آب باریکه‌کار
کارمندی حالا بیشتر از آن‌که در جامعه ایرانی یک شغل باشد روایت یک نوع سبک زندگی است؛ این‌که با شنیدن نام کارمند یک‌سری مؤلفه ثابت در ذهن شنونده ثبت می‌شود، این‌که احتمالا آدم خوش‌حسابی است، چک‌ها و قسط‌هایش دیر و زود نمی‌شود، یک آب‌باریکه معروف درآمدی دارد و می‌کوشد هرطورکه هست خود را در طبقه اجتماعی متوسط حفظ کند.
تعداد کارمندان در ایران هم کم نیست. البته که حرف‌هایی همیشه پشت سر این تعداد بوده است. از زبان مسئولان ازجمله نمایندگان پیشین مجلس می‌توان به نقدهایی پی برد که با بزرگنمایی سعی داشته‌اند تعداد بالای کارمندان ایران را بی‌فایده جلوه دهند؛ هرچند این موضوع بیشتر به نقد تعداد کارمندان دولتی در ایران برگشته است.
چقدر کارمند داریم؟
تعداد کارمندان دولت در ایران و مقایسه آن با جهان موضوعی است که به‌دلیل تفاوت در تعاریف، نوع قراردادها و بخش‌های مورد بررسی، پیچیدگی‌هایی دارد. براساس گزارش مرکز آمار ایران، در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، تعداد کارمندان دولت (بدون احتساب نهادهای نظارتی، انتظامی و وزارت دفاع) حدود ۲.۱میلیون نفر است که وزارت آموزشوپرورش با حدود ۹۱۰هزارنفر(۴۳درصد کل کارمندان دولت) بیشترین تعداد کارمندرادارد ووزارت بهداشت باحدود۴۳۹هزارنفر (۲۱درصد) رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. درجهان هم چین بابیش از۵۵میلیون کارمنددولتی، یکی از بزرگ‌ترین سیستم‌های دولتی جهان به شمار می‌رود. این تعداد به‌دلیل جمعیت زیاد و ساختار متمرکز حکومتی قابل توجه است.
تعداد کارمندان ایران بیشتر است؟
گرچه تعداد کارمندان دولت در ایران (حدود۲.۱ تا ۲.۳میلیون نفر بدون احتساب نیروهای مسلح و برخی نهادها)به نظر زیاد می‌آید، اما در مقایسه با کشورهایی مانند چین، آمریکایا حتی ژاپن، تعداد مطلق کارمندان کمتراست.بااین‌حال، نسبت کارمندان به کل جمعیت شاغل (۲۵درصد) و نسبت جمعیت به کارمندان (۳۹.۳) نشان‌دهنده دولتی بزرگ‌تر از میانگین جهانی است.
کارمندان زیر دیپلم
در این میان میزان تحصیلات کارمندان هم نکته‌ای مورد مناقشه بوده است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، وزارت راه‌وشهرسازی با ۵درصد، وزارت صمت با درصد و وزارت میراث فرهنگی با ۴درصد در رتبه‌های اول تا سوم با بیشترین سهم کارمندان زیردیپلم قرار دارند. وزارت گردشگری، مجلس شورای اسلامی، وزارت بهداشت، وزارت ارشاد و وزارت کشاورزی هرکدام با ۳.۶تا ۳.۷درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. کمترین سهم در بین دستگاه‌های دولتی و غیردولتی مربوط به وزارت نیرو با ۰.۳درصد، وزارت دادگستری با ۰.۶درصد، وزارت ارتباطات با۰.۸درصد، وزارت امور خارجه با ۰.۹درصد و وزارت اقتصاد با یک درصد بوده است.
کارمندان دکتر کجا هستند؟
در مقابل آن‌گونه که آمار منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تعداد کارمندان دارای تحصیلات مقطع دکتری در پنج ارگان دولتی یعنی وزارت کشور،وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت راه‌وشهرسازی، وزارت آموزشوپرورش و وزارت امور اقتصادی و دارایی حدود یک درصد است.البته دراین میان بایدتوجه داشت که وزارت علوم، تحقیقات‌و‌فناوری مقر اصلی کارمندان با تحصیلات دکتری است؛ به این ترتیب ۳۶درصد از کارمندان این وزارتخانه را این افراد تشکیل می‌دهند که حتی فاصله قابل توجهی با وزارت بهداشت به‌عنوان رتبه دوم کارمندان دارای تحصیلات دکتری دارد. پس از وزارت علوم اما ۱۲درصد از کارمندان وزارت بهداشت دکترا دارند.
ساعات کاری و تعادل کار و زندگی
کارمندان دولتی درایران معمولا بین ۴۴ تا ۴۸ ساعت درهفته کار می‌کنند (براساس قانون کار، ۴۴ ساعت برای کارمندان دولتی و تا ۴۸ ساعت برای بخش خصوصی).به‌دلیل درآمد پایین و تورم بالا، بسیاری ازکارمندان(به‌ویژه در بخش دولتی) برای تأمین مخارج زندگی به مشاغل دوم یا فعالیت‌های جانبی مانند تدریس‌خصوصی،رانندگی آنلاین یاکسب‌وکارهای کوچک روی می‌آورند.
