ضروری‌ترین نکات بهداشتی را که زائران اربعین باید رعایت کنند در گفت‌وگو با یک متخصص بیماری‌های عفونی بررسی کرده‌ایم
سفر اربعین به سلامت
پیاده‌روی اربعین اجتماع عظیم و باشکوهی است که نه‌تنها فرصتی برای عرض ارادت به سیدالشهدا(ع) است بلکه تجربه‌ای منحصر به فرد برای خودسازی روح و جسم هم محسوب می‌شود؛ آن‌قدر که هر ساله میلیون‌ها زائر از سراسر دنیا با پای پیاده راهی کربلا می‌شوند و در این مسیر، چالش‌های مختلفی را تجربه می‌کنند.
یکی از چالش‌هایی که در طول مسیر وجود دارد، مسائل مربوط به حوزه سلامت و بهداشت است. گرمای هوا، پیاده‌روی‌های طولانی، کمبود امکانات بهداشتی و تغذیه نامناسب از جمله عواملی هستند که می‌توانند سلامت زائران را به‌خطر بیندازند. به‌نظر می‌رسد توصیه‌های بهداشتی در این سفر می‌تواند به زائران کمک کند تجربه کامل‌تری از این سفر معنوی داشته باشند.
آب آلوده
میان همه اما و اگرهای بهداشت و سلامت، توجه ویژه به تأمین آب کافی بدن، یکی از پرتکرارترین توصیه‌های متخصصین بهداشت برای سلامت زائران در مراسم پیاده‌روی اربعین است ولی همین نوشیدن آب به‌ظاهر ساده هم اگر به شکل درستی انجام نشود، می‌تواند برای مسافران دردسرساز باشد. دکتر عالیه پوردست، متخصص بیماری‌های عفونی به جام‌جم می‌گوید: «در اولین قدم حواس‌مان باشد فقط از آب‌های بسته‌بندی استفاده کنیم و تحت هیچ شرایطی سراغ آب‌های داخل پارچ و کلمن نرویم زیرا احتمال آلودگی در آنها بسیار زیاد است.» او معتقد است یخی که آب‌های بسته‌بندی در آن قرار دارند تا خنک شود هم احتمال آلودگی دارد «بعید نیست که یخ‌ها با آب آلوده درست شده باشند. بنابراین قرار‌گرفتن آب معدنی‌های بسته‌بندی در داخل آنها ظرف آب را آلوده می‌کند و چه بهتر که بسته آب معدنی را با آب تمیزتری بشوییم یا ظرف آب را به دهان‌مان نچسبانیم و با فاصله آن را مصرف کنیم.»
گرمازدگی
گرمازدگی یکی از جدی‌ترین خطراتی است که زائران در پیاده‌روی اربعین با آن مواجه می‌شوند. آب و هوای گرم و خشک، پیاده‌روی طولانی، ازدحام جمعیت و... از جمله دلایلی است که باعث می‌شود بدن نتواند دمای خودش را تنظیم کند و بیش از حد گرم شود؛ وضعیتی که می‌تواند خیلی سریع اتفاق بیفتد و اگر به موقع درمان نشود، سلامت زائر را به خطر خواهد انداخت. دکتر عالیه پوردست فارغ از همه توصیه‌هایش درباره لباس خنک و سایه و... بر پیشگیری ازافت فشار خون در این موقعیت‌ها تاکید دارد: «چه بهتر که کمی لیمو و نمک حتما همراه داشته باشیم که بتواند جبران سدیم از دست رفته بدن در برابر گرمای بیش از حد در اثر تعریق باشد، که اگر نتوانیم این سدیم از دست رفته در برابر گرما و تعریق را جبران کنیم، ممکن است دچار حمله ناگهانی افت فشار خون بشویم.» پوردست از همراه داشتن کشک به‌عنوان یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از چنین اتفاقی می‌گوید.
