درچنین شرایط حساسی، نیاز به اطلاعرسانی دقیق و تحلیل آخرین اخبار منطقه برای عموم مردم، بیش از همیشه احساس میشود و اینجاست که رسانهملی و بهویژه تلویزیون، نقش خطیر و تعیینکنندهای پیدا میکند. شبکه تهران بهعنوان یکی از رسانههای تأثیرگذار، درراستای ایفای مسئولیتهای اجتماعی و رسانهای خود، ویژهبرنامه «تهران، ایران، جهان» را با تهیهکنندگی کامران شهریوری و اجرای حسن شمشادی تدارک دیده است. این برنامه هر شب با محوریت بررسی تحولات جنگ اخیر رژیمصهیونیستی و آمریکا علیه ایران روی آنتن میرود و با دعوت از مهمانانی از طیفهای مختلف سیاسی، تلاش میکند دیدگاهها و مواضع متفاوت را بازتاب دهد و به تحلیل موضوعات روز بپردازد. مجری این برنامه، حسن شمشادی، خبرنگار باسابقه و فعال در بزنگاههای خبری سوریه و عراق، خود فضای بحران را از نزدیک لمس و درک کرده است. به همین بهانه سراغ کامران شهریوری، تهیهکننده و شمشادی، مجری برنامه رفتیم تا از انگیزهها، دغدغهها و شرایط تولید این برنامه سیاسی ــ تحلیلی در روزهای حساس منطقه برایمان بگویند.
یک روایت دقیق
کامران شهریوری، تهیهکننده «تهران، ایران، جهان» درخصوص ایده شکلگیری برنامه گفت: ایده اولیه توسط دکتر ملکی، مدیر شبکه تهران ارائه شد. ایشان سالها در معاونت سیاسی سابقه فعالیت دارند و در طول این مدت همواره فردی علمی و واقعگرا در سیاستگذاریهای رسانهای بودهاند. در کنار ایشان آقای امجدی، مدیر پخش و از موفقترین مدیران رسانهای برای این برنامه همفکری و مساعدت داشتند. لطف خدا این بود که در مسیر تهیه و تولید برنامه با آدمهای حرفهای کار کنم. مهمترین هدف تیم در تولید برنامه این بوده که یک شهروند عادی از پشت پرده صدها خبری که در روز جلوی چشمش رژه میروند، با تحلیلهای دقیق و همهجانبه به لایههای دوم و سوم اخبار برسد. شهریوری در بیان مدیریت چالشها و حساسیتهای موجود پیرامون برنامههای مربوط به حوزه سیاست ادامه داد: از آنجا که برنامه ما بعد از پایان جنگ کلید خورد، بسیاری از اخبار و موضوعات میتوانستند چالشبرانگیز باشند. مطالعه و دقت در انتخاب مهمان، طراحی پرسشهای دقیق و همکاری و همفکری با مجری برای رسیدن به فرم اجرایی مناسب، ازجمله مواردی بود که با لطف خدا و تلاش تیم تولید، توانستیم آنها را بدون مشکل پیش ببریم. متناسب با شرایط حاکم، برای انتخاب مهمانان و موضوعات هر قسمت فهرستی تهیه کردیم و با مدیریت شبکه در میان گذاشتیم. البته این فهرست ابتدایی بود و به مرور زمان، بنا بر حضور یا عدم حضور مهمانان در تهران اسامی جابهجا شد، ولی اصولا در هر حوزه افراد شناختهشده گزینه اول برای دعوت و حضور در برنامه هستند.
فرصت پخش زنده
تهیهکننده این برنامه در ادامه با اشاره به سابقه خود ادامه داد: بنده پیشتر از تهیهکنندگان «برمودا» و یا ویژهبرنامه «نسیم ۴۰۴» هم بودم. شاید سابقه حضورم در شبکه تهران به بیش از ۲۰سال برسد. محدودیت همه جا هست اما در تولید برنامه، زندهبودن پخش یک فرصت محسوب میشود. چالشها همگی به نگاه شما به سوژه بستگی دارد. تاکید میکنم نکته این است که مدیران ما تولید برنامه زنده را تهدید نمیبینند و از اینگونه تولیدات استقبال میکنند. وی در سنجش موفقیت یا تاثیرگذاری برنامهاش گفت: همین که اصحاب رسانه مدام درباره بازتابهای این برنامه سؤال میکنند، و همچنین دیدهشدن آن در فضای مجازی، الحمدلله، نشاندهنده اثر مثبت تهران، ایران، جهان است. این موفقیت نه بهدلیل حاشیهها یا گافهای برنامه، بلکه نتیجه تلاش ما در دعوت از مهمانان از تمامی طیفها و نمایندگی آنها بوده است. همه اینها از فضل خداوند متعال است.
