اژدهای آب
چین اخیرا پروژه‌ای عظیم را آغاز کرده است که می‌تواند تاریخ‌ساز شود؛ ساخت بزرگ‌ترین سد برقآبی جهان روی رودخانه یارلونگ تسنگپو در تبت. این پروژه، که هزینه‌ای بالغ بر ۱۶۷ میلیارد دلار دارد،نه فقط از نظر مقیاس و هزینه بی‌سابقه است، بلکه به‌دلیل پیامدهای زیست‌محیطی، اجتماعی و دیپلماتیک آن بحث‌برانگیز شده است.
آغاز پروژه‌ای عظیم در تبت
لی چیانگ، نخست‌وزیر چین اعلام کرد که ساخت سد عظیم برقآبی روی رودخانه یارلونگ تسنگپو درتبت آغاز شده است. این سد که قرار است بزرگ‌ترین سیستم برقآبی جهان شود،سالانه ۳۰۰میلیارد کیلووات ساعت برق تولید خواهدکرد که معادل حدود ۴درصد ازنیازانرژی چین است.این پروژه باهزینه‌ای بالغ بر۱۶۷میلیارد دلار گران‌ترین سدعظیم تاریخ خواهد بود. سدهای عظیم، اگرچه به‌عنوان منبعی پاک برای تولید انرژی معرفی می‌شوند اما اغلب با پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی جدی همراه هستند.برای مثال،سد سه‌دره، بزرگ‌ترین سد برقآبی کنونی جهان درچین، نیازمند جابه‌جایی۱.۳میلیون نفر بود و همچنان نگرانی‌هایی درباره احتمال فروپاشی فاجعه‌بار آن وجوددارد.برای مقایسه،فروپاشی سد بان‌کیائو درسال۱۹۷۵که ظرفیت ذخیره‌سازی آن یک‌شصتم سد سه‌دره بود، حدود ۲۳۰ هزار نفر را به‌دلیل سیل اولیه و قحطی و بیماری‌های بعدی کشت.
نگرانی‌های مردمی
ساخت این سد در تبت، منطقه‌ای حساس از نظر فرهنگی و مذهبی، نگرانی‌های زیادی را برانگیخته است. دولت چین دهه‌هاست که برنامه‌های جابه‌جایی اجباری را در تبت اعمال می‌کند و این سیاست‌ها در دوره شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین شدت یافته است. سال گذشته، مقامات چینی با اعتراض‌ها علیه پروژه سد دیگری در تبت که قرار بود چندین روستا و صومعه‌های باستانی را زیر آب ببرد، برخورد کردند.از نظر مردم تبت، این سد جدید نه فقط تهدیدی برای محیط‌زیست و فرهنگ به شمار می‌رود، بلکه بخشی از سیاست‌های گسترده‌تر کنترل است.با این حال از منظر پکن، مزایای کاهش انتشار کربن و هزینه‌های پایین برق، هرگونه ریسک را توجیه می‌کند. برق ارزان برای خانوارهاو صنایع چین حیاتی است، به‌طوری‌که قیمت هر کیلووات‌ساعت در چین ۶۰ تا ۷۰درصد کمترازاروپا و ۳۰تا۴۰ درصد کمتر از آمریکاست. اگرچه چین در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر پیشروست اما همچنان به‌شدت به زغال‌سنگ برای حفظ قیمت‌های پایین برق وابسته است. این سدمی‌تواند به کاهش این وابستگی کمک کند.