بیماری‌های تنفسی
تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد در طول پیاده‌روی اربعین به‌دلیل ازدحام جمعیت، آلودگی هوا و شرایط آب و هوایی دشوار، خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی افزایش می‌یابد. بدیهی است که تماس نزدیک با افراد بیشتر، احتمال انتقال ویروس‌ها و باکتری‌ها را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، وجود گرد و غبار، ذرات معلق و آلاینده‌های دیگر در هوا می‌تواند باعث تحریک و التهاب مجاری تنفسی شود. تغییرات ناگهانی دما، گرمای شدید و خشکی هوا می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و نهایتا خستگی، کمبود خواب و تغذیه نامناسب سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌ها کند؛ موضوعی که دکتر پوردست ضمن تأیید آن می‌گوید: «با توجه به این‌که ضعف بدنی می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی را بیشتر کند، بهتر است زمان کافی برای استراحت در طول مسیر پیاده‌روی برای خودمان در نظر بگیریم. آن وقت است که حتی در صورت ابتلا به بیماری می‌توانیم آن را پشت سر بگذاریم. چه بهتر که بتوانیم مکانی را برای استراحت انتخاب کنیم که ازدحام جمعیت کمتر و تهویه هوای بهتری دارد. همراه داشتن نمک در این سفر می‌تواند این امکان را برای‌مان به‌وجود بیاورد که آخر شب، غرغره آب نمک داشته باشیم تا تجمع میکروب‌های انباشته در ته حلق نتواند دردسرساز شود و ویروس‌های تنفسی در اثر این عمل از بین بروند.»
مصرف مکمل‌ها
همراه داشتن برخی مکمل‌ها در سفر اربعین می‌تواند به حفظ سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک قابل توجهی کند. البته که مهم است قبل ازهرچیز، مسافران ایام اربعین با پزشک مشورت کنند؛ به‌خصوص اگر بیماری خاصی دارند یا داروی خاصی مصرف می‌کنند.عالیه پوردست از برخی ویتامین‌ها به‌عنوان عاملی برای پیشگیری از بیماری می‌گوید: «ویتامین C به‌صورت قرص جوشان یکی از اصلی‌ترین مواردی است که همراه داشتنش در این سفر می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. علاوه بر این قرص‌هایی که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و پیشگیری‌کننده از بیماری دارد هم مفید است.»پوردست می‌گوید انداختن یک عدد قرص جوشان در همان آب معدنی که قرار است بنوشیم، هم خاصیت ویتامین رابه بدن می‌رساند وهم آب موردنیاز بدن راتأمین می‌کند: «از طرف دیگر، اگر برای‌مان مقدور است، از ساشه‌های منیزیم استفاده کنیم که در صورت منقبض‌شدن عضلات در زمان پیاده‌روی طولانی، به‌خصوص برای سنین ۴۰سال به بالا بسیار کمک‌کننده است. اگر هم مشکل گوارشی نداریم، مصرف یک روز در میان قرص کلسیم می‌تواند پیشنهاد خوبی برای این ایام باشد.» البته فراموش نکنید که مکمل‌ها، هیچ‌وقت جایگزین تغذیه مناسب و استراحت کافی نیستند.
آلودگی زباله‌ها
از طرف دیگر حجم بالای زباله تولید شده در مراسم اربعین، با توجه به ازدحام جمعیت و شرایط آب و هوایی می‌تواند منجر به آلودگی محیط زیست و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف شود. درواقع زباله‌ها محیط مناسبی برای رشد و تکثیر میکروب‌ها،باکتری‌ها وحشرات موذی‌هستندکه می‌توانندبیماری‌های‌عفونی راگسترش بدهند:«به‌خصوص‌زباله‌هایی که شیرابه‌های آلوده‌شان رها شده که این شیرابه‌ها ممکن است به هرطریقی با افراد تماس پیدا کنند.»موضوعی که پوردست بر آن تأکید دارد و از ضرورت دوری و پرهیز از محیط‌های آلوده می‌گوید: «نهایت دقت را باید به‌خرج بدهیم که نه در مسیر این زباله‌ها و شیرابه‌ها قراربگیریم، نه در مکان‌های نزدیک به این آلودگی‌ها تجمع کنیم و نه وسایل‌مان بااین شیرابه‌هاوترشحات آلوده برخورد داشته باشد. اگر این اتفاق افتاد، چه بهتر که آن وسیله را به‌طور کامل دور بیندازیم یا به شکل دقیق آن را ضدعفونی کنیم.»
