«جام‌جم» در گفت‌وگو با معاون سازمان پژوهش وزارت آموزش‌وپرورش بررسی کرد
همه حاشیه‌های کتاب درسی
هر سال با نزدیک‌شدن به زمان ثبتنام کتابهای درسی، یکی از پرسش‌‌های جدی خانواده‌ها این است که قیمت کتابها چقدر تغییر خواهد کرد و چه میزان باید برای این بخش از هزینه‌های آموزشی کنار بگذارند؟ البته چند روزی است که حاشیه‌هایی برای کتابهای درسی با عنوان افزایش قیمت ۱۱۰درصدی مطرح شده؛ موضوعی که محمد علوی‌تبار، معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگویش با جام‌جم آن را تکذیب می‌کند.
درشرایط اقتصادی کنونی،طبیعی است والدین نگران افزایش هزینه‌های تحصیل فرزندان خود باشند. دراین میان،کتابهای درسی که ازپایه‌‌ای‌ترین ابزارهای آموزشی محسوب میشوند،همواره بخشی ازسبدهزینه‌‌ای والدین رابه خوداختصاص می‌دهند و حواشی ایجاد شده برای آن، دغدغه خانواده‌ها را درکنار سایر مسائل دوچندان می‌کند.با وجود این‌که فرآیند چاپ کتابهای درسی از شهریور ماه سال گذشته آغاز شده است اما طبق گفته حجت‌الاسلام والمسلمین علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش امکان توزیع زودتر کتابهای درسی به‌دلایل فنی وجود ندارد و آغاز توزیع آن منوط به تکمیل ثبتنام دانش‌آموزان است و تا پیش از رسیدن به نقطه اطمینان در ثبت سفارش‌ها، مجوز توزیع صادر نخواهد شد.حالا باید ببینیم در شرایطی که تا حدی با کمبود کاغذ،مسائل مربوط به ناترازی انرژی وافزایش هزینه کتب درسی مواجهیم، آیا دانش‌آموزان به‌موقع کتاب‌های‌شان رادریافت می‌کنند یا این چالش،آموزش آنها راتحت‌الشعاع قرار می‌دهد؟
افزایش ۶۰درصدی
حواشی اخیر درخصوص افزایش قیمت کتب درسی تکذیب شد اما همچنان بسیاری از والدین در مورد هزینه‌های پیش‌رو نگران هستند‌چراکه تورم،حتی اگر درقیمت رسمی کتابها لحاظ نشده باشد،تأثیر خود را برسایرهزینه‌های آموزشی می‌گذارد. محمد علوی‌تبار، معاون توسعه منابع وپشتیبانی سازمان پژوهش وبرنامه‌ریزی وزارت آموزش‌وپرورش درگفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به حواشی اخیر می‌گوید: «به‌صورت کلی میانگین قیمت کتابهای درسی در سال ۱۴۰۵ ــ ۱۴۰۴ تا ۶۰درصد افزایش پیدا کرده و افزایش بیش از این نداریم.»
وی ضمن بیان این مطلب که پارسال نیزقیمت کتابها حدود ۵۰درصد افزایش داشته و ما هرسال دقیقا درزمان آغاز ثبت سفارش درصد افزایش قیمت کتابها را اعلام می‌کنیم، بیان می‌کند: «قیمت کتابهای درسی تابعی از چند عامل ازجمله هزینه کاغذ، مقوا و صحافی است.متناسب با هزینه‌ای که کاغذ ومقوا دارند، بخشی ازقیمت کتاب مشخص می‌شود.بخش دیگر مربوط به هزینه صحافی است که شامل چند بخش اصلی ازجمله نوع چاپ می‌شود؛ این‌که چاپ تک‌رنگ باشد یا چهاررنگ و سایر عوامل مؤثر، در تعیین قیمت نهایی نقش دارند و قیمت کتابها براساس همین موارد مشخص می‌شود.»