سدی بر روابط با هند
رودخانه یارلونگ که به رود براهماپوترا می‌ریزد نگرانی‌هایی را هم در هند ایجاد کرده است. برخی تحلیلگران هندی معتقدند که این سد می‌تواند به کنترل سیل کمک کند اما دیگران نگران تأثیر آن بر تأمین آب و آبیاری درمناطق پایین‌دست هستند. تجربه سدسازی چین روی رودخانه مکونگ، که تأثیرات شدیدی بر کشورهای پایین‌دست مانند لائوس و کامبوج داشته به این نگرانی‌ها دامن زده است.درحال حاضر بحث‌های عمومی درباره این سد درهند وپاکستان بیشتر به تنش‌های سیاسی بین این دوکشور منجر شده تا انتقاد مستقیم از چین. یکی ازوزرای هند ادعا کرده که پاکستان از این سد به‌عنوان بهانه‌ای برای ایجاد بحران آب استفاده می‌کند.این موضوع در‌حالی مطرح می‌شود که هند وپاکستان درحال مذاکرات حساسی درباره آینده معاهده‌های آبی هستند.
عبور آب از فساد
هنوز تاریخ رسمی تکمیل این پروژه اعلام نشده اما با توجه به تجربه سد سه‌دره که بیش از یک دهه طول کشید، ساخت این سد در شرایط کوهستانی تبت احتمالا زمانبرخواهدبود.علاوه براین،پروژه‌های عظیم درچین اغلب باافزایش هزینه‌ها به‌دلیل مشکلات واقعی و فساد احتمالی مواجه می‌شود. این ماجرا در پروژه‌های زیرساختی چین سابقه‌ای طولانی دارد؛ برای مثال، فرآیند ساخت شبکه راه‌آهن پرسرعت چین به‌دلیل فساد مالی چنان از کنترل خارج شد که انحلال وزارت راه‌آهن و محکومیت وزیر آن به حبس ابدرا درپی داشت.
تعادل بین پیشرفت و پیامدها
پروژه سد یارلونگ تسنگپو نشان‌دهنده جاه‌طلبی چین برای تثبیت جایگاه خودبه‌عنوان پیشرو درانرژی‌های تجدیدپذیراست.با این‌حال،این پروژه باچالش‌های زیست‌محیطی،اجتماعی ودیپلماتیک همراه است.برای پکن، این کارفرصتی برای کاهش وابستگی به زغال‌سنگ و تقویت اقتصاد است. پیامدهای این پروژه نه فقط در داخل چین، بلکه در روابط منطقه‌ای به‌ویژه با هند، تأثیرگذار خواهد بود. موفقیت یا شکست این پروژه به توانایی چین در مدیریت چالش‌های فنی، مالی و سیاسی آن بستگی دارد.
لی چیانگ، نخست‌وزیر چین اعلام کرد که ساخت سد عظیم برقآبی روی رودخانه یارلونگ تسنگپو درتبت آغاز شده است. این سد که قرار است بزرگ‌ترین سیستم برقآبی جهان شود،سالانه ۳۰۰میلیارد کیلووات ساعت برق تولید خواهدکرد که معادل حدود ۴درصد ازنیازانرژی چین است.این پروژه باهزینه‌ای بالغ بر۱۶۷میلیارد دلار گران‌ترین سدعظیم تاریخ خواهد بود. سدهای عظیم، اگرچه به‌عنوان منبعی پاک برای تولید انرژی معرفی می‌شوند اما اغلب با پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی جدی همراه هستند.برای مثال،سد سه‌دره، بزرگ‌ترین سد برقآبی کنونی جهان درچین، نیازمند جابه‌جایی۱.۳میلیون نفر بود و همچنان نگرانی‌هایی درباره احتمال فروپاشی فاجعه‌بار آن وجوددارد.برای مقایسه،فروپاشی سد بان‌کیائو درسال۱۹۷۵که ظرفیت ذخیره‌سازی آن یک‌شصتم سد سه‌دره بود، حدود ۲۳۰ هزار نفر را به‌دلیل سیل اولیه و قحطی و بیماری‌های بعدی کشت.
