سندضدماشه
در روز دوم از بیست و پنجمین نشست سران سازمان همکاری‌های شانگهای که دیروز، در شهر تیانجین چین برگزار شد، رهبران کشورهای عضو با تمرکز بر تقویت همبستگی و پیشبرد صلح پایدار، پیام‌های روشنی را به جامعه جهانی ارسال کردند.این نشست، که با حضور بیش از۲۰نفر ازسران برجسته کشورهااز جمله رئیس‌جمهور ایران، دکتر مسعود پزشکیان، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی برگزار شد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای دیپلماتیک سال جاری و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های این سازمان از زمان تاسیس آن در سال ۲۰۰۱ شناخته می‌شود.
سازمان شانگهای، با ۱۰عضو اصلی شامل ایران، چین، روسیه، هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و بلاروس، بیش از ۴۰ درصد جمعیت جهان و حدود ۲۳ درصد از اقتصاد جهانی را پوشش می‌دهد و نقش محوری در شکل‌دهی به نظم نوین چندقطبی ایفا می‌کند. این گردهمایی نه تنها بر چالش‌های امنیتی و اقتصادی تمرکز دارد، بلکه بر لزوم ایجاد جهانی عادلانه‌تر و مقاوم‌تر در برابر فشارهای یک‌جانبه تاکید ورزیده است.
همکاری برای جهان چندقطبی
رئیس‌جمهور کشورمان مسعود پزشکیان، به‌عنوان یکی از اعضای اصلی نشست، در سخنرانی خود بر ضرورت افزایش همکاری‌های کشورهای عضو برای تحقق جهان چندقطبی پایدار و عادلانه تاکید کرد. وی با اشاره به چالش‌های ناشی از سلطه‌گری یک‌جانبه در عرصه بین‌المللی، بر اهمیت مبارزه با نمادهای این سلطه، از جمله وابستگی به ارزهای غالب غربی مانند دلار، اشاره نمود. پزشکیان پیشنهاد داد که سازمان شانگهای با ابتکارهایی عملی مانند گسترش تسویه حساب‌های تجاری با ارزهای ملی، توسعه زیرساخت‌های دیجیتال مشترک، و ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه، به کشورهای تحت فشار و تحریم خارجی کمک کند مقاومت اقتصادی خود راتقویت نمایند. این سخنان، از سویی بازتاب‌دهنده دیدگاه استراتژیک کشورمان در خصوص نظام مالی فراگیر جهانی و از سوی دیگر نشان‌دهنده تعهد جمعی اعضا به مقابله با تحریم‌ها و پیشبرد جهانی‌سازی اقتصادی مبتنی بر اصل برابری بود. رئیس‌جمهور تأکید کرد که چنین اقداماتی می‌تواند شانگهای را به الگویی موفق برای برقراری نظم مالی چندقطبی تبدیل کند، جایی که توسعه اعضا در برابر فشارهای خارجی مصون بماند.
این دیدگاه درچارچوب کلی نشست،که بر دو محوراصلی صلح‌سازی وهمکاری اقتصادی متمرکز بود، بیان شد. رئیس‌جمهور کشورمان پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای از وزرای خارجه اعضا را برای مدیریت بحران‌های امنیتی منطقه‌ای مطرح کرد، ابتکاری که می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر برای حمایت از حاکمیت ملی کشورها عمل کند. ایران، با موقعیت ژئوپلیتیک کلیدی خود، آمادگیش را برای تسهیل اتصالات منطقه‌ای اعلام کرد. برای نمونه، عملیاتی‌شدن اتصال بندر چابهار به شبکه راه‌آهن ملی ایران می‌تواند مسیرهای جدیدی برای پیوند چین، آسیای مرکزی، افغانستان و اقیانوس هند ایجاد کند و تجارت منطقه‌ای را به سطح بالاتری برساند. این پیشنهادها با استراتژی توسعه ۱۰ساله شانگهای در حوزه‌های زیرساخت، فناوری، انرژی، اقتصاد دیجیتال، تغییرات اقلیمی،فرهنگ وعلم همخوانی داردوعمق تعهدایران به نقش‌آفرینی فعال دراین سازمان رابرجسته می‌سازد.
محکومیت قاطع اسرائیل و حمایت از ایران
یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای این نشست، بیانیه پایانی آن بود که با اجماع کامل اعضا، محکومیت شدید حملات اسرائیل و ایالات متحده به ایران را اعلام کرد. این بیانیه، به‌عنوان نقطه اوج روز دوم نشست، حملات خرداد ۱۴۰۴ به مراکز اقتصادی و سایت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را به‌عنوان نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل محکوم نمود. اعضا تاکید کردند که این اقدامات نه‌تنها امنیت منطقه‌ای و جهانی را به‌خطر می‌اندازد، بلکه رژیم عدم اشاعه هسته‌ای را نیز تضعیف می‌کند.
