نکتهای که وجود دارد این است که حشدالشعبی به لحاظ قانونی در ساختار رسمی عراق وجود دارد، ولی کل جریان آن یکپارچه نیست و شامل چندین گروه مسلح مختلف میشود. اختلافات فعلی در عراق عمدتا بر سر دو یا سه گروه مسلح است که مدعی هستند خارج از دستورات دولت یا حتی فرماندهی حشدالشعبی حرکت میکنند. این گروهها یا خودسرانه عمل میکنند یا به شیوه دیگری دستور میگیرند. در واقع، کل تنش موجود در عراق حول این موضوع است.
اظهارات وزیرخارجه عراق که میگوید باید موضوع خلع سلاح مورد توافق کلی قرار بگیرد، دقیقا به همین معناست که تا زمانی که چنین اجماعی شکل نگیرد، این کشمکشها ادامه دارد و تضعیف دولت را به همراه خواهد داشت.
در همین راستا، هفته گذشته درگیریهایی بین برخی گروهها و ارتش عراق در شرق بغداد رخ داد که در جریان آن چند افسر عراقی کشته و زخمی شدند. پس از آن، آقای سودانی با این گروهها خاطی برخورد کرد و دو فرمانده آنها بازداشت شد، چراکه هیچ گروه مسلح خارج از قانون پذیرفته نیست و کسی که مسئول نظارت بر سلاحهاست باید حاکمیت داشته باشد و عراق نیز نباید استثنا باشد.
آن دو سه گروه حتی در نشستهای چارچوب هماهنگی که دور هم جمع میشوند و اعلام میکنند که به تصمیمات سایرین اعتنا نمیکنند و کار خودشان را انجام میدهند. براساس قانون، فرماندهی حشدالشعبی زیر نظر نخستوزیر بهعنوان فرمانده کل قوا است؛ این قانونی است که در سال ۲۰۱۸ به تصویب رسید و پیش از آن نیز توسط پارلمان مطرح شده بود. در این قانون آمده است که تعیین فرمانده حشدالشعبی توسط نخستوزیر صورت میگیرد و در حال حاضر، فیاض بهعنوان عضوی از دولت شناخته میشود.
آنچه به دولت عراق فشار وارد میکند، عملکرد و فعالیت آن دسته از گروههایی است که خودسرانه و بدون دستور اقدام به استفاده از سلاح میکنند. موضوع این است که اگر بخواهیم درباره جریانهای شیعی در عراق صحبت کنیم، حتی جریانهای شیعی که با جریان مقاومت زاویه دارند نیز اذعان دارند که حشدالشعبی نباید منحل شود؛ این یک واقعیت است، ولی باید نظاممند و منضبط باشد تا هر کس هر وقت بخواهد، خودسرانه عمل نکند.
این موضوع حتی میان سران حشد الشعبی نیز مورد توافق است؛ آقایان اکبر الکعبی، خزعلی و دیگر رهبران جنبش مقاومت اسلامی عراق نیز به این موضوع اعتقاد دارند و میکوشند به آن عمل کنند. درواقع جریانها و گروههای مسلح دیگری هستند که خارج از چارچوب قانون و مرسوم در عراق عمل میکنند. کل مسأله بحران فعلی بغداد حول همین موضوع شکل گرفته است.