معامله شوم بر سر شام

درهمین راستا، سکاندار کاخ‌‎سفید خطاب به اصحاب رسانه گفت: «رئیس دولت موقت سوریه را دوست دارم و با او کنار می‌آیم. جولانی گذشته‌ دشواری داشته، همه‌ ما گذشته‌ سختی داشته‌ایم.» اظهارات ترامپ درباره یکی ‎از سرسخت‎ترین فرماندهان پیشین القاعده زمینه رنجش خانواده‎های قربانیان حملات ۱۱سپتامبر۲۰۰۱ را فراهم کرده است. 
پیوستن محتمل رژیم سوریه به ائتلاف ضدداعش به رهبری آمریکا، موجی ازگمانه‌زنی‌ها را در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی برانگیخته است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این چرخش ناگهانی دمشق، اقدامی نظامی برای مقابله با بقایای داعش نیست، بلکه تلاشی حساب‌شده برای بازسازی روابط با غرب وخروج تدریجی از انزوای سیاسی است. در همین چارچوب، برخی گزارش‌ها ازتماس‌های غیرمستقیم میان مقامات سوری و طرف‌های آمریکایی و حتی اروپایی خبر می‌دهند که هدف آن، یافتن راهی برای بازتعریف نقش سوریه در معادلات امنیتی مطلوب ناتو عنوان شده است. 
در همین حال، برخی منابع منطقه‌ای احتمال می‌دهند نزدیکی اخیر دمشق به واشنگتن، دروازه‌ای برای زمینه‌سازی عادی‌سازی روابط میان رژیم سوریه و رژیم‌صهیونیستی باشد‌؛ تحولی که می‌تواند به تغییر توازن قدرت در محور مقاومت بینجامد. براساس این دیدگاه، آمریکا ممکن است در ازای امتیازاتی سیاسی و اقتصادی، خواستار دسترسی به پایگاه‌هایی در خاک سوریه برای رصد تحولات محور مقاومت، به‌ویژه در مرزهای لبنان و عراق شود. هرچند مقامات سوری این ادعاها را تکذیب کرده‌اند اما روند تحولات نشان می‌دهد که تحرکات جدید دمشق می‌تواند پیامدهایی فراتر از مبارزه با تروریسم در پی داشته باشد. 
     
تغییر چهره
خشونت بالا و جنایات هولناک گروه‎های تکفیری در میادین نبرد سوریه ‌به شکل‎گیری اتحاد و ائتلاف‎های علیه آنان منجر شد. در راستای همین روند نیز کشورهای همسو با مخالفان اسد نیز زیر فشار افکارعمومی ارسال تجهیزات نظامی و کمک‎های مالی را کاهش محسوسی دادند. با از دست رفتن دل‌های مردم، شکست نهایی تکفیری‌ها حتمی شد.واپسین قلعه تکفیری‎ها در ادلب شمال غربی سوریه، محل دگرگونی جولانی از یک تکفیری متعهد به سیاستمداری فرصت‎طلب بود. او با بازتاسیس گروه تحت سلطه خود با نام «هیأت تحریر الشام» همچنین همکاری با آنکارا، مسیر حکمرانی مدرن یعنی نهادسازی و حکمرانی فنی را پذیرفت. البته تغییر نگرش ماکیاولی‎‎مآبانه عضو سابق القاعده بدون مخالف در صفوف تروریست‎ها نبود‌؛ قوای تحت فرمان وی تکفیری‎های متعهد به‌ شیوه خونین بن‏لادن و البغدادی را دستگیر و معدوم کردند. 
به‌‎اعتقاد جروم دروون، متخصص برجسته گروه‎های تکفیری، هدف تحریرالشام از «جهاد» صرف به تشکیل دولت تغییر یافت. جذب اعتماد مردم جنگ‎زده و استفاده از تجارب افسران پیشین بشار اسد به جولانی کمک کرد تا برای هدف غایی یعنی کسب قدرت در سوریه آمادگی گفتمانی و عملیاتی داشته باشد. درواقع، فرمانده سابق القاعده از هرعملی حتی معاند با اصول تکفیری برای استمرار سلطه بر ویرانه‎های کرانه شرقی مدیترانه استفاده کرده است. 
     