بیانیه همچنین به‌طور صریح عدم صلاحیت طرف‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده، فرانسه، آلمان و بریتانیا، در فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) را برجسته ساخت و آن را ابزاری غیرقانونی و یک‌جانبه برای اعمال فشار بر ایران دانست. در مقابل، اعضا حمایت کامل خود از حق کشورمان برای پیگیری برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز را ابراز کردند. سه کشور ایران، روسیه و چین نیز در نامه‌ای مشترک بار دیگر بر غیرقانونی بودن فعال‌سازی ماشه توسط غرب تاکید کردند.
این بیانیه، که با محوریت محکومیت حملات به ایران قرائت شد، سایر مسائل نشست را نیز تحت الشعاع قرارداد. حملات به تاسیسات غیرنظامی ایران، که منجر‌به آسیب به زیرساخت‌ها و جان باختن غیرنظامیان شد، به‌عنوان نمادی از سلطه یک‌جانبه و نقض حاکمیت ملی محکوم گردید.
اعضا با اشاره به این‌که این اقدامات بخشی از الگویی گسترده برای بی‌ثبات‌سازی منطقه است، بر ضرورت مقابله با هژمونی غرب و سیاست‌های قدرت‌طلبانه تاکید کردند. حمایت از ایران در این بیانیه، شامل رد هرگونه تحریم ثانویه یا فشار اقتصادی، راه را برای تقویت همکاری‌های مالی میان اعضا هموار می‌سازد. این رویکرد، سازمان شانگهای را به‌عنوان نیروی متحدکننده در برابر فشارهای خارجی تثبیت می‌کند و نشان می‌دهد که جهان به‌سوی چندقطبی واقعی در حرکت است، جایی که صدای جنوب جهانی شنیده می‌شود.
در تحلیل این رویدادها، مشاهده می‌شود که چگونه محکومیت حملات به ایران، محور اصلی سایر بحث‌ها قرار گرفت. برای مثال، گفت‌وگوها در خصوص امنیت منطقه‌ای، شامل نگرانی از وضعیت افغانستان و مبارزه با سه نیروی تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی، با حمایت از حاکمیت ایران پیوند خورده است. اعضا بر حل ریشه‌ای بحران‌ها از طریق دیپلماسی تاکید کردند و ابتکار ایران برای تشکیل کمیته وزرای خارجه را به‌عنوان گامی عملی پذیرفتند. در حوزه اقتصادی، تصمیم به تاسیس بانک توسعه شانگهای، که می‌تواند جایگزینی برای سیستم‌های مالی غربی باشد، مستقیما به مبارزه با وابستگی به دلار کمک می‌کند. این بانک، با تمرکز بر سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مشترک، می‌تواند خنثی‌کننده تحریم‌ها و افزایش‌دهنده تجارت میان اعضا باشد.
این دستاوردها، در حالی که جهان با چالش‌هایی مانند جنگ تجاری ایالات متحده تحت رهبری ترامپ و تنش‌های منطقه‌ای مواجه است، قدرت سازمان شانگهای در پیشبرد چندجانبه‌گرایی را اثبات می‌کند.
بیست سند همکاری؛ تقویت پیوندهای اقتصادی و امنیتی
در پایان نشست، اعضا بیست سند همکاری کلیدی را امضا کردند که نشان‌دهنده تعهد عملی به اجرای اهداف بیانیه پایانی است. این اسناد، که شامل توافق‌نامه‌هایی در زمینه‌های تجارت، انرژی، فناوری دیجیتال، مبارزه با تروریسم و توسعه زیرساخت‌های مشترک می‌شود، گام‌های محکمی برای تحقق جهان چندقطبی برمی‌دارند. برای مثال، توافق بر گسترش تسویه حساب‌های ارزی ملی، مستقیما به سخنان پزشکیان در خصوص کاهش وابستگی به دلار مرتبط است و به ایران کمک می‌کند تحریم‌ها را دور بزند. سند دیگری بر تاسیس بانک توسعه شانگهای تمرکز دارد، که می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های مشترکی در پروژه‌های انرژی و حمل‌ونقل، از جمله اتصال چابهار را تسهیل کند. این اسناد، با حمایت از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران و محکومیت حملات، همبستگی اعضا را در برابر فشارهای غربی تقویت می‌کنند و راه را برای تجارت آزادتر و امن‌تر هموار می‌سازند. امضای این بیست سند، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای نشست، سازمان شانگهای را به‌عنوان موتور محرکه توسعه منطقه‌ای تثبیت و امیدها را برای ثبات اقتصادی پایدار افزایش می‌دهد.