بهداشت دست‌ها
دست‌های‌تان را دائم بشویید: ساده‌ترین اما ضروری‌ترین توصیه‌ای که در طول سفر اربعین، لحظه‌ای نباید از آن غافل شد. بدیهی است دست‌ها اصلی‌ترین راه انتقال میکروب‌ها و ویروس‌ها هستند، زیرا در طول سفر با سطوح مختلفی تماس داریم که ممکن است آلوده باشند: «وقتی از شستوشوی دست‌ها حرف می‌زنیم، منظورمان شستوشوی دست‌ها با آب و صابون مایع است چراکه در طول سفر اربعین، ممکن است افراد با صابون‌های جامدی مواجه شوند که نه‌تنها پاک‌کنندگی کافی ندارند بلکه احتمال انتقال میکروب و ویروس را بیشتر هم می‌کنند.»
درواقع دکتر پوردست ضرورت استفاده از اسپری‌های الکل و ضدعفونی‌کننده و دستمال‌های مرطوب را در مراحل بعدی شستوشوی دست‌ها می‌داند و معتقد است کامل‌ترین نوع شستوشوی دست‌ها که می‌تواند خیال‌مان را از پاکیزگی راحت کند، همان روش شست‌وشو با آب و صابون است: «بسیاری از بیماری‌های گوارشی مثل اسهال، استفراغ و مسمومیت غذایی از طریق دست‌های آلوده منتقل می‌شوند و با شستوشوی دست‌ها قبل از غذا خوردن می‌توانیم از ورود این میکروب‌ها به بدن و ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کنیم.»
بیماری‌های گوارشی
بیماری‌های گوارشی مثل اسهال یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که مسافران در طول این ایام با آن مواجه می‌شوند. تجربه مسافران نشان می‌دهد که ابتلا به این بیماری‌ها در طول این سفر آن‌قدر سخت و تضعیف‌کننده بدن است که توان ادامه راه را از آنها بگیرد: «اما با این وجود، به‌دلیل گرمازدگی و احتمال مسمومیت غذایی، احتمال بروز اسهال وجود دارد. پس چه بهتر که قرص‌هایی با عنوان ORS همراه داشته باشیم. خوب است بدانیم اسهال یک مکانیسم دفاعی در بدن است که در زمان ورود ویروس خودش را نشان می‌دهد و روده‌ها در چنین موقعیتی، به شکلی دفاعی عمل می‌کنند و ویروس و الکترولیت با هم از بدن خارج می‌شوند. پس بهتر است نخواهیم با روش‌های مختلف مانع اسهال شویم بلکه مصرف قرص‌های ORS می‌تواند چاره‌ساز باشد.» این‌طور که این متخصص عفونی می‌گوید، بهتر است به ازای هربار دفع، یک قرص همراه با آب مصرف شود.
بهداشت پا
درسفری مانند سفر اربعین که شرایط متفاوت و خاصی دارد، نباید فراموش کنیم که سلامت پاهای‌مان، تأثیر مستقیمی بر سلامت عمومی بدن داردچراکه اگر پاهای‌مان سلامت باشند، احساس بهتری خواهیم داشت ومی‌توانیم ازسفرمان بیشتربهره ببریم. به‌نظر می‌رسداولین اقدام برای تضمین حال خوب وسلامت پاهای‌مان دراین سفر، انتخاب یک کفش مناسب،راحت و به‌اندازه است: «در مرحله بعد لازم است هر شب و در زمان استراحت، جوراب‌های‌مان را بشوییم یا از جوراب تازه برای روز بعد استفاده کنیم اما در این میان، به شستوشوی شبانه پاهای‌مان هم دقت کنیم. باید فاصله بین انگشت‌های پای‌مان را به دقت بشوییم و هرگونه میکروب و آلودگی راازآنها دورکنیم.»توصیه‌ای که برای مبتلایان به بیماری دیابت یا افرادی که قند کنترل‌نشده‌ای دارند بسیار اهمیت دارد. این را دکتر عالیه پوردست می‌گوید و تأکید می‌کند که اگر پای این افراد زخم شود، بسیار دیر خوب می‌شود: «درواقع رعایت بهداشت بین انگشتان و کف پا یکی از آن دست مسائلی است که می‌تواند سلامت پاهای‌مان را در طول سفر حفظ کند.»