همه اعضای تیم تولید تهران، ایران، جهان سعی کردند در تحلیل اخبار آنچه که مورد نیاز مردم است را پوشش دهند.
انعطاف در انتخاب سوژه و بیطرفی در اجرا
شهریوری در تعریف سیاست اصلی برنامه در انتخاب سوژه اضافه کرد: با توجه به شرایط خاص پساجنگ، سوژه برنامه را براساس موارد و مسائل روز تعیین کردیم. مثلا ممکن است الان در سوریه خبری در صدر اخبار جهان قرار گیرد اما ما برنامه را با موضوع رسانهها در جنگ ۱۲روزه معین کردهایم. در این شرایط مهمانان را براساس سوژه جدید تغییر خواهیم داد. تهیهکننده برنامه تهران، ایران، جهان درباره تدبیر حاکم برای دوری از حواشی در این برنامه توضیح داد: از شروط تمامی برنامههای رسانهملی این است که مجری با اشراف بر اینکه نباید سوگیری داشته باشد قبول زحمت میکند. البته آقای شمشادی از پیشکسوتان این عرصه و حرفهای و باتجربه است. در تمام مراحل تولید و طراحی سؤالات، سوگیری جناحی وجود ندارد. این طبیعت کار در رسانهملی است. معمولا کار ما چند ساعت قبل از روی آنتن رفتن برنامه به اوج خود میرسد. هرچند که پیگیریهای نهایی از صبح زود شروع میشود. البته یکسری از موارد پشتیبانی هم از روزهای قبل پیگیری میشوند. تمام هم و غممان این است که با برنامهای کیفیت را به آنتن برسانیم.
چابکی در مواجهه با خبر
وی در بیان اقتضائات تولید برنامه براساس اخبار روز خاطرنشان کرد: همانطور که گفتم در شرایط اضطراری و بروز خبر فوری با هماهنگی رئیس محترم شبکه، فیالفور در کنداکتور، طراحی سؤالات و انتخاب مهمان تغییرات لازم صورت میگیرد. مخاطب از ما انتظار دارد به مسائل روز ایران، تهران و جهان در عرصه سیاست خارجی بپردازیم. البته در موارد خاص، مثل زمانی که وزیر امور خارجه از مهمانان اصلی برنامه هستند، آخرین لحظه برایشان جلسه فوری پیش میآید و کنسل میکنند و در نتیجه تمام برنامهریزی چند روزه بههم میریزد اما لذت کار به همین فراز و فرودهاست. تهیهکننده برنامه درخصوص تغییرات لازم برای فصول بعدی گفت: تولید برنامه در فصلهای بعدی بسته به تصمیم مدیران انجام میشود اما تیم تولیدی تهران، ایران، جهان کاملا آماده است تا با دکور جدید و آیتمهای میانی دقیق، متنوع و متکثر و با چابکسازی در سوژهها بتواند برنامه را گسترش و ارتقا دهد.
مدیریت گفتوگو در دل چالش
حسن شمشادی، مجری برنامه تهران، ایران، جهان درخصوص چالشهای اجرای این برنامه گفت: واقعیت این است در اجرای برنامه تحلیلی ــ سیاسی، چالش خاصی نمیبینم. این برنامه هم مانند دیگر برنامههایی است که در سه دهه گذشته اجرا کردهام و تنها تفاوت آن، زمانی است که گفتوگوها چالشی میشود و عملا دو دیدگاه فکری، دو جناح سیاسی یا احیانا دو مقام مسئول در مقابل هم قرار میگیرند. در این شرایط لازم است مجری مدیریت بیشتری داشته باشد تا اگر بحث به چالش کشیده شد، زمان را کنترل و احترام به مهمانان و مخاطبان را حفظ کند تا خدای ناکرده بیاحترامی رخ ندهد؛ چه نسبت به خود مهمانان، چه نسبت به مخاطبان یا افرادی که خارج از مجموعه قرار دارند اما در خلال گفتوگوها بر فراخور از آنها نام برده میشود.
شمشادی درخصوص چالش در میان سیر گفتوگوها توضیح داد: در این مواقع، وظیفه مجری سختتر میشود و باید دقت کند که گفتوگو را مدیریت کند؛ اگر لازم باشد توضیح بدهد یا حتی در صورت نیاز، با حفظ احترام، کلام مهمان یا کارشناس را قطع کند و توضیح دهد که این دیدگاهها صرفا نظرات شخصی است و موضع رسمی رسانهملی نیست و ما برای شنیدن دیدگاههای مختلف، مهمانان را به برنامه زنده دعوت میکنیم. البته این چالشها در برنامههای ضبطی کمتر دیده میشود، چون ممیزیها و کنترلهای لازم انجام میشود اما در آنتن زنده مدیریت این مسائل برعهده مجری است. غیر از این موارد، چالش خاصی در اجرای برنامه تحلیلی ــ سیاسی وجود ندارد. بدیهی است مجری باید قبل از هر برنامه بر موضوع مورد بحث مسلط بوده و اطلاعات کافی و بهروز داشته باشد.