قیمت واقعی یا تمامشده؟
به نظر می‌رسد تعیین قیمت کتابهای درسی فرآیندی است که همواره با هدف کاهش فشار مالی بر خانواده‌ها انجام می‌شود. علوی‌تبار نیز در پاسخ به قیمت واقعی و تمامشده کتب درسی برای خانواده‌ها به ما می‌گوید: «قیمت واقعی کتابها به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ ازجمله قطع رحلی یا وزیری، نوع جلد و تعداد صفحات. براساس این موارد، قیمت هر کتاب به صورت جداگانه مشخص می‌شود. برای نمونه، قیمت کتابهای فنی و حرفه‌ای برای ما بسیار گران تمام می‌شود چراکه تعداد دانش‌آموزان این رشته‌ها کم است و ناچاریم کتابهای آنها را به صورت دیجیتال چاپ کنیم. هر کتاب برای ما حدود ۶۵۰هزار تومان هزینه دارد اما این رقم را هیچگاه از دانش‌آموزان دریافت نمی‌کنیم. مبلغ پرداختی توسط دانش‌آموزان حدود ۴۵ تا ۶۰هزار تومان است.» ولی اطلاع‌رسانی شفاف در زمینه قیمت واقعی و تمامشده کتب درسی، از بروز نگرانی‌‌های بی‌مورد و انتشار اخبار غیررسمی جلوگیری می‌کند و اعتماد عمومی به نظام آموزشی را تقویت می‌کند.
پای ناترازی انرژی درمیان است؟
مدت زمانی است که کشور با بحث ناترازی انرژی مواجه است اما چندی پیش سازمان پژوهش وبرنامه‌ریزی آموزشی اعلام کردکه جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.این سازمان افزود:«برای حل مسأله ناترازی انرژی،از سال‌های گذشته سیاستگذاری‌هایی در دو شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی انجام شده و تنوع سبد انرژی در دستور کار این شرکت‌ها قرار گرفته است.» محمد علوی‌تبار نیز در پاسخ به این پرسش ما و تأثیر این عامل بر هزینه کتابهای درسی عنوان می‌کند: «در سال‌های گذشته، به‌‌ویژه در دو سال اخیر، بحث ناترازی انرژی تا حدی در هزینه‌ها مؤثر بود. ناچار بودیم برای تأمین ناترازی انرژی، شرکت‌ها را به نیروگاه‌هایی مجهز کنیم به‌‌طوری که این شرکت‌ها عملا به صورت ترکیبی از سقف مصرف گازوئیل و گاز برای تأمین انرژی استفاده می‌کنند که بخشی از آن نیز بر قیمت تمامشده کتابهای درسی تأثیرگذار است. با این حال، در این دو سال، این هزینه را در قیمت لحاظ نکرده‌ایم.»
وی همچنین می‌افزاید: «موضوع ناترازی انرژی، عامل مؤثری است و حتی قیمت باید بیش از این افزایش پیدا می‌کرد اما دولت در این موارد حساسیت ویژه‌ای دارد. چه‌‌بسا شما شاهد هستید که در حوزه نشر و کتابهای آزاد، قیمت تمامشده هر صفحه حدود هزار تومان است اما کتابهای ما اکنون با قیمتی بسیار نازل در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرند. اگر دولت یارانه کافی برای این موضوع اختصاص نمی‌داد، قیمت‌ها نیز باید متناسب با حوزه نشر افزایش پیدا می‌کرد.»
کتابها به‌موقع می‌رسند؟
با وجود این‌که مسئولان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش بارها اعلام کردند که در زمان توزیع و به‌موقع رسیدن کتب درسی به دست دانش‌آموزان مشکلی وجود ندارد اما به‌تازگی حجت‌الاسلام والمسلمین علی لطیفی اعلام کرده اکنون برخی کتابها در دست چاپ هستندوتوزیع آنها زمانی صورت می‌گیرد که فرآیند چاپ به اتمام برسد اما آن‌‌گونه که محمد علوی‌تبار، معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی توضیح می‌دهد ما شیوه‌‌نامه کتب درسی امسال را دراسفند ماه سال گذشته ابلاغ و زمان‌‌بندی را نیز در آن مشخص کردهایم:«درهمان شیوه‌‌نامه اعلام شد که از ۱۶ شهریور ماه،کتابها از مناطق به مدارس ارسال میشوند ومدارس، متناسب بازمانی که به دانش‌آموزان خود اطلاع‌رسانی می‌کنند، می‌توانند هماهنگ کنند تا در بازه زمانی ۱۶ تا ۳۱ شهریور وحتی اول مهرماه، دانش‌آموزان کتابهای درسی خود را تحویل بگیرند.»