در این بین، ازماساژدایره‌ای کف پاغافل نشویم که باعث جریان یافتن خون می‌شود و ما را برای ادامه مسیر سرپا نگه می‌دارد.
آب آلوده
میان همه اما و اگرهای بهداشت و سلامت، توجه ویژه به تأمین آب کافی بدن، یکی از پرتکرارترین توصیه‌های متخصصین بهداشت برای سلامت زائران در مراسم پیاده‌روی اربعین است ولی همین نوشیدن آب به‌ظاهر ساده هم اگر به شکل درستی انجام نشود، می‌تواند برای مسافران دردسرساز باشد. دکتر عالیه پوردست، متخصص بیماری‌های عفونی به جام‌جم می‌گوید: «در اولین قدم حواس‌مان باشد فقط از آب‌های بسته‌بندی استفاده کنیم و تحت هیچ شرایطی سراغ آب‌های داخل پارچ و کلمن نرویم زیرا احتمال آلودگی در آنها بسیار زیاد است.» او معتقد است یخی که آب‌های بسته‌بندی در آن قرار دارند تا خنک شود هم احتمال آلودگی دارد «بعید نیست که یخ‌ها با آب آلوده درست شده باشند. بنابراین قرار‌گرفتن آب معدنی‌های بسته‌بندی در داخل آنها ظرف آب را آلوده می‌کند و چه بهتر که بسته آب معدنی را با آب تمیزتری بشوییم یا ظرف آب را به دهان‌مان نچسبانیم و با فاصله آن را مصرف کنیم.»
گرمازدگی
گرمازدگی یکی از جدی‌ترین خطراتی است که زائران در پیاده‌روی اربعین با آن مواجه می‌شوند. آب و هوای گرم و خشک، پیاده‌روی طولانی، ازدحام جمعیت و... از جمله دلایلی است که باعث می‌شود بدن نتواند دمای خودش را تنظیم کند و بیش از حد گرم شود؛ وضعیتی که می‌تواند خیلی سریع اتفاق بیفتد و اگر به موقع درمان نشود، سلامت زائر را به خطر خواهد انداخت. دکتر عالیه پوردست فارغ از همه توصیه‌هایش درباره لباس خنک و سایه و... بر پیشگیری ازافت فشار خون در این موقعیت‌ها تاکید دارد: «چه بهتر که کمی لیمو و نمک حتما همراه داشته باشیم که بتواند جبران سدیم از دست رفته بدن در برابر گرمای بیش از حد در اثر تعریق باشد، که اگر نتوانیم این سدیم از دست رفته در برابر گرما و تعریق را جبران کنیم، ممکن است دچار حمله ناگهانی افت فشار خون بشویم.» پوردست از همراه داشتن کشک به‌عنوان یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از چنین اتفاقی می‌گوید.
بیماری‌های تنفسی
تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد در طول پیاده‌روی اربعین به‌دلیل ازدحام جمعیت، آلودگی هوا و شرایط آب و هوایی دشوار، خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی افزایش می‌یابد. بدیهی است که تماس نزدیک با افراد بیشتر، احتمال انتقال ویروس‌ها و باکتری‌ها را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، وجود گرد و غبار، ذرات معلق و آلاینده‌های دیگر در هوا می‌تواند باعث تحریک و التهاب مجاری تنفسی شود. تغییرات ناگهانی دما، گرمای شدید و خشکی هوا می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و نهایتا خستگی، کمبود خواب و تغذیه نامناسب سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌ها کند؛ موضوعی که دکتر پوردست ضمن تأیید آن می‌گوید: «با توجه به این‌که ضعف بدنی می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی را بیشتر کند، بهتر است زمان کافی برای استراحت در طول مسیر پیاده‌روی برای خودمان در نظر بگیریم. آن وقت است که حتی در صورت ابتلا به بیماری می‌توانیم آن را پشت سر بگذاریم. چه بهتر که بتوانیم مکانی را برای استراحت انتخاب کنیم که ازدحام جمعیت کمتر و تهویه هوای بهتری دارد. همراه داشتن نمک در این سفر می‌تواند این امکان را برای‌مان به‌وجود بیاورد که آخر شب، غرغره آب نمک داشته باشیم تا تجمع میکروب‌های انباشته در ته حلق نتواند دردسرساز شود و ویروس‌های تنفسی در اثر این عمل از بین بروند.»
