نغمه‌سرایان وطن
حب وطن از جغرافیایی می‌آید که همه ما در آن رشد می‌کنیم و می‌بالیم. ما درهر نقطه ازدنیا که باشیم؛غریبیم، چون به‌رغم تمام کژ و راستی‌ها همواره خون وطن در رگ و ریشه‌مان در حال جوشیدن است. احساس علاقه به وطن در نهاد تمام مردم وجود دارد؛ اما هنرمندان از جمله ادیبان و شاعران به دلیل مهارت‌شان در سخنوری و طبع‌آزمایی به زبان شعر با مهارت بیشتری این عشق و ارادت را بیان کرده‌اند.
شاعرانی که درباره ایران و وطن شعر سروده‌اند، در دوره‌های مختلف تاریخ ادبیات فارسی حضور داشته‌اند که شامل شاعران کلاسیک ومعاصرمی‌شود. فردوسی پرچمدار حماسه‌سرایی و وطن‌پرستی درشعر کلاسیک فارسی شناخته می‌شود.اودر شاهنامه بیش از ۱۰۰۰بار نام ایران را برده و ازآن استفاده کرده است. شاعر کلاسیک بعدی نظامی‌گنجوی است. او در آثارش به‌ویژه «لیلی و مجنون» و «هفت‌پیکر» بارها ازایران ازجمله دربیت«میانگیز فتنه،میافروز کین،خرابی میاور در ایران‌زمین» یاد کرده است. همچنین حافظ به دلیل این‌که هنوز واژه وطن در ادبیات آنها مانند عصر مشروطه فراگیر نشده و بیشتر معنای زادگاه را می‌داد، کمتر به‌طور مستقیم درباره ایران شعر گفته است اما درباره زادگاهش شیراز اشعاری شهره سروده است. در عصر مشروطه و دوران معاصر شاعران به طور فزاینده به مفهوم وطن و ایران اشاره کرده‌اند. عارف قزوینی شاعر ملی و آزادیخواه عصر مشروطه، شعرهای زیادی با مضمون وطن و ایران سروده و بارها واژه «ایران» و «وطن» را در غزل‌ها و تصنیف‌هایش از جمله در این ابیات آورده است: «ای وطن، ای مهد عشق و آرزو/سرو تویی، ما چو خاک کوی تو، هر زمان باشد به لب فریاد ما/زنده بادا خاک پاک کوی تو». فرخی‌یزدی یکی دیگر از شاعران عصر مشروطه است که ابیاتی با این مضمون در وصف وطن سروده است: «دل از وطن که برآرد که بی‌قرار آن است/که جان ز پیکر ما رفته، جان‌نثار آن است». ملک‌الشعرای بهار شاعر مشروطه‌خواه و روزنامه‌نگار دیگری است که در بسیاری از اشعارش از وطن و مبارزه با استبداد سخن گفته است: «دلیر باش، که دشمن ز پای درآید باز/دلیر باش، که ایران شود چو سرو، بلند».
شهریار شاعر معروف معاصر و خطه آذربایجان نیز در اشعار متعدد، ایران را فراتر از مرزهای سیاسی ستوده و آن را وطن دل دانسته: «به ایران گرچه دور افتاده‌ام من/به مهرش تا ابد دل‌داده‌ام من». همچنین مرحوم هوشنگ ابتهاج نیز در وصف وطن یکی از مشهورترین شعرهایش را که محمدرضا شجریان آن را خواند و سال‌های طولانی درذهن مردم نقش بست، سروده است: «ایران! ای سرای امید/ بر بامت سپیده دمید/ بنگر که سپیده خون‌فشان/ فجر روشن رسید». از میان شاعران متأخر، حسین منزوی در کنار اشعار عاشقانه، لطیف، گهگاهی به مضامین وطنی نیز اشاره داشته:«ایران! ای لاله‌زارِ سوخته‌ی سینه‌ام، ای خاکِ پاکِ خاطره‌انگیز/ در چشم‌های تو افسانه‌های مهربانی‌ست هنوز».