در خدمت آمریکا
فروپاشی نظام سیاسی بشار اسد و سلطه تحریرالشام بر شهر دمشق آغاز مسیری دشوار برای حکمرانی اقتدارگرایانه جولانی بود. کردهای شمال شرق، علویان سواحل مدیترانه و دروزیان جنوب کشور به تحول بنیادین جولانی باور ندارند و چندین بار علیه حکومت او قیام کرده‌اند؛ قیام‌هایی که با سرکوب بی‌رحمانه نیروهای امنیتی دمشق به خونریزی‌های گسترده انجامیده است. بنابراین، رئیس‎جمهور خودخوانده سوریه به‌سوی بردگی برای واشنگتن حرکت کرده است. 
جولانی امیدوار که حمایت دونالد ترامپ سایه جنگنده‌های صهیونی، یگان‎های مدافع خلق کردها و رزمندگان علوی را پاک کند. در همین راستا، توماس باراک ــ سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده ویژه کاخ سفید در امور سوریه ــ به‌عنوان ناجی دمشق وارد معادلات منطقه‌ای شده، اما این پشتیبانی بدون توقع متقابل نیست. به نقل از رویترز، مقامات آمریکایی تمایل به برپایی پایگاه نظارتی در نزدیکی دمشق دارند.
جدا از احتمال واگذاری پایگاه و همکاری اطلاعاتی با واشنگتن، ترامپ همتای سوری را به‎مانند خود «جنگجو» ارزیابی می‎کند. درتفکرات ذهنی رئیس‎جمهور ‌آمریکا، معاملات املاک وی در منهتن و لاس‎وگاس همسنگ با بمب‎گذاری‎ها و کشتارهای سرکرده هیأت تحریرالشام هستند. سکاندار کاخ‎سفید عضوی از قشر «نوکیسه» ثروتمندان نیویورک در دهه ۱۹۸۰ بود و احتمالا همین حالت را حول‎محور جولانی تازه‎وارد به سیاست جهان نیز مشاهده می‎کند. 

گذشته تاریک
همه تلاش‎های ابومحمد جولانی برای تبدیل خود به چهره‎ای جدید همچنان حتی از سوی حامیان ترامپ نیز مورد شک و تردید قرار دارد.دردیدارسرکرده هیأت تحریرالشام ازواشنگتن،وی مصاحبه‎ای اختصاصی باشبکه محافظه‎کار «فاکس‎نیوز» داشت. مجری برنامه به‎رغم نزدیکی سیاسی به کاخ‎سفید از حمله به رئیس‎جمهور خودخوانده دمشق مضایقه نکرد. 
خبرنگار شبکه فاکس از جولانی پرسید که آیا احساس پشیمانی نسبت به حمله القاعده به برج‎های تجارت جهانی و مرگ بیش از ۳۰۰۰ نفر ‌آمریکایی ندارید؟ سرکرده رژیم سوریه نیز در فراری رو به جلو پاسخ داد: «من در آن زمان تنها ۱۹ سال داشتم،بسیار جوان بودم وهیچ ‎نقشی درتصمیم‎گری کلان نداشتم.بنابراین، شما دراین‌باره با‌فرداشتباهی صحبت می‎کنید.»
اظهارات جولانی، انحراف از این واقعیت که عضو برجسته اسبق گروه القاعده در عملیات‎های تروریستی علیه تفنگداران دریایی آمریکا و جامعه شیعیان عراق نقش مؤثری داشته است. به‏عبارت دیگر، شوق جولانی به کسب قدرت بعد شکست‎های پی‎درپی گروه‎های سلفی-جهادی در منطقه غرب‎آسیا زمینه مماشات ایدئولوژیک وی با واقعیت‎های کرانه شرقی مدیترانه را فراهم کرده و عشق سرکرده هیأت تحریرالشام به تکیه بر اریکه قدرت سوریه موتور‌محرکه تغییر چهره جوان ۱۹ ساله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ است.