مصرف مکمل‌ها
همراه داشتن برخی مکمل‌ها در سفر اربعین می‌تواند به حفظ سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک قابل توجهی کند. البته که مهم است قبل ازهرچیز، مسافران ایام اربعین با پزشک مشورت کنند؛ به‌خصوص اگر بیماری خاصی دارند یا داروی خاصی مصرف می‌کنند.عالیه پوردست از برخی ویتامین‌ها به‌عنوان عاملی برای پیشگیری از بیماری می‌گوید: «ویتامین C به‌صورت قرص جوشان یکی از اصلی‌ترین مواردی است که همراه داشتنش در این سفر می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. علاوه بر این قرص‌هایی که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و پیشگیری‌کننده از بیماری دارد هم مفید است.»پوردست می‌گوید انداختن یک عدد قرص جوشان در همان آب معدنی که قرار است بنوشیم، هم خاصیت ویتامین رابه بدن می‌رساند وهم آب موردنیاز بدن راتأمین می‌کند: «از طرف دیگر، اگر برای‌مان مقدور است، از ساشه‌های منیزیم استفاده کنیم که در صورت منقبض‌شدن عضلات در زمان پیاده‌روی طولانی، به‌خصوص برای سنین ۴۰سال به بالا بسیار کمک‌کننده است. اگر هم مشکل گوارشی نداریم، مصرف یک روز در میان قرص کلسیم می‌تواند پیشنهاد خوبی برای این ایام باشد.» البته فراموش نکنید که مکمل‌ها، هیچ‌وقت جایگزین تغذیه مناسب و استراحت کافی نیستند.
آلودگی زباله‌ها
از طرف دیگر حجم بالای زباله تولید شده در مراسم اربعین، با توجه به ازدحام جمعیت و شرایط آب و هوایی می‌تواند منجر به آلودگی محیط زیست و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف شود. درواقع زباله‌ها محیط مناسبی برای رشد و تکثیر میکروب‌ها،باکتری‌ها وحشرات موذی‌هستندکه می‌توانندبیماری‌های‌عفونی راگسترش بدهند:«به‌خصوص‌زباله‌هایی که شیرابه‌های آلوده‌شان رها شده که این شیرابه‌ها ممکن است به هرطریقی با افراد تماس پیدا کنند.»موضوعی که پوردست بر آن تأکید دارد و از ضرورت دوری و پرهیز از محیط‌های آلوده می‌گوید: «نهایت دقت را باید به‌خرج بدهیم که نه در مسیر این زباله‌ها و شیرابه‌ها قراربگیریم، نه در مکان‌های نزدیک به این آلودگی‌ها تجمع کنیم و نه وسایل‌مان بااین شیرابه‌هاوترشحات آلوده برخورد داشته باشد. اگر این اتفاق افتاد، چه بهتر که آن وسیله را به‌طور کامل دور بیندازیم یا به شکل دقیق آن را ضدعفونی کنیم.»
