شرایط پیرامون نشست جمعه آینده بهنوعی به نفع مسکو رقم خورده که واضح است چرا پوتین پس از ماهها مذاکرات بدون نتیجه، با اشتیاق به این فرصت پاسخ داده است. بهسختی میتوان تصور کرد توافقی از این دیدار دوجانبه بیرون بیاید که مانع تضعیف بیشتر مواضع اوکراین شود. در مقابل، مقامات کییف و متحدان اروپایی آنها با واکنشی منطقی و البته ناامیدکننده، از پیشنهادات اولیه نماینده ترامپ، استیو ویتکاف، مبنی بر واگذاری باقیماندههای استانهای شرقی دونتسک و لوهانسک به روسیه در ازای آتشبس، ابراز نگرانی کردهاند.
درهمین راستا، ساکن کاخ کرملین همواره بر لزوم گرفتن الحاق بدون خونریزی مناطق مورد مناقشه تأکید کرده و در این مسیر ویتکاف را که پیشتر درک چندانی ازحاکمیت اوکراین و پیچیدگیهای درگیری جاری نداشته، بهعنوان طرفی پذیرفته است که میتواند این دیدگاه را به ترامپ منتقل کند؛ دیدگاهی که از زلنسکی میخواهد در چهارمین سال جنگ، بهسادگی از مناطقی که هزاران تن از سربازاننش را در دفاع از آنها از دست داده، عقبنشینی کند.
چشمانداز مبهم سرنوشت اوکراین
با تأیید دیدار رؤسای جمهور آمریکا و روسیه در سرزمین آلاسکا، بلومبرگ روز جمعه گزارش داد که این توافق احتمالی واشنگتن-مسکو حول محور تمامیت ارضی کییف میتواند به تثبیت برخی دستاوردهای سرزمینی پوتین در اوکراین منجر شود و عملا خطوط نبرد در مناطق خرسون و زاپوریژیا را متوقف کند.
در ادامه بلومبرگ افزود که مقامات آمریکایی و روسی در حال کار بر سر توافقی هستند که در آن روسیه حملات خود را متوقف کرده و در ازای آن امتیازات سرزمینی دریافت کند؛ پیشنهادی که در اوکراین از نظر سیاسی بسیار حساس و پرچالش است.
دونالد ترامپ در گفتوگو با خبرنگاران در دفتر بیضیشکل کاخ سفید در روز پنجشنبه گفت که پوتین نیازی ندارد قبل از دیدار با رئیسجمهور آمریکا، با زلنسکی دیدار کند و ادعا کرد: «نه، این لازم نیست. آنها دوست دارند با من دیدار کنند و من هر کاری از دستم بربیاید میکنم تا جلوی کشتار را بگیرم.»
مخالفت زلنسکی با حراج اوکراین
با اعلام خبر استقبال کاخ سفید از واگذاری استانهای شرقی اوکراینی، رئیسجمهور ولودیمیر زلنسکی دیروز اعلام کرد که اوکراین نمیتواند در مسائل مربوط به سرزمین، قانون اساسی خود را نقض کند و افزود: «اوکراینیها سرزمین خود را به اشغالگران نمیدهند.»
در واکنش به تصمیم رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برای دیدار با رئیسجمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، در آلاسکا در ۲۴ مرداد ماه، زلنسکی گفت اوکراین آماده راهحلهای واقعی است که بتواند صلح را به ارمغان بیاورد اما تأکید کرد هر راهحلی بدون حضور کییف، راهحلی علیه صلح خواهد بود. در راستای اغنای اوکراین جهت پذیرش مفاد مطلوب ترامپ، سخنگوی دولت انگلیس اعلام کرد که دیوید لمی، وزیر خارجه این کشور، جیدی ونس، معاون رئیسجمهور آمریکا، دیروز در انگلستان با مقامات اوکراینی و متحدان اروپایی دیدار کردند تا درباره تلاشهای آمریکا برای تحقق صلح در اوکراین گفتوگو کنند.