او می‌گوید: «امسال هیچ مشکلی در تأمین کاغذ و چاپ نداشتیم. حتی موضوع ناترازی انرژی را نیز تا حد خوبی مدیریت کردیم تا آسیبی به روند تولید وارد نشود. کیفیت کاغذهای ما نسبت به سال گذشته به‌‌مراتب بهتر شده است. در حوزه صحافی نیز یکی از دستگاه‌هایی که اخیرا وارد کردهایم، فرآیند چسب‌‌زنی را در سه مرحله انجام می‌دهد و چسب به کار رفته نیز از کیفیت بالاتری برخوردار است. با این حال، متأسفانه اولیا بلافاصله پس از دریافت کتابها، چسب به کار رفته را برش داده و کتابها را سیمی می‌کنند در حالی‌که از نظر کیفیت، این کتابها برای بازه زمانی ۹ماهه سال تحصیلی کاملا قابل‌قبول و مطلوب هستند.» به نظر می‌رسد سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تمام تمهیدات لازم را برای به‌موقع دریافت‌کردن کتب درسی در نظر گرفته است و باید دید که توزیع کتابها، به موقع انجام می‌شود یا نه؟
افزایش ۶۰درصدی
حواشی اخیر درخصوص افزایش قیمت کتب درسی تکذیب شد اما همچنان بسیاری از والدین در مورد هزینه‌های پیش‌رو نگران هستند‌چراکه تورم،حتی اگر درقیمت رسمی کتابها لحاظ نشده باشد،تأثیر خود را برسایرهزینه‌های آموزشی می‌گذارد. محمد علوی‌تبار، معاون توسعه منابع وپشتیبانی سازمان پژوهش وبرنامه‌ریزی وزارت آموزش‌وپرورش درگفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به حواشی اخیر می‌گوید: «به‌صورت کلی میانگین قیمت کتابهای درسی در سال ۱۴۰۵ ــ ۱۴۰۴ تا ۶۰درصد افزایش پیدا کرده و افزایش بیش از این نداریم.»
وی ضمن بیان این مطلب که پارسال نیزقیمت کتابها حدود ۵۰درصد افزایش داشته و ما هرسال دقیقا درزمان آغاز ثبت سفارش درصد افزایش قیمت کتابها را اعلام می‌کنیم، بیان می‌کند: «قیمت کتابهای درسی تابعی از چند عامل ازجمله هزینه کاغذ، مقوا و صحافی است.متناسب با هزینه‌ای که کاغذ ومقوا دارند، بخشی ازقیمت کتاب مشخص می‌شود.بخش دیگر مربوط به هزینه صحافی است که شامل چند بخش اصلی ازجمله نوع چاپ می‌شود؛ این‌که چاپ تک‌رنگ باشد یا چهاررنگ و سایر عوامل مؤثر، در تعیین قیمت نهایی نقش دارند و قیمت کتابها براساس همین موارد مشخص می‌شود.»
قیمت واقعی یا تمامشده؟
به نظر می‌رسد تعیین قیمت کتابهای درسی فرآیندی است که همواره با هدف کاهش فشار مالی بر خانواده‌ها انجام می‌شود. علوی‌تبار نیز در پاسخ به قیمت واقعی و تمامشده کتب درسی برای خانواده‌ها به ما می‌گوید: «قیمت واقعی کتابها به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ ازجمله قطع رحلی یا وزیری، نوع جلد و تعداد صفحات. براساس این موارد، قیمت هر کتاب به صورت جداگانه مشخص می‌شود. برای نمونه، قیمت کتابهای فنی و حرفه‌ای برای ما بسیار گران تمام می‌شود چراکه تعداد دانش‌آموزان این رشته‌ها کم است و ناچاریم کتابهای آنها را به صورت دیجیتال چاپ کنیم. هر کتاب برای ما حدود ۶۵۰هزار تومان هزینه دارد اما این رقم را هیچگاه از دانش‌آموزان دریافت نمی‌کنیم. مبلغ پرداختی توسط دانش‌آموزان حدود ۴۵ تا ۶۰هزار تومان است.» ولی اطلاع‌رسانی شفاف در زمینه قیمت واقعی و تمامشده کتب درسی، از بروز نگرانی‌‌های بی‌مورد و انتشار اخبار غیررسمی جلوگیری می‌کند و اعتماد عمومی به نظام آموزشی را تقویت می‌کند.