بهداشت دست‌ها
دست‌های‌تان را دائم بشویید: ساده‌ترین اما ضروری‌ترین توصیه‌ای که در طول سفر اربعین، لحظه‌ای نباید از آن غافل شد. بدیهی است دست‌ها اصلی‌ترین راه انتقال میکروب‌ها و ویروس‌ها هستند، زیرا در طول سفر با سطوح مختلفی تماس داریم که ممکن است آلوده باشند: «وقتی از شستوشوی دست‌ها حرف می‌زنیم، منظورمان شستوشوی دست‌ها با آب و صابون مایع است چراکه در طول سفر اربعین، ممکن است افراد با صابون‌های جامدی مواجه شوند که نه‌تنها پاک‌کنندگی کافی ندارند بلکه احتمال انتقال میکروب و ویروس را بیشتر هم می‌کنند.»
درواقع دکتر پوردست ضرورت استفاده از اسپری‌های الکل و ضدعفونی‌کننده و دستمال‌های مرطوب را در مراحل بعدی شستوشوی دست‌ها می‌داند و معتقد است کامل‌ترین نوع شستوشوی دست‌ها که می‌تواند خیال‌مان را از پاکیزگی راحت کند، همان روش شست‌وشو با آب و صابون است: «بسیاری از بیماری‌های گوارشی مثل اسهال، استفراغ و مسمومیت غذایی از طریق دست‌های آلوده منتقل می‌شوند و با شستوشوی دست‌ها قبل از غذا خوردن می‌توانیم از ورود این میکروب‌ها به بدن و ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کنیم.»
بیماری‌های گوارشی
بیماری‌های گوارشی مثل اسهال یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که مسافران در طول این ایام با آن مواجه می‌شوند. تجربه مسافران نشان می‌دهد که ابتلا به این بیماری‌ها در طول این سفر آن‌قدر سخت و تضعیف‌کننده بدن است که توان ادامه راه را از آنها بگیرد: «اما با این وجود، به‌دلیل گرمازدگی و احتمال مسمومیت غذایی، احتمال بروز اسهال وجود دارد. پس چه بهتر که قرص‌هایی با عنوان ORS همراه داشته باشیم. خوب است بدانیم اسهال یک مکانیسم دفاعی در بدن است که در زمان ورود ویروس خودش را نشان می‌دهد و روده‌ها در چنین موقعیتی، به شکلی دفاعی عمل می‌کنند و ویروس و الکترولیت با هم از بدن خارج می‌شوند. پس بهتر است نخواهیم با روش‌های مختلف مانع اسهال شویم بلکه مصرف قرص‌های ORS می‌تواند چاره‌ساز باشد.» این‌طور که این متخصص عفونی می‌گوید، بهتر است به ازای هربار دفع، یک قرص همراه با آب مصرف شود.
بهداشت پا
درسفری مانند سفر اربعین که شرایط متفاوت و خاصی دارد، نباید فراموش کنیم که سلامت پاهای‌مان، تأثیر مستقیمی بر سلامت عمومی بدن داردچراکه اگر پاهای‌مان سلامت باشند، احساس بهتری خواهیم داشت ومی‌توانیم ازسفرمان بیشتربهره ببریم. به‌نظر می‌رسداولین اقدام برای تضمین حال خوب وسلامت پاهای‌مان دراین سفر، انتخاب یک کفش مناسب،راحت و به‌اندازه است: «در مرحله بعد لازم است هر شب و در زمان استراحت، جوراب‌های‌مان را بشوییم یا از جوراب تازه برای روز بعد استفاده کنیم اما در این میان، به شستوشوی شبانه پاهای‌مان هم دقت کنیم. باید فاصله بین انگشت‌های پای‌مان را به دقت بشوییم و هرگونه میکروب و آلودگی راازآنها دورکنیم.»توصیه‌ای که برای مبتلایان به بیماری دیابت یا افرادی که قند کنترل‌نشده‌ای دارند بسیار اهمیت دارد. این را دکتر عالیه پوردست می‌گوید و تأکید می‌کند که اگر پای این افراد زخم شود، بسیار دیر خوب می‌شود: «درواقع رعایت بهداشت بین انگشتان و کف پا یکی از آن دست مسائلی است که می‌تواند سلامت پاهای‌مان را در طول سفر حفظ کند.»
در این بین، ازماساژدایره‌ای کف پاغافل نشویم که باعث جریان یافتن خون می‌شود و ما را برای ادامه مسیر سرپا نگه می‌دارد.
