مدیر مدرسه این دانش‌آموزان درباره این حادثه به جام‌جم می‌گوید که این اردو از طرف آموزشوپرورش نبوده است. روابط عمومی آموزشوپرورش منطقه ۱۷ شهر تهران نیز اعلام کرده که اردوی مورد اشاره هیچ‌گونه ارتباطی با آموزشوپرورش نداشته و به‌‌صورت مستقل توسط یکی از نهادهای محلی، برنامهریزی و اجرا شده است. مسأله‌ای که نشان می‌دهد برای حفظ ایمنی نوجوانان در اردو باید یک نهاد وظیفه نظارت بر ایمنی اردوها را برعهده بگیرد. در این بین کارشناسان تاکید می‌کنند آموزش و پرورش با‌توجه به سابقه‌اش در این حوزه گزینه مناسبی است.
چه کسی پاسخ می‌دهد؟
برای بررسی ابعاد بیشتر این ماجرا بامسئولان و متولیان مختلفی دراین‌خصوص صحبت کردیم. مدیر مدرسه شهید احمدی‌روشن منطقه ۱۷ در گفت‌وگو با ما عنوان می‌کند: «این اتفاق ارتباطی با آموزشوپرورش ندارد، چراکه در ایام تابستان، اردویی از سوی مدارس برگزار نمی‌شود. متاسفانه این موضوع را هفته گذشته از دانش‌آموزانی که در اردو حضور داشتند مطلع شدیم. گویا حادثه شنبه هفته پیش اتفاق افتاده است.» با توجه به این‌که بحث اوقات‌فراغت و اردوهای دانشآموزی مربوط به معاونت پرورشی وزارت آموزشوپرورش است، دراین‌باره با صادق حسین‌زاده ملکی، معاون این قسمت نیز صحبت کردیم. وی ضمن ابراز تاسف از این حادثه ناگوار به ما توضیح می‌دهد: «این موضوع ارتباط مستقیمی با آموزشوپرورش ندارد. بااین‌‌حال، نکته‌ای که همواره در تمامی اردوهای دانشآموزی بر آن تأکید می‌کنیم، توجه جدی به سلامت و امنیت دانش‌آموزان است. در برخی موارد، به‌دلیل کم‌توجهی معدودی از افراد به این دو اصل مهم، افرادی در اردو حضور دارند که آموزش‌های لازم را دریافت نکرده‌اند. همین مسأله باعث میشود که وقوع یک حادثه، کل جریان اردوهای دانشآموزی را تحت‌الشعاع قرار دهد. درحالی‌که بسیاری از مسئولان مدارس از آموزش‌های کافی برخوردارند و چنین اتفاقاتی، به ناحق به اعتبار و کیفیت اردوها آسیب وارد می‌کند.» البته با مجموعه بسیج دانشآموزی هم صحبت کرده‌ایم. طبق گفته آنها و براساس تدابیر سازمان بسیج مستضعفین، کلیه اردوهای این سازمان در این ایام و با توجه به شرایط کشور، به حالت تعلیق درآمده و اردوی اخیر هم ذیل اردوهای آنها نبوده است. حتی روابط عمومی آموزشوپرورش منطقه ۱۷ شهر تهران هم گفته که هیچ‌گونه مجوزی از سوی آموزشوپرورش برای برگزاری این اردو صادر نشده و اساسا از زمان آغاز شرایط فوق‌العاده و جنگ تحمیلی ۱۲روزه اخیر، سامانه صدور مجوز اردوهای برون‌‌استانی به‌‌طور کامل غیرفعال بوده است. طبق اطلاعیه روابط عمومی، محل اعزام، اسکان و اجرای برنامه نیز در هیچ‌‌یک از مراکز متعلق به آموزشوپرورش نبوده و سفر مذکور به‌‌صورت کاملا خارج از چارچوب فعالیتهای رسمی نظام تعلیم و تربیت صورت گرفته است.