عبدالجبار کاکایی نیز جزو شاعران معاصری است که شعر «ای ایران ایران، ای شیرین‌ترین رویای من، تو بمان» را سروده که با صدای محمد نوری خوانده شد. این اثر یکی از ماندگارترین آثار محمد نوری در سال‌های پایانی فعالیت هنری او به‌شمار می‌آید و فضایی احساسی و میهن‌دوستانه دارد. شعر در وصف وطن، عشق، و امید به ماندن و بقاست، و موسیقی آن را فریدون شهبازیان ساخته است. این شعر و آهنگ پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران همزمان با محرم در هیأت‌های مذهبی با شکلی متفاوت توسط محمود کریمی خوانده شد که با استقبال رهبر انقلاب هم مواجه شد و سراسر ایران و تهران «ای ایران بخوان» شد و حتی دیوارنگاره میدان فاطمی نیز مزین به عکس و نقاشی محمد نوری در حال خواندن این ترانه شد. مرحوم افشین یداللهی که در عصر ما زیسته نیز از جمله دیگر شاعرانی است که درباره ایران شعر سروده. او شعر معروفی دارد که سالار عقیلی آن را خوانده است: «ایران! اگر دلِ تو را شکستند، تو را به بندِ کینه بستند/چه باک! دلِ من و تو،ما داریم، تو راصمیمانه دوست داریم». همچنین سعید بیابانکی، دیگر شاعر معاصر هم شعرهای متعددی با مضامین وطن‌پرستانه دارد. او در بخشی از شعر وطنی خود گفته است: «ما عشق به ایران و به خاک وطنیم/ با هر نفس از مهر تو سرشار، وطن!». این اشعار تنها نمونه‌هایی کوچک از دریای ابراز عشق شاعران به وطن‌شان ایران است که اگر می‌خواستیم مثال بیاوریم، تا ابد تمام نمی‌شد، چرا که حب وطن مرز نمی‌شناسد.
شهریار شاعر معروف معاصر و خطه آذربایجان نیز در اشعار متعدد، ایران را فراتر از مرزهای سیاسی ستوده و آن را وطن دل دانسته: «به ایران گرچه دور افتاده‌ام من/به مهرش تا ابد دل‌داده‌ام من». همچنین مرحوم هوشنگ ابتهاج نیز در وصف وطن یکی از مشهورترین شعرهایش را که محمدرضا شجریان آن را خواند و سال‌های طولانی درذهن مردم نقش بست، سروده است: «ایران! ای سرای امید/ بر بامت سپیده دمید/ بنگر که سپیده خون‌فشان/ فجر روشن رسید». از میان شاعران متأخر، حسین منزوی در کنار اشعار عاشقانه، لطیف، گهگاهی به مضامین وطنی نیز اشاره داشته:«ایران! ای لاله‌زارِ سوخته‌ی سینه‌ام، ای خاکِ پاکِ خاطره‌انگیز/ در چشم‌های تو افسانه‌های مهربانی‌ست هنوز».عبدالجبار کاکایی نیز جزو شاعران معاصری است که شعر «ای ایران ایران، ای شیرین‌ترین رویای من، تو بمان» را سروده که با صدای محمد نوری خوانده شد. این اثر یکی از ماندگارترین آثار محمد نوری در سال‌های پایانی فعالیت هنری او به‌شمار می‌آید و فضایی احساسی و میهن‌دوستانه دارد. شعر در وصف وطن، عشق، و امید به ماندن و بقاست، و موسیقی آن را فریدون شهبازیان ساخته است. این شعر و آهنگ پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران همزمان با محرم در هیأت‌های مذهبی با شکلی متفاوت توسط محمود کریمی خوانده شد که با استقبال رهبر انقلاب هم مواجه شد و سراسر ایران و تهران «ای ایران بخوان» شد و حتی دیوارنگاره میدان فاطمی نیز مزین به عکس و نقاشی محمد نوری در حال خواندن این ترانه شد. مرحوم افشین یداللهی که در عصر ما زیسته نیز از جمله دیگر شاعرانی است که درباره ایران شعر سروده. او شعر معروفی دارد که سالار عقیلی آن را خوانده است: «ایران! اگر دلِ تو را شکستند، تو را به بندِ کینه بستند/چه باک! دلِ من و تو،ما داریم، تو راصمیمانه دوست داریم». همچنین سعید بیابانکی، دیگر شاعر معاصر هم شعرهای متعددی با مضامین وطن‌پرستانه دارد. او در بخشی از شعر وطنی خود گفته است: «ما عشق به ایران و به خاک وطنیم/ با هر نفس از مهر تو سرشار، وطن!». این اشعار تنها نمونه‌هایی کوچک از دریای ابراز عشق شاعران به وطن‌شان ایران است که اگر می‌خواستیم مثال بیاوریم، تا ابد تمام نمی‌شد، چرا که حب وطن مرز نمی‌شناسد.