نگرانی‌های مردمی
ساخت این سد در تبت، منطقه‌ای حساس از نظر فرهنگی و مذهبی، نگرانی‌های زیادی را برانگیخته است. دولت چین دهه‌هاست که برنامه‌های جابه‌جایی اجباری را در تبت اعمال می‌کند و این سیاست‌ها در دوره شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین شدت یافته است. سال گذشته، مقامات چینی با اعتراض‌ها علیه پروژه سد دیگری در تبت که قرار بود چندین روستا و صومعه‌های باستانی را زیر آب ببرد، برخورد کردند.از نظر مردم تبت، این سد جدید نه فقط تهدیدی برای محیط‌زیست و فرهنگ به شمار می‌رود، بلکه بخشی از سیاست‌های گسترده‌تر کنترل است.با این حال از منظر پکن، مزایای کاهش انتشار کربن و هزینه‌های پایین برق، هرگونه ریسک را توجیه می‌کند. برق ارزان برای خانوارهاو صنایع چین حیاتی است، به‌طوری‌که قیمت هر کیلووات‌ساعت در چین ۶۰ تا ۷۰درصد کمترازاروپا و ۳۰تا۴۰ درصد کمتر از آمریکاست. اگرچه چین در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر پیشروست اما همچنان به‌شدت به زغال‌سنگ برای حفظ قیمت‌های پایین برق وابسته است. این سدمی‌تواند به کاهش این وابستگی کمک کند.
سدی بر روابط با هند
رودخانه یارلونگ که به رود براهماپوترا می‌ریزد نگرانی‌هایی را هم در هند ایجاد کرده است. برخی تحلیلگران هندی معتقدند که این سد می‌تواند به کنترل سیل کمک کند اما دیگران نگران تأثیر آن بر تأمین آب و آبیاری درمناطق پایین‌دست هستند. تجربه سدسازی چین روی رودخانه مکونگ، که تأثیرات شدیدی بر کشورهای پایین‌دست مانند لائوس و کامبوج داشته به این نگرانی‌ها دامن زده است.درحال حاضر بحث‌های عمومی درباره این سد درهند وپاکستان بیشتر به تنش‌های سیاسی بین این دوکشور منجر شده تا انتقاد مستقیم از چین. یکی ازوزرای هند ادعا کرده که پاکستان از این سد به‌عنوان بهانه‌ای برای ایجاد بحران آب استفاده می‌کند.این موضوع در‌حالی مطرح می‌شود که هند وپاکستان درحال مذاکرات حساسی درباره آینده معاهده‌های آبی هستند.
عبور آب از فساد
هنوز تاریخ رسمی تکمیل این پروژه اعلام نشده اما با توجه به تجربه سد سه‌دره که بیش از یک دهه طول کشید، ساخت این سد در شرایط کوهستانی تبت احتمالا زمانبرخواهدبود.علاوه براین،پروژه‌های عظیم درچین اغلب باافزایش هزینه‌ها به‌دلیل مشکلات واقعی و فساد احتمالی مواجه می‌شود. این ماجرا در پروژه‌های زیرساختی چین سابقه‌ای طولانی دارد؛ برای مثال، فرآیند ساخت شبکه راه‌آهن پرسرعت چین به‌دلیل فساد مالی چنان از کنترل خارج شد که انحلال وزارت راه‌آهن و محکومیت وزیر آن به حبس ابدرا درپی داشت.
تعادل بین پیشرفت و پیامدها
پروژه سد یارلونگ تسنگپو نشان‌دهنده جاه‌طلبی چین برای تثبیت جایگاه خودبه‌عنوان پیشرو درانرژی‌های تجدیدپذیراست.با این‌حال،این پروژه باچالش‌های زیست‌محیطی،اجتماعی ودیپلماتیک همراه است.برای پکن، این کارفرصتی برای کاهش وابستگی به زغال‌سنگ و تقویت اقتصاد است. پیامدهای این پروژه نه فقط در داخل چین، بلکه در روابط منطقه‌ای به‌ویژه با هند، تأثیرگذار خواهد بود. موفقیت یا شکست این پروژه به توانایی چین در مدیریت چالش‌های فنی، مالی و سیاسی آن بستگی دارد.