تقابل ادامهدار مسکو- واشنگتن
رئیسجمهور آمریکا در تلاش است با ژست «حلال مشکلات جهانی» تصویر خود را بهعنوان بازیگری مقتدر و اثرگذار در عرصه بینالملل تثبیت کند. این رویکرد که بیشتر جنبه تبلیغاتی و سیاسی دارد، با هدف جلب حمایت داخلی و خارجی برای حفظ نفوذ واشنگتن در مناطق حساس جهان دنبال میشود اما واقعیت میدان نشان میدهد که بسیاری از بحرانها و تنشهای بینالمللی، حاصل سیاستهای مداخلهجویانه آمریکا بوده است.
روسیه اما با بهرهگیری از راهبردی دقیق و واقعبینانه، توانسته ضمن حفظ منافع ملی خود، واشنگتن را در مسیر تحقق اهدافش در جبهه اروپای شرقی با چالشهای جدی مواجه کند. کاهش حضور ناتو در عمق راهبردی مسکو، که همواره یکی از اولویتهای امنیتی روسیه بوده، از دستاوردهای مهم این راهبرد است.
این موفقیت به مسکو امکان میدهد نفوذ و تأثیر خود را در منطقه افزایش دهد و از منافع ملی خود محافظت کند. به طور کلی، تقابل هوشمندانه روسیه با سیاستهای آمریکا، فرصتهای جدیدی برای تثبیت موقعیت ژئوپلیتیکی این کشور فراهم آورده است. در حالی که واشنگتن همچنان بهدنبال حفظ برتری نظامی و سیاسی در اروپاست، مسکو با تاکتیکهای متوازن و بلندمدت، نظیر ایجاد نفاق میان واشنگتن و بروکسل توانسته معادلات را به نفع خود تغییر داده و مسیر تحقق اهداف راهبردیاش را هموار سازد.
مزد اعتماد به غرب
اعتماد بیچون و چرای اوکراین به وعدههای غرب و پیگیری سیاستهای ستیزهجویانه علیه اقلیت روستبار، بدون در نظر گرفتن حساسیتهای همسایه قدرتمند و مقتدر خود، بهای سنگینی برای این کشورداشته است.این رویکرد باعث شده اوکراین نه بهعنوان میزبان اصلی بلکه مانند یک کیک در ضیافتی پر از مهمانان پرقدرت به جان هم افتاده تبدیل شود که هرکدام سهمی از آن را طلب میکنند. در این میان، بیتوجهی به منافع و حساسیتهای روسیه، پیامدهای ناگواری برای امنیت و تمامیت ارضی اوکراین به همراه داشته است. وضعیتی که نه تنها باعث تضعیف وحدت ملی شده، بلکه کییف را به میدانی برای منازعات ژئوپلیتیکی و رقابتهای منطقهای تبدیل کرده است، جایی که منافع بزرگان به قیمت آسیبدیدن کشور و مردم اوکراین تأمین میشود.
تسلیحات مورد نیاز کییف در گرو تأیید پنتاگون
همزمان که زلنسکی در حوزه دیپلماتیک از غرب رودستخورده است، در مباحث نظامی نیز وضعیت چندان بهتر نیست. یادداشتی که ماه گذشته توسط رئیس سیاستهای پنتاگون تهیه شده، طبق گفته چهار نفری که این یادداشت را مطالعه کردهاند، به وزارت دفاع آمریکا اجازه میدهد تا برخی از تسلیحات و تجهیزات در نظر گرفته شده برای اوکراین را به انبارهای آمریکا بازگرداند.
این تغییر قابل توجه میتواند به معنای آن باشد که میلیاردها دلار بودجهای که پیشتر برای حمایت از کشور جنگزده اوکراین اختصاص یافته بود، صرف تجدید ذخایر رو به کاهش آمریکا شود. این یادداشت، ابهامات بیشتری به وضعیت ارسال تسلیحات آمریکا به اوکراین افزوده است، اگرچه ترامپ چراغ سبز داده تا تسلیحات آمریکایی از طریق ناتو به اوکراین فروخته شود اما نگرانیهای عمیقی در داخل پنتاگون درباره تأمین تسلیحات کییف در جنگ با روسیه به قیمت کاهش ذخایر آمریکا وجود دارد. این نگرانیها بیشتر درباره اقلام کمیاب و پرطرفداری مانند موشکهای رهگیر، سیستمهای دفاع هوایی و مهمات توپخانهای است که همچنان با کمبود روبهرو هستند.