پای ناترازی انرژی درمیان است؟
مدت زمانی است که کشور با بحث ناترازی انرژی مواجه است اما چندی پیش سازمان پژوهش وبرنامه‌ریزی آموزشی اعلام کردکه جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.این سازمان افزود:«برای حل مسأله ناترازی انرژی،از سال‌های گذشته سیاستگذاری‌هایی در دو شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی انجام شده و تنوع سبد انرژی در دستور کار این شرکت‌ها قرار گرفته است.» محمد علوی‌تبار نیز در پاسخ به این پرسش ما و تأثیر این عامل بر هزینه کتابهای درسی عنوان می‌کند: «در سال‌های گذشته، به‌‌ویژه در دو سال اخیر، بحث ناترازی انرژی تا حدی در هزینه‌ها مؤثر بود. ناچار بودیم برای تأمین ناترازی انرژی، شرکت‌ها را به نیروگاه‌هایی مجهز کنیم به‌‌طوری که این شرکت‌ها عملا به صورت ترکیبی از سقف مصرف گازوئیل و گاز برای تأمین انرژی استفاده می‌کنند که بخشی از آن نیز بر قیمت تمامشده کتابهای درسی تأثیرگذار است. با این حال، در این دو سال، این هزینه را در قیمت لحاظ نکرده‌ایم.»
وی همچنین می‌افزاید: «موضوع ناترازی انرژی، عامل مؤثری است و حتی قیمت باید بیش از این افزایش پیدا می‌کرد اما دولت در این موارد حساسیت ویژه‌ای دارد. چه‌‌بسا شما شاهد هستید که در حوزه نشر و کتابهای آزاد، قیمت تمامشده هر صفحه حدود هزار تومان است اما کتابهای ما اکنون با قیمتی بسیار نازل در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرند. اگر دولت یارانه کافی برای این موضوع اختصاص نمی‌داد، قیمت‌ها نیز باید متناسب با حوزه نشر افزایش پیدا می‌کرد.»
کتابها به‌موقع می‌رسند؟
با وجود این‌که مسئولان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش بارها اعلام کردند که در زمان توزیع و به‌موقع رسیدن کتب درسی به دست دانش‌آموزان مشکلی وجود ندارد اما به‌تازگی حجت‌الاسلام والمسلمین علی لطیفی اعلام کرده اکنون برخی کتابها در دست چاپ هستندوتوزیع آنها زمانی صورت می‌گیرد که فرآیند چاپ به اتمام برسد اما آن‌‌گونه که محمد علوی‌تبار، معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی توضیح می‌دهد ما شیوه‌‌نامه کتب درسی امسال را دراسفند ماه سال گذشته ابلاغ و زمان‌‌بندی را نیز در آن مشخص کردهایم:«درهمان شیوه‌‌نامه اعلام شد که از ۱۶ شهریور ماه،کتابها از مناطق به مدارس ارسال میشوند ومدارس، متناسب بازمانی که به دانش‌آموزان خود اطلاع‌رسانی می‌کنند، می‌توانند هماهنگ کنند تا در بازه زمانی ۱۶ تا ۳۱ شهریور وحتی اول مهرماه، دانش‌آموزان کتابهای درسی خود را تحویل بگیرند.»
او می‌گوید: «امسال هیچ مشکلی در تأمین کاغذ و چاپ نداشتیم. حتی موضوع ناترازی انرژی را نیز تا حد خوبی مدیریت کردیم تا آسیبی به روند تولید وارد نشود. کیفیت کاغذهای ما نسبت به سال گذشته به‌‌مراتب بهتر شده است. در حوزه صحافی نیز یکی از دستگاه‌هایی که اخیرا وارد کردهایم، فرآیند چسب‌‌زنی را در سه مرحله انجام می‌دهد و چسب به کار رفته نیز از کیفیت بالاتری برخوردار است. با این حال، متأسفانه اولیا بلافاصله پس از دریافت کتابها، چسب به کار رفته را برش داده و کتابها را سیمی می‌کنند در حالی‌که از نظر کیفیت، این کتابها برای بازه زمانی ۹ماهه سال تحصیلی کاملا قابل‌قبول و مطلوب هستند.» به نظر می‌رسد سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تمام تمهیدات لازم را برای به‌موقع دریافت‌کردن کتب درسی در نظر گرفته است و باید دید که توزیع کتابها، به موقع انجام می‌شود یا نه؟
