سریال مشهوری که انگلیسی‌ها از شاهکارهای پلیسی او ساخته‌اند، این روزها با مدیریت دوبله رضا آفتابی و با صدای ماندگار اکبر منانی در نقش هرکول پوآرو روی آنتن شبکه تماشاست. پیش از این تا فصل دهم سریال دوبله و پخش شد اما برای نخستین بار، سه فصل پایانی سریال سال گذشته دوبله و پخش شدند و حالا دوباره شبکه تماشا آن را تقدیم دوستداران خواهد کرد.از جمله هنرمندان برجسته دوبله این مجموعه می‌توان به اکبر منانی، زهره شکوفنده، تورج مهرزادیان، ژرژ پطروسی، جواد پزشکیان، مهین برزویی، مریم صفی‌خانی، نرگس فولادوند، مریم رادپور، سعید شیخ‌زاده، بهروز علی‌محمدی، کریم بیانی و دیگران اشاره کرد که با هنرنمایی خود، جذابیت ویژه‌ای به این سریال بخشیده‌اند.
یک بلژیکی مبادی آداب
اما شخصیت هرکول پوآرو چگونه ساخته شد؟ آگاتا کریستی در طول جنگ جهانگیر نخست، با پناهندگان بلژیکی زیادی آشنا شد که آتش جنگ آنها را روانه کشورش انگلیس کرده بود. او شخصیت پوآرو را با قامت کوتاه، سر تخم مرغی، موهای درخشان و سبیل مشهور واکس زده، با هوش بالا و اعتماد به نفسی که به خودخواهی پهلو می‌زند، از روی همان پناهندگان خلق کرد. کریستی در خلق شخصیت او توجه ویژه‌ای به‌ظاهر کارآگاه بلژیکی داشت و به‌خصوص توصیف او از باعث شد سبیل‌های به‌دقت مرتب شده این شخصیت، حتی از خودش هم مشهورتر شود.شاید بلژیکی‌هایی که کریستی دیده بود، خیلی مبادی آداب و منظم بودند چراکه پوآرو به نمادی از خوش‌پوشی، نظم و روشمندی روان‌شناختی برای کشف حقیقت تبدیل شده و توانسته است در برخی از مهم‌ترین رمان‌های آگاتا کریستی مانند ماجرای مرموز در استایلز، قتل در قطار سریع‌السیر شرق و مرگ در نیل حضور داشته باشد و پرونده‌هایی را رمزگشایی کند که هیچ‌کس از عهده آنها برنمی‌آمد.
روش ویژه در رمزگشایی از جنایت
او برخلاف کارآگاهان دیگر که همیشه با ذره‌بین دنبال سرنخ می‌گردند، از روان‌شناسی و دانش شخصی خود در مورد انسان در کنارمعجزه هوش سرشارش برای کشف حقیقت استفاده می‌کند و پرونده‌هایش همیشه با پایان‌بندی دراماتیک و غیرمعمولی به سرانجام می‌رسند و همین مسأله باعث می‌شود شگفتی و آفرین‌گویی دیگران را به‌دنبال داشته باشد و پوآروی مغرور را سرشار از خودشیفتگی کند.
پوآرو در کشف حقیقت روش مخصوص به خود را دارد و سعی می‌کند با وادار کردن متهمان به حرف زدن،اسرار شخصیتی آنها را آشکار سازد. حتی با اختراع شخصیت‌های خیالی که با افراد قرابت‌های موقعیتی دارند، احساس همدردی آنها را تحریک می‌کند تا به صحبت ترغیب شوند. مثلا در کتاب «قتل راجر آکروید» که به ماجرای قتلی در یک روستای دورافتاده می‌پردازد، پوآرو از برادرزاده‌اش صحبت می‌کند که معلول ذهنی است، برادرزاده‌ای که وجودخارجی ندارد اما قرار است از طریق گفتن داستان او، اطلاعاتی در مورد خانه‌های نگهداری معلولان ذهنی کشف شود.شهرت پوآرو درکشف پرونده‌های پیچیده او رابه یک کارآگاه خصوصی موفق تبدیل کردکه بعد ازجنگ تصمیم گرفت درانگلیس بماند.البته او درفاصله دو جنگ جهانی، پا را ازانگلیس فراتر می‌گذارد و به سراسر اروپا وخاورمیانه سفر می‌کند. کریستی، پوآرو را به سراسر اروپا و خاورمیانه برد تاازاین طریق تجربه‌هایی راکه اززندگی درخاورمیانه به‌واسطه مأموریت‌های باستان‌شناسی همسرش به‌دست آورده بود،درکتاب‌هایش منعکس کند.«مرگ درنیل» و«قتل دربین‌النهرین»حاصل این تجربیات نویسنده است. تجربیاتی که در مشاهده وضعیت اروپای بعد ازجنگ هم بازتاب داده می‌شود ومی‌بینیم که پوآرو ازفرهنگ پاپ دهه۶۰ دلزده است اما همچنان سعی دارد خود را با شرایط روز وفق دهد وحتی لاغری وضعف پیری هم هوش و زیرکی‌اش را از بین نمی‌برند.
پوآرو در نمایش و سینما
جذابیت‌های پوآرو چنان بودکه از همان سال‌های نخست، اقتباس ازکتاب‌های این شخصیت برای رادیو،سینما وتلویزیون مورد توجه قرار گرفت وبازیگرانی چون آلبرت فینی، پیتر اوستینوف، دیویدساچت و کنت برانا هم نقش او را بازی کرده‌اند.