صمیمیت و رسمیت در اجرای برنامه
مجری برنامه با بیان اینکه اجرای برنامه تحلیلی ــ سیاسی امری زمانبر و سنگین است تاکید کرد: اجرای این برنامه ۶۰ دقیقهای گاهی با دو مهمان یا حتی مهمانی بهصورت ارتباط تلفنی برگزار میشود که شما باید این یک ساعت را طوری مدیریت کنید که فضای سنگین و جدی برنامه برای مهمانان و مخاطبان آزاردهنده نباشد اما در عین حال وارد فضای شوخی، خنده یا سبکسری هم نشوید. این کار واقعا دشوار است و شاید یکی از همان چالشهایی باشد که در پاسخ اول هم به آن اشاره شد.
وی اضافه کرد: طبیعی است که با زبان بدن، لبخند بهموقع، حرکت دست و تأیید یا تکمیل صحبتهای مهمان میتوان فضا را از خشکی درآورد و گفتوگو را صمیمیتر کرد. استفاده از مثالهای تاریخی یا نمونههایی که در زندگی و کار خود با آنها مواجه بودهاید، به این صمیمیت کمک میکند. البته گفتوگوهای قبل از برنامه هم میتواند رابطه خوبی میان مجری و مهمانان ایجاد کند. همچنین باید تعادل بین رسمیت و صمیمیت رعایت شود؛ بهصورتی که مخاطب یا مهمان تصور نکند با یک برنامه ساده یا سبک، یا حتی نمایشی و سطحی روبهروست.
نقش بازخوردها در موفقیت برنامه
شمشادی در ادامه با صحبت پیرامون ترفندهای پویایی برنامههای گفتوگومحور سیاسی گفت: همانطور که گفتم، استفاده از زبان بدن، نگاه به مهمان و مخاطب، بهکارگیری درست حرکات دست و صورت، لبخند بهموقع یا نشاندادن جدیت، در کنار مثالهایی که بهویژه بهعنوان خبرنگار و کارشناس منطقه در ۱۰، ۱۵ یا حتی ۲۰ سال اخیر داشتهاید، میتواند موضوع را جذاب کند. گاهی لازم است ادامه صحبت یک مهمان را از مهمان دیگر پیگیری و نظر او را درباره پرسشی که شاید چندان مرتبط با او نبوده جویا شد تا برنامه برای مخاطب جذابتر شود. یکی دیگر از راههای حفظ جذابیت برنامه و جلب توجه بینندگان، تنوع در پرسشهاست؛ به این معنا که سؤالات یکنواخت و تکراری پرسیده نشود؛ یکبار سؤالی پرسیده شود، بار دیگر سراغ موضوع دیگری برویم و سپس دوباره به موضوع اصلی برگردیم. اینها از جمله ترفندهایی هستند که به پویایی برنامه کمک میکند. مجری تهران، ایران، جهان درخصوص بازتاب برنامه در فضای مجازی عنوان کرد: برنامه ما بهدلایل مختلف در فضای مجازی هنوز چندان وایرال نشده است. اگر مانند برخی برنامههای دیگر در فضای مجازی بازتاب پیدا میکرد، طبیعی بود که توجه بیشتری در رسانهها جلب و خروجیهای متنوعی هم از آن گرفته میشد اما متأسفانه این اتفاق نیفتاده؛ در نتیجه نمیتوان تصوری از این موضوع داشت. باید دید در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. البته در یکیدو گفتوگویی که کمی چالشیتر شده بود، احساس کردیم بینندگان با برنامه همراهی بیشتری دارند و بهنظرمان اینگونه بحثها برای مخاطبان جذابتر است. شمشادی نظر مخاطبان را در اجرایش مؤثر دانست و پیرامون این نکته گفت: من از نظرات و بازخوردهای مردمی در فضای مجازی برای بهبود برنامه استفاده میکنم. هرگونه ضعف یا نکتهای که مطرح شود، بررسی و در صورت لزوم رفع میشود تا تجربه بهتری برای مخاطبان فراهم کنم. این بازخوردها از طریق پیامک، روابطعمومی سازمان صداوسیما و صفحات مجازی شخصی و عمومی دریافت و مورد توجه قرار میگیرد، زیرا مخاطبان وقت میگذارند و انتظار دارند برنامه کیفیت مناسبی داشته باشد.