از سوی دیگر، برخی نیز این دود را نشانه وهشداری دررابطه با فعال‌شدن این آتشفشان درآینده‌ای نزدیک دانستند؛ موضوعی که البته علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازی در گفتوگو با «جام‌جم» آن را تایید نمی‌کند. او معتقد است پدیده‌ای که در روزهای گذشته رخ داد، علت دیگری دارد.
کارشناسان تاکید می‌کنند که در چنین مواقعی نیاز است که استدلال‌ها براساس بررسی‌های علمی مطرح شود. این درحالی است که درخصوص دماوند و احتمال فعال شدن آن نیز بررسی‌هایی در دستور کار قرار داشته است.
اژدهای خفته بیدار می‌شود؟
«سال‌ها پیش، طرحی با هدف پایش دقیق فعالیت‌های آتشفشانی دماوند واحتمال فعال شدن آن آغاز شد.این طرح شامل استقرار شبکه‌ای از حسگرهای لرزه‌نگاری، شتاب‌نگاری، ایستگاه‌های GPS و سایر ابزارهای تله‌متری و ماهواره‌ای (سنجش از دور) در اطراف قله و دامنه‌های دماوند بود. هدف اصلی این پایش، امکان رصد رفتار آتشفشان باتوجه به نزدیکی آن به سکونتگاه‌های بزرگ، به‌ویژه شهر تهران و مناطق مسکونی اطراف، جهت هشدار به‌موقع در صورت بروز فعالیت‌های آتشفشانی بود.» اینها را بیت‌اللهی می‌گوید. آن‌طور که او توضیح می‌دهد این پروژه علی‌رغم شناسایی مکان‌های مناسب برای نصب تجهیزات، به‌دلیل عدم حمایت‌های لازم به سرانجام نرسید.
با این حال بیت‌اللهی درباره اتفاقات اخیر نیز می‌گوید: «تیمی از متخصصین زمین‌شناسی و هواشناسی کشور که در آن زمان به‌طور مستقیم روی مطالعات دماوند متمرکز بودند، با استناد به داده‌های موجود، حالا در گفتوگو با بنده اعلام کردند که به احتمال قوی، خارج شدن ابر بخار با فعالیت ماگمایی آتشفشان مرتبط نیست.»
به گفته این زمین‌شناس، توجیه غالب آن است که به‌دلیل تداوم موج گرمای غیرعادی اخیر که به‌صورت محسوس توسط همگان تجربه‌شده، ذوب شدن وسیع یخ‌ها و یخچال‌های طبیعی موجود در دامنه‌ها و نزدیکی قله دماوند تشدید شده است. آب حاصل از ذوب این یخ‌ها، وارد درز و شکاف‌های موجود در کوه دماوند می‌شود و باتوجه به نزدیکی این آب به بدنه آتشفشان و توده‌های ماگمایی که معمولا در عمق نزدیک به سطح قرار داشته و دمای بالاتری دارد، این آب‌ها به‌سرعت به بخار تبدیل می‌شود. تراکم این بخار در ارتفاعات قله، منجر به تشکیل توده ابر مخروطی‌شکلی شده که به‌تازگی تصاویر آن منتشر شده است. این پدیده، نه یک نشانه از فعالیت آتشفشانی بلکه متأثر از تغییرات اقلیمی است. این توجیه از نظر علمی منطقی‌تر به نظر می‌رسد و قرار شده تا مطالعات میدانی دقیق‌تری نیز انجام گیرد.
دماوند حالا سال‌هاست که خاموش است و فعالیتی ندارد؛ آتشفشانی که گفته می‌شود بیش از ۷۰۰۰سال است که آتشی از دهانه آن خارج نشده. رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازی در ادامه حرف‌هایش استدلال‌های دیگری نیز در رابطه با رد شائبه فعال‌شدن آتشفشان دماوند دارد؛ آنجا که می‌گوید: «شاهد دیگری که این دیدگاه را تقویت می‌کند، گزارش‌های مرکز لرزه‌نگاری کشور است. براساس این گزارش‌ها، هیچ‌گونه افزایش معنادار یا توزیع غیرعادی در فعالیت‌های لرزه‌ای اطراف کوه دماوند مشاهده نشده است. تمامی این شواهد مجددا تأیید می‌کنند که پدیده مشاهده‌شده بیشتر متأثر از شرایط اقلیمی کنونی و گرمایش زمین است تا فعالیت ماگمایی آتشفشانی.»
دماوند خاموش نیست
اگرچه بسیاری از کارشناسان خارج شدن ابر بخار از دهانه دماوند را نشانی از فعال شدن این آتشفشان نمی‌دانند اما باید توجه داشت که دماوند، آتشفشانی غیرفعال نیست و ممکن است در روزگاری و بنا به دلایلی فعال شود؛ علی بیت‌اللهی این‌گونه از دلایل را شرح می‌دهد: «آتشفشان دماوند، یک آتشفشان خاموش نیست بلکه در رده آتشفشان‌های نیمه‌فعال طبقه‌بندی می‌شود. این طبقه‌بندی به‌دلیل تصاعد مستمر گازهای آتشفشانی است که سال‌هاست ادامه دارد. بااین حال، درحال حاضر فعال محسوب نمی‌شود؛ چراکه فعالیت گدازه‌ای مشهودی ندارد. احتمال فعالیت مجدد دماوند در آینده وجود دارد. در مقایسه با آتشفشان‌هایی مانند سهند و سبلان که تقریبا خاموش محسوب می‌شوند، دماوند به‌طور مستمر گاز متصاعد می‌کند. عوامل متعددی می‌تواند منجر به بروز مواد مذاب از زیر لایه‌های سنگی شود.» به گفته او، یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها و مکانیسم‌هایی که می‌تواند به فعالیت آتشفشانی منجر شود، گسیختگی و شکست لایه‌های سنگی روی توده‌های گدازه آتشفشانی است. جابه‌جایی این لایه‌ها، که غالبا در اثر رخدادهای لرزه‌ای و زلزله‌های تحریک‌کننده اتفاق می‌افتد، می‌تواند مجاری جدیدی برای بروز مواد مذاب ایجاد کند. همچنین، به‌دلیل فعل و انفعالات شیمیایی و افزایش جوشش مواد مذاب (ماگما) در درون بدنه آتشفشان، فشار داخلی می‌تواند افزایش یافته و منجر به انفجار و شکستن لایه‌های بالایی و در نتیجه خروج مواد مذاب شود که این سناریو نیز محتمل است.» با این وجود، او لابه‌لای حرف‌هایش خط بطلانی می‌کشد بر تمام حرف و‌حدیث‌های بی‌پایه و اساسی که در روزهای گذشته توسط کاربران فضای مجازی منتشر شد و بیم و نگرانی را در دل شهروندان انداخت: «در مورد پدیده اخیر، مجددا تأکید می‌شود که این رخداد دلالت بر فعالیت‌های آتشفشانی ندارد و توجیه اقلیمی دارد. گرمایش زمین، ذوب یخ‌ها و تولید بخار ناشی از آن که فرم خاصی از ابر را تشکیل می‌دهد، عامل این پدیده است و لذا خطری مرتبط با فعالیت آتشفشانی مشاهده نمی‌شود. این وضعیت در حال تعریف یک فرآیند مرتبط با ذوب یخچال‌های طبیعی دامنه دماوند و گرمایش سطح زمین در منطقه است که در بلندمدت منجر به کاهش حجم این یخچال‌ها و تغییر در جریان‌های آبی منطقه خواهد شد و می‌تواند مخاطرات هیدرولوژیکی را به دنبال داشته باشد.»