اردوهای بی‌نظارت
با وجود توضیحات ارائه‌شده از سوی برخی از این نهادها و مسئولان اما همچنان ابهامات متعددی در این خصوص باقی مانده است. این‌که در برگزاری چنین اردوهایی که توسط یک نهاد محلی برگزار میشود، دقیقا چه کسانی مسئول نظارت بر ایمنی دانش‌آموزان هستند؟ و آیا برگزارکنندگان اردو، تدابیر لازم برای نظارت بر اردوهای دانش‌آموزان را در نظر گرفته بودند یا نه؟ شاید بهتر باشد نهادهایی همچون آموزشوپرورش، سازوکارهای دقیق‌‌تری برای نظارت بر اردوهای دانشآموزی، حتی آنهایی که توسط نهادهای غیررسمی برگزار می‌شوند تدوین کنند. مسأله‌ای که عادل برکم، کارشناس آموزشوپرورش هم در گفت‌وگو با جام‌جم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «آموزشوپرورش باید استانداردهای سختگیرانه‌تری را برای این‌گونه موضوعات تدوین کند. شاید یکی از روش‌هایی که بیشتر در پیشگیری از سوانح ترافیکی مؤثر است؛ بررسی سختگیرانه‌تر سن، عمر و معاینه فنی خودروهایی است که دانش‌آموزان با آن به اردو می‌روند.» وی همچنین می‌افزاید: «وقتی می‌توان مسئولیت حوادث اردوهای دانشآموزی یا گروهی را متوجه آموزشوپرورش دانست که میانگینی از تعداد حوادث نسبت به تعداد سفرها در مدارس، اردوهای دانشآموزی و سفرهای خارج از مدرسه در اختیار داشته باشیم. اما آنچه در واقعیت مشاهده میشود، این است که بسیاری از این حوادث در سفرهای خارج از مدرسه و در مسیرهای جاده‌‌ای رخ می‌دهد؛ بنابراین، سایر ارگان‌ها نیز از چنین اتفاقاتی مستثنی نیستند و این مسأله صرفا محدود به مدارس و اردوهای دانشآموزی نیست.» اما با همه این تفاسیر، اتفاق‌افتادن این‌چنین حوادث تلخی، بار دیگر زنگ خطر را درباره ایمنی اردوهای گروهی و نظارت هرچه دقیق‌تر بر اردوهای دانشآموزی را به صدا درآورده است.
اردویی با یک تجربه عمیق
به‌هرحال اردوهای گروهی و دانشآموزی تنها یک سفر ساده نیستند، بلکه تجربه‌‌ای جمعی‌‌اند که می‌توانند نقشی عمیق در شکل‌‌گیری شخصیت، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌‌های اجتماعی نوجوانان داشته باشند. قرار گرفتن در محیط‌‌های جدید، دوری موقت از خانواده، تعامل گروهی و تجربه فعالیتهای بیرون از خانه و مدرسه، تاثیر مثبتی بر روحیه، شادابی و کاهش استرس نسل نوجوان و جوان ما دارد. اما همین فرصت ارزشمند، در صورت برگزاری بدون برنامهریزی و نظارت کافی، می‌تواند به منبع اضطراب و ترس تبدیل شود. همین بهمن‌ماه پارسال بود که حادثه واژگونی اتوبوس دختران دانش‌آموز سمپادی شهر کرمان، جان شیرین شش دانش‌آموز را گرفت و ۲۷ نفر دیگر از آنها را نیز مصدوم کرد.
نتیجه ضعف نظارت بر اردوها
حادثه تلخ غرق‌شدن دانش‌آموزان تهرانی در رامسر، بار دیگر ضعف ساختار نظارتی و نبود پاسخگویی روشن در برگزاری اردوهای نوجوانان و جوانان را آشکار می‌کند. فارغ از آن‌که متولی مستقیم این حادثه چه نهادی است، وقتی نهادهای رسمی و محلی، مسئولیت را به یکدیگر پاس می‌‌دهند وهیچ سازوکار یکپارچه‌ای برای نظارت وجود ندارد، طبیعی است که اردوها از بستری برای رشد و نشاط نسل جوان، به محلی برای رخ دادن حوادثی غم‌انگیز تبدیل شوند. تا زمانی که اردوها با حداقل استانداردهای ایمنی، مربیان آموزش‌‌دیده، بیمه و نظارت دقیق برگزار نشوند،هرسفرمی‌تواند به تکراریک تراژدی دیگر بینجامد.
