«جام‌جم» در گفت‌وگو با رئیس باشگاه دانشپژوهان جوان بررسی کرد
درخشش المپیادی‌ها
در جهانی که رقابت علمی به یکی از مهم‌ترین عرصه‌های قدرت نرم کشورها تبدیل شده، المپیادهای جهانی به‌عنوان یکی از معتبرترین میدان‌‌های سنجش نخبگان نوجوان، هر‌ساله میزبان آینده‌ساز‌انی از سراسر دنیاست. اعزام نخبگان کشورمان به المپیادهای جهانی، از اوایل تیر‌ماه آغاز شده و تا پایان مرداد‌ماه نیز ادامه دارد.
چهار مدال نقره از المپیاد جهانی شیمی ۲۰۲۵ دبی، دو مدال طلا،سه نقره و یک برنز از المپیاد جهانی ریاضی۲۰۲۵ استرالیا، پنج مدال نقره از المپیاد فیزیک ۲۰۲۵ فرانسه و کسب سه‌مدال طلا و یک نقره از المپیاد زیستشناسی ۲۰۲۵ فیلیپین، ماحصل دانشآموزان نخبه ما تاکنون است.
به‌تازگی دو تیم المپیادی فیزیک و زیستشناسی با نتایج درخشان به ایران بازگشتند. به‌بهانه بازگشت دانشآموزان از المپیاد جهانی فیزیک در‌خصوص روند آماده‌‌سازی، اعزام و عملکردشان، با دکتر سید رضا حسینی، معاون وزیر آموزش‌وپرورش و رئیس باشگاه دانشپژوهان جوان به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
المپیاد فیزیک، یکی از معتبرترین رویدادهای علمی دانش آموزی در سطح جهان است که با حضور بیش از ۸۰ کشور در پاریس برگزار شد. نخبگان ایرانی در این رویداد توانستند بار دیگر توان علمی کشور را به رخ جهانیان بکشند.
سطح این دوره از المپیاد فیزیک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در پنجاه و پنجمین دوره از این رقابت‌ها، بیش از ۴۰۰ دانش‌‌آموز از سراسر جهان در دو بخش تئوری و عملی با یکدیگر به رقابت پرداختند. سطح سؤالات امسال، به‌‌ویژه در بخش آزمایشگاهی، بسیار بالا و پیچیده بود؛ بهطوریکه حل این مسائل نیازمند آمادگی علمی، مهارت عملی و تمرکز ذهنی بسیار بالا بود. با وجود همه چالشها، تیم ایران موفق شد حضوری شایسته در این میدان دشوار داشته باشد و بار دیگر توان علمی دانشآموزان کشور را در سطح بین‌المللی به نمایش بگذارد.
اعضای تیم ملی امسال چطور و با چه فرآیندی انتخاب شدند؟
اعضای تیم ملی ایران همگی از دانشآموزان پایه دوازدهم در رشته ریاضی-فیزیک بودند که پس از طی مراحل مختلف علمی، آموزش‌های تخصصی، شرکت در دوره‌های آموزشی و پشت‌سر گذاشتن چندین مرحله آزمون نظری و عملی، انتخاب شدند. یکی از اعضای تیم از استان قم و دیگران از استان تهران بودند.
روند اعزام تیم امسال چطور پیش رفت؟ آیا چالش‌هایی هم در این مسیر وجود داشت؟
در این دوره، تمام اعضای تیم ما موفق به کسب مدال نقره شدند. این اتفاق در شرایطی رقم خورد که با مشکلات متعددی در مسیر اعزام مواجه بودیم. ابهام در صدور ویزا تا روزهای پایانی پیش از پرواز، فشار روحی و روانی بالایی به دانشآموزان وارد کرد، بهطوریکه تا لحظات آخر، حضور تیم در پاریس قطعی نبود. از سوی دیگر، جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، بر وضعیت روحی خانواده‌ها و دانشآموزان اثرگذار بود. با وجود همه این چالشها و به‌لطف خداوند و تلاش بی‌وقفه اعضای تیم، این جوانان پرتلاش اعزام شدند و نمایشی شایسته از اراده، دانش و استقامت علمی ارائه کردند.