اولین بازیگری که نقش پوآرو را بازی کرد، چارلز لاتون بود که سال ۱۹۲۸ در نمایش «بهانه» اقتباس شده از رمان «قتل راجر آکروید»به کارگردانی مایکل مورتون روی صحنه رفت.نمایش دیگری از پوآرو،«قهوه سیاه»در۱۹۳۰درتئاتر ام‌بی‌سی لندن با بازی فرانسیس ال سالیوان در نقش پوآرو روی صحنه رفت و بعدها آلن کوردانر نقش پوآرو را در نمایش «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» در سال ۲۰۱۷ بازی کرد.
آستین ترور در فیلم انگلیسی «بهانه» محصول سال ۱۹۳۱ نقش پوآرو را روی پرده سینما بازی کرد. بعدها تونی رندال نقش پوآرو را در فیلم «قتل‌های الفبا» محصول سال ۱۹۶۵ بازی کرد. آلبرت فینی در فیلم «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» محصول سال ۱۹۷۴، پیتر اوستینوف در شش فیلم در دهه‌های ۷۰ و ۸۰، کنت برانا در اقتباس‌های سینمایی از «قتل در قطارسریع‌السیر شرق»درسال۲۰۱۷،«مرگ روی نیل»درسال۲۰۲۲و«جن‌گیری در ونیز»براساس رمان «مهمانی‌هالووین» در سال ۲۰۲۳ نقش پوآرو رابازی کرد.این فهرست البته طولانی‌تر از این است و اقتباس از آثار کریستی از دهه ۱۹۶۰ تا قرن بیست و یکم در سینما ادامه داشته است.
براساس رمان‌های پوآرو چندین سریال رادیویی و بازی‌های ویدئویی ساخته شده است. مهم‌ترین نمایشنامه رادیویی برگرفته از ماجراهای پوآرو را بی‌بی‌سی در چندین قسمت تهیه کرد که به‌سرعت مورد توجه قرار گرفت و محبوب شد.
سریالی که همیشه دیدنی است
اما سریال «هرکول پوآرو» به نویسندگی و تهیه‌کنندگی کلایو اکستون، برایان ایستمن و بازی دیوید ساچت و هیو فریزر چنان مورد استقبال قرار گرفته است که تقریبا همه دنیا پوآرو را با این سریال می‌شناسند. این سریال که در فاصله زمانی ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۳ در ۱۳فصل پخش شد، ازبهترین سریال‌های کارآگاهی تاریخ تلویزیون دنیاست که نخست شبکه تلویزیونی LWT تولید آن را برعهده داشت اما بعدها ساخت آن را استودیوی ITV برعهده گرفت و در بسیاری از کشورهای جهان پخش شد. این سریال بارها در رویدادهای معتبر تلویزیونی نامزد دریافت جایزه شده و عناوین برتر چند جایزه را هم به‌دست آورده است. منتقدان نیزهمواره تصویرسازی بی‌نظیر دیوید ساچت از هرکول پوآرو و بازی‌های جذاب نقش‌های مکمل و ارزش‌های فنی سریال به‌خصوص فضاسازی دقیق دهه ۱۹۳۰ را ستوده‌اند؛ اگرچه برخی منتقدان به‌خصوص به قابل پیش‌بینی بودن و لحن فصل‌های پایانی، واکنش‌های منفی نشان داده‌اند.
مردی که «پوآرو» شد
برای یک بازیگر به‌دست آوردن نقشی که تمام عمر شهرت او را تضمین کند، یک شانس است و این فرصت، شاید نصیب کمتر بازیگری شود ولی دیوید ساچت که خود یکی از بهترین بازیگران تئاتر، سینما و تلویزیون انگلستان است، از فرصتی که سریال هرکول پوآرو در اختیارش قرار داد، بهترین استفاده را کردوچنان این نقش جذاب را در طول ۲۵سال بازی کرد که دیگر همه نام این کارآگاه بلژیکی راباتصویر اوبه‌یاد می‌آوردند.ساچت متولد۲می۱۹۴۶درلندن است و ازهمان ابتدای نوجوانی به بازیگری علاقه‌مند شد و در ۱۶سالگی عضو تئاتر ملی جوانان انگلستان شد. درآکادمی موسیقی وهنرهای نمایشی لندن تحصیل کرد در سال ۱۹۷۳ به عضویت گروه سلطنتی شکسپیر درآمد و در آنجا به بازیگری بنام مبدل شد. در دهه ۱۹۸۰ با بازی در فیلم تلویزیونی «داستان دو شهر» وارد تلویزیون شد و نخستین بار دریک اثر کارآگاهی در سال سینمایی در ۱۹۸۳ نقش یک بازرس یونانی در کمدی معمایی دیزنی «ترنچکوت» بازی کرد و پس از بازی در چندین فیلم سینمایی به سریال پوآرو پیوست. از جمله آثار سینمایی او می‌توان به دختر طبل‌زن کوچک (۱۹۸۴)، فالکون و آدم برفی (۱۹۸۵)، هری و خانواده هندرسون (۱۹۸۷)، کشتن یک کشیش (۱۹۸۸)، خرابکاری (۲۰۰۰)، دراکولا (۲۰۰۶)، مکسول (۲۰۰۷) و آدمکش آمریکایی (۲۰۱۷) اشاره کرد. همچنین فهرستی بلند از نمایش‌های شکسپیری در کارنامه بازیگری او می‌درخشد.
