به گزارش جام‌جم‌آنلاین از روابط عمومی رسانه ملی، الهام قبادی، خبرنگار درباره سریال «مهمان‌کُشی» نوشت: «مهمان‌کُشی» به کارگردانی احمد کاوری و تهیه‌کنندگی محمدکامبیز دارابی که پخش آن مدتی است به مناسبت ایام محرم و صفر در شبکه یک آغاز شده، درامی تاریخی بر مبنای زندگی حضرت مسلم بن عقیل است. شخصیتی که نقشی پررنگ در حوادث پیش از واقعه عاشورا دارد و قیام او در کوفه جزو وقایع مهم در تاریخ اسلام شناخته می‌شود.
او هنگام قیام عاشورا برای بررسی اوضاع و بیعت گرفتن از مردم از جانب امام حسین (ع) به کوفه رفت. با این حال در اغلب تولیدات نمایشی دینی و مذهبی، مسلم اغلب زیر سایه دیگر شخصیت‌ها قرار داشته و کمتر به صورت مستقل و مفصل به او پرداخته شده است. خلأیی که در سریال «مهمان کُشی» تلاش شده مرتفع شود و با محور قرار دادن این شخصیت، تبیین مواردی کمتر پرداخته شده در باب دلایل شکل‌گیری قیام عاشورا در دستور کار بوده است.
سازندگان این سریال همچنین مشخصاً کوشیده‌اند در جریان روایت درام، پایبندی به منابع و اقوال تاریخی را نیز در اولویت داشته باشند تا خللی در «صداقت روایی» آن وارد نشود. بر همین اساس، نویسنده سریال محمدمهدی فیاضی‌کیا بهره‌گیری از منابع متعدد موثق، معتبر و مورد اطمینان را با وسواس در پروسه دراماتیک کردن رویداد‌ها مد نظر قرار داده و در این مسیر از راهنمایی‌های چهره‌هایی، چون حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی مطلق و دکتر امیر محمدی نیز بهره برده است. در واقع سریال «مهمان‌کشی» بخش‌هایی از تاریخ اسلام را با ارجاع به منابع کهن تاریخی با مداقه و صحت سنجی رویداد‌ها و جزییات به تصویر کشیده است.
آنچه در ادامه می‌آید، گذری بر شماری از وقایع تاریخی مطرح شده در قسمت‌های مختلف سریال «مهمان‌کُشی» با ارجاع به منابع آنهاست.
دیالوگی بر اساس آیه قرآن
طی گفت وگوی شبانۀ مسلم (با بازی بهراد محمدی) و مرد راهنما در قسمت سوم سریال «مهمان‌کشی» به نظر می‌رسد اشاره‌ای به آیه ۳۰ از سورۀ «ملک» می‌شود؛ با این مضمون که «به ایشان بگو چه می‌بینید اگر آب شما در زمین فرو رود، چه کسی برای شما آبی گوارا ظاهر کند؟» در منابع شیعی مانند «کافی» و «اکمال‌الدین»، معنای رمزی این آیه، به امام و غیبت امام مرتبط شده که همین مضمون در گفتگوی شبانۀ مسلم و پیرمرد راهنما بازتاب داده شده است.
معرفی قلعۀ هزاردار و شیرویۀ پارسی
قلعۀ هزاردار و شیرویۀ پارسی که در قسمت چهارم برای نخستین‌بار معرفی شده‌اند، در کتاب «فتوح‌البلدان» بلاذری، قرن سوم هجری، باب «تمصیر بصره» مورد اشاره قرار گرفته است. در این کتاب، به نقل از علی بن محمد مدائنی آمده: «شیرویۀ اسواری با مرجانه مادر عبیدالله بن زیاد ازدواج کرد و برای آن زن، قصری با در‌های بسیار ساخت و نام آن را «هزاردر» گذاشت». جالب آنکه در متن عربی نیز نام این قصر به فارسی و به همین شکل «هزاردر» آمده است.