با وجود آمادگی علمی بالای اعضای تیم، امسال مدال طلایی برای ایران در المپیاد فیزیک ثبت نشد. مهم‌ترین عواملی که مانع از کسب طلا شد، چه بود؟
با وجود آمادگی علمی بالا، متأسفانه عوامل متعددی مانع از کسب مدال طلا توسط دانشپژوهان شد. مهم‌ترین دلیل، فشارهای روحی و روانی ناشی از جنگ تحمیلی و بلاتکلیفی و ناامیدی از صدور ویزا بود که تا روزهای پایانی پیش از اعزام، ادامه داشت و فرصت کافی برای تمرکز در هفته‌های پایانی را از دانشآموزان گرفت. در کنار این مسائل، چالش‌هایی مانند نبود دسترسی به آزمایشگاه‌های استاندارد بین‌المللی برای تمرین عملی نیز تأثیرگذار بود. بخش آزمایشگاهی المپیاد، نقش تعیین‌کننده‌ای در رتبه نهایی دارد و کشورهای پیشرفته و صاحب تجهیزات، معمولا در این بخش جلوتر هستند. ما تلاش کردیم با شبیه‌سازی‌های آزمایشگاهی در داخل کشور این فاصله را جبران کنیم اما همچنان نیاز به ارتقای زیرساخت‌ها داریم.
با توجه به دشواری آزمون امسال، عملکرد تیم ملی ایران را در مقایسه با سایر کشورها چطور ارزیابی می‌کنید؟
المپیاد جهانی فیزیک امسال، از نظر علمی یکی از دشوارترین دوره‌ها در چند سال اخیر بود. سؤالات طراحی‌‌شده در هر دو بخش نظری و عملی، بسیار مفهومی، تحلیلی و چالش‌برانگیز بودند و تنها دانشآموزانی موفق شدند که در این شرایط، تمرین کافی انجام داده بودند. با این حال، دانشآموزان ایرانی با موفقیت از پس این چالشها برآمدند و توانستند مدال نقره این دوره از المپیاد را کسب کنند.
درباره روند کلی انتخاب و آموزش تیم‌های ملی المپیاد نیز توضیح دهید. این فرآیند چه زمانی و چگونه آغاز میشود؟
باشگاه دانشپژوهان جوان از ابتدای سال تحصیلی، فرآیند شناسایی، آموزش وانتخاب تیم‌های ملی المپیاد را با دقت و سختگیری علمی اجرا می‌کند. در این مسیر، دوره تابستانه مهم‌ترین مرحله محسوب میشود که هر ساله از اوایل تیر‌ماه آغاز میشود. دانشآموزانی که در این دوره موفق به کسب مدال طلا شوند، وارد مرحله انتخابی و آمادگی تیم ملی می‌شوند. این فرآیند حدود یک سال زمان می‌برد.
در حال حاضر بحث مهاجرت نخبگان به یکی از دغدغه‌های جدی کشور تبدیل شده؛ باشگاه دانش پژوهان جوان چه راهکارهایی برای حفظ و نگهداشت نخبگان علمی در داخل کشور اتخاذ کرده است؟
نگرانی درباره خروج نخبگان یک‌دغدغه ملی است اما باشگاه دانشپژوهان جوان تلاش کرده مسیر علمی باکیفیتی در داخل کشور فراهم کرده و فضای مجموعه را برای فعالیتهای علمی و پژوهشی فارغ‌التحصیلان و مدال‌آوران المپیادهای علمی آماده سازد.شاهداین ادعا، حضورمدال‌آوران سابق درباشگاه وفعالیت وهمکاری آنان درکمیته‌های علمی وکارگروه‌های پژوهشی‌است.
چشم‌‌انداز باشگاه برای سال‌‌های آینده چیست و چه برنامه‌هایی برای تقویت آموزش عملی و توسعه تعاملات بین‌المللی در نظر گرفته شده است؟
هدف نهایی آن است که این جوانان به‌عنوان آینده‌ساز‌ان کشور، در همین آب و خاک برای سربلندی ایران عزیزمان تلاش کنند. نتایج درخشان دانشپژوهان ایرانی در رقابت‌های بین‌المللی، نقطه آغاز یک حرکت بزرگ است که با چشم‌اندازی روشن، به سوی افق‌هایی بلندتر ادامه خواهد یافت. در برنامه‌های آتی، باشگاه به‌‌دنبال تقویت آموزش عملی، تعاملات بین‌المللی پویا و ارتقای عدالت آموزشی در شناسایی استعدادها هستیم. مسیر علم، مسیر سربلندی و عزت ملی است و نوجوانان و جوانان ایرانی با انگیزه و اراده از این میدان عقب‌نشینی نخواهند کرد.