سبک زندگی و فعالیت‌های روزانه
کارمندان معمولا زمان محدودی برای سرگرمی دارند. فعالیت‌های رایج شامل تماشای تلویزیون، گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی (مانند اینستاگرام و تلگرام) یا گذراندن وقت با خانواده است. ورزش وفعالیت‌های فرهنگی به‌دلیل هزینه‌های بالا یا کمبود وقت، کمتر رایج است ودسترسی به اینترنت وشبکه‌های اجتماعی باعث شده کارمندان به محتوای دیجیتال (فیلم، سریال، موسیقی) علاقه‌مند شوند.
چقدر کارمند داریم؟
تعداد کارمندان دولت در ایران و مقایسه آن با جهان موضوعی است که به‌دلیل تفاوت در تعاریف، نوع قراردادها و بخش‌های مورد بررسی، پیچیدگی‌هایی دارد. براساس گزارش مرکز آمار ایران، در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، تعداد کارمندان دولت (بدون احتساب نهادهای نظارتی، انتظامی و وزارت دفاع) حدود ۲.۱میلیون نفر است که وزارت آموزشوپرورش با حدود ۹۱۰هزارنفر(۴۳درصد کل کارمندان دولت) بیشترین تعداد کارمندرادارد ووزارت بهداشت باحدود۴۳۹هزارنفر (۲۱درصد) رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. درجهان هم چین بابیش از۵۵میلیون کارمنددولتی، یکی از بزرگ‌ترین سیستم‌های دولتی جهان به شمار می‌رود. این تعداد به‌دلیل جمعیت زیاد و ساختار متمرکز حکومتی قابل توجه است.
تعداد کارمندان ایران بیشتر است؟
گرچه تعداد کارمندان دولت در ایران (حدود۲.۱ تا ۲.۳میلیون نفر بدون احتساب نیروهای مسلح و برخی نهادها)به نظر زیاد می‌آید، اما در مقایسه با کشورهایی مانند چین، آمریکایا حتی ژاپن، تعداد مطلق کارمندان کمتراست.بااین‌حال، نسبت کارمندان به کل جمعیت شاغل (۲۵درصد) و نسبت جمعیت به کارمندان (۳۹.۳) نشان‌دهنده دولتی بزرگ‌تر از میانگین جهانی است.
کارمندان زیر دیپلم
در این میان میزان تحصیلات کارمندان هم نکته‌ای مورد مناقشه بوده است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، وزارت راه‌وشهرسازی با ۵درصد، وزارت صمت با درصد و وزارت میراث فرهنگی با ۴درصد در رتبه‌های اول تا سوم با بیشترین سهم کارمندان زیردیپلم قرار دارند. وزارت گردشگری، مجلس شورای اسلامی، وزارت بهداشت، وزارت ارشاد و وزارت کشاورزی هرکدام با ۳.۶تا ۳.۷درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. کمترین سهم در بین دستگاه‌های دولتی و غیردولتی مربوط به وزارت نیرو با ۰.۳درصد، وزارت دادگستری با ۰.۶درصد، وزارت ارتباطات با۰.۸درصد، وزارت امور خارجه با ۰.۹درصد و وزارت اقتصاد با یک درصد بوده است.
کارمندان دکتر کجا هستند؟
در مقابل آن‌گونه که آمار منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تعداد کارمندان دارای تحصیلات مقطع دکتری در پنج ارگان دولتی یعنی وزارت کشور،وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت راه‌وشهرسازی، وزارت آموزشوپرورش و وزارت امور اقتصادی و دارایی حدود یک درصد است.البته دراین میان بایدتوجه داشت که وزارت علوم، تحقیقات‌و‌فناوری مقر اصلی کارمندان با تحصیلات دکتری است؛ به این ترتیب ۳۶درصد از کارمندان این وزارتخانه را این افراد تشکیل می‌دهند که حتی فاصله قابل توجهی با وزارت بهداشت به‌عنوان رتبه دوم کارمندان دارای تحصیلات دکتری دارد. پس از وزارت علوم اما ۱۲درصد از کارمندان وزارت بهداشت دکترا دارند.
ساعات کاری و تعادل کار و زندگی
کارمندان دولتی درایران معمولا بین ۴۴ تا ۴۸ ساعت درهفته کار می‌کنند (براساس قانون کار، ۴۴ ساعت برای کارمندان دولتی و تا ۴۸ ساعت برای بخش خصوصی).به‌دلیل درآمد پایین و تورم بالا، بسیاری ازکارمندان(به‌ویژه در بخش دولتی) برای تأمین مخارج زندگی به مشاغل دوم یا فعالیت‌های جانبی مانند تدریس‌خصوصی،رانندگی آنلاین یاکسب‌وکارهای کوچک روی می‌آورند.
سبک زندگی و فعالیت‌های روزانه
کارمندان معمولا زمان محدودی برای سرگرمی دارند. فعالیت‌های رایج شامل تماشای تلویزیون، گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی (مانند اینستاگرام و تلگرام) یا گذراندن وقت با خانواده است. ورزش وفعالیت‌های فرهنگی به‌دلیل هزینه‌های بالا یا کمبود وقت، کمتر رایج است ودسترسی به اینترنت وشبکه‌های اجتماعی باعث شده کارمندان به محتوای دیجیتال (فیلم، سریال، موسیقی) علاقه‌مند شوند.