هند و عشقش به عبیدالله
در پنجمین قسمت از سریال، شاهد حضور شخصیت هند (با بازی لیلا اوتادی)، همسر نخست عبیدالله بن زیاد (با بازی حسام منظور) هستیم. از این زن در منابع تاریخی از «عقیلات عرب» یا زنان خردمند عرب یاد شده است. گفته می‌شد او بسیار عاشق عبیدالله بن زیاد بود و حتی در صحنۀ قتل او نیز حضور داشت. او سپس با بشر، پسر مروان بن حکم ازدواج کرد و پس از مرگ بشر نیز به ازدواج حجاج بن یوسف ثقفی، حاکم بدنام و خونخوار عراق و ایران درآمد.
مسمومیت و شهادت امام حسن (ع)
در انتهای قسمت ششم سریال، شاهد ایام مسمومیت و شهادت امام حسن مجتبی علیه‌السلام هستیم. بنا به این صحنه، که از روایت‌های تاریخی مستخرج شده، ماجرای مسمومیت امام چند بار رخ داد تا این که بالاخره در آخرین بار به شهادت رسید. در سریال، شاهد این صحنه، رقیه (با بازی مریم مومن)، همسر مسلم است.
دیدار معاویه با ابن عباس
قسمت دهم «مهمان‌کشی» تحت‌الشعاع درگذشت معاویه قرار گرفته. در این قسمت، معاویه پیش از مرگ، ماجرای شهادت امام حسن (ع) را به یاد می‌آورد. دیدار او با عبدالله بن عباس، به نظر می‌رسد ریشه در روایتی کهن دارد که در منابع مختلفی، چون امالی ابن سمعون و ربیع‌الابرار زمخشری تا وفیات الاعیانِ ابن خلکان گزارش شده است. در همین قسمت، صحنۀ رسیدن خبر مرگ معاویه به یزید نیز به نظر می‌رسد که از گزارش تاریخی مشابه آن از حضور یزید در حوران در نزدیکی دمشق برگرفته شده است.
سفر یزید به محل تصلیب عیسی (ع)
در قسمت یازدهم سریال، شاهد سفر یزید به محل تصلیب عیسی (ع) هستیم که در عربی جُلجُتا و در سریانی گولگوتا نامیده می‌شود.
این صحنه، گویا از یک منبع کهن سریانی الهام گرفته شده که به نام «وقایع‌نامه مارونی» شناخته می‌شود و در کتاب رابرت هویلند به نام «اسلام از دید دیگران» بازگو شده است؛ در این روایت، معاویه برای تاجگذاری در این مکان مقدس مسیحی حضور پیدا کرد و به نظر می‌رسد اشارۀ سرجون به یزید در این قسمت از «مهمان‌کشی»، معطوف به همین سنتی است که معاویه در برابر اکثریت مسیحی شامات در این سال‌ها بنیان گذاشت.
نامۀ امام حسین (ع) به محمد حنفیه
«مهمان‌کشی» در دوازدهمین قسمت خود، گزارشی از نامۀ امام حسین (ع) به محمد حنفیه را به دست می‌دهد که به عنوان وصیت‌نامۀ امام نیز شناخته می‌شود. ظاهرا نخستین اشاره به این نامه، در کتاب «الفتوح» ابن اعثم کوفی گزارش شده و بعد‌ها در مقتل خوارزمی نیز انعکاس یافته است. در منابع شیعی نیز ابن شهرآشوب آن را بازگو کرده است و در میان معاصران، شهید مطهری و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب نیز به آن استناد کرده‌اند.
از دیدگاه برخی منتقدان معاصر ازجمله در کتاب «انسان ۲۵۰ساله» که برگرفته از سخنان رهبر انقلاب درباره زندگی امامان است، ماندن شخصیت‌هایی چون محمد حنفیه، عبدالله بن جعفر و عبدالله بن عباس در مدینه و مکه و همراهی نکردن‌شان با امام حسین (ع) انعکاس یافته است که بعید نیست لحن توأم با دلخوری مسلم در این قسمت در گفت‌و‌گو با این شخصیت از همین نگاه ناشی شده باشد.