تعمیق روابط دوجانبه در حاشیه شانگهای
در حاشیه این نشست، رئیس‌جمهور پزشکیان دیدارهای مهمی بارهبران پاکستان،تاجیکستان، ترکیه، روسیه و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل انجام داد که نقشی کلیدی در تقویت روابط دوجانبه میان اعضا و کشورهای منطقه‌ای ایفا می‌کند. این دیدارها، که بر حمایت از موضع ایران در بیانیه پایانی تاکید داشتند، بر مسائل اقتصادی، امنیتی و منطقه‌ای تمرکز یافته و نشان‌دهنده عمق همبستگی اعضا بود.
در یکی از مهم‌ترین این دیدارها رئیس‌جمهور کشورمان با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دیدار و گفت‌وگویی صمیمانه داشت. دو رئیس‌جمهور در‌خصوص جنبه‌های مختلف دستورکار بین‌المللی، از جمله برنامه هسته‌ای ایران، حجم مبادلات متقابل، همکاری‌های علمی و دانشگاهی تبادل نظر و بر لزوم اجرای کامل توافقات بین تهران و مسکو تاکید کردند.
نقطه عطفی برای صلح و پیشرفت
در مجموع، روز دوم نشست سران شانگهای، با محوریت بیانیه محکومیت حملات به ایران، سخنان پزشکیان در خصوص جهان چندقطبی و امضای بیست سند همکاری، به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ سازمان شناخته می‌شود. این رویداد نه‌تنها همبستگی اعضا را در برابر تهدیدها تقویت کرد، بلکه راه را برای همکاری‌های اقتصادی عمیق‌تر هموار ساخت. دیدارهای حاشیه‌ای نیز، با تمرکز بر مسائل دوجانبه، به پیشبرد اهداف مشترک کمک کرد. سازمان شانگهای، به‌عنوان نمادی از صلح و پیشرفت، در حال شکل‌دهی به آینده‌ای عادلانه‌تر است، جایی که صدای همه اعضا شنیده می‌شود و فشارهای خارجی نمی‌تواند مانع توسعه شود.
همکاری برای جهان چندقطبی
رئیس‌جمهور کشورمان مسعود پزشکیان، به‌عنوان یکی از اعضای اصلی نشست، در سخنرانی خود بر ضرورت افزایش همکاری‌های کشورهای عضو برای تحقق جهان چندقطبی پایدار و عادلانه تاکید کرد. وی با اشاره به چالش‌های ناشی از سلطه‌گری یک‌جانبه در عرصه بین‌المللی، بر اهمیت مبارزه با نمادهای این سلطه، از جمله وابستگی به ارزهای غالب غربی مانند دلار، اشاره نمود. پزشکیان پیشنهاد داد که سازمان شانگهای با ابتکارهایی عملی مانند گسترش تسویه حساب‌های تجاری با ارزهای ملی، توسعه زیرساخت‌های دیجیتال مشترک، و ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه، به کشورهای تحت فشار و تحریم خارجی کمک کند مقاومت اقتصادی خود راتقویت نمایند. این سخنان، از سویی بازتاب‌دهنده دیدگاه استراتژیک کشورمان در خصوص نظام مالی فراگیر جهانی و از سوی دیگر نشان‌دهنده تعهد جمعی اعضا به مقابله با تحریم‌ها و پیشبرد جهانی‌سازی اقتصادی مبتنی بر اصل برابری بود. رئیس‌جمهور تأکید کرد که چنین اقداماتی می‌تواند شانگهای را به الگویی موفق برای برقراری نظم مالی چندقطبی تبدیل کند، جایی که توسعه اعضا در برابر فشارهای خارجی مصون بماند.
این دیدگاه درچارچوب کلی نشست،که بر دو محوراصلی صلح‌سازی وهمکاری اقتصادی متمرکز بود، بیان شد. رئیس‌جمهور کشورمان پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای از وزرای خارجه اعضا را برای مدیریت بحران‌های امنیتی منطقه‌ای مطرح کرد، ابتکاری که می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر برای حمایت از حاکمیت ملی کشورها عمل کند. ایران، با موقعیت ژئوپلیتیک کلیدی خود، آمادگیش را برای تسهیل اتصالات منطقه‌ای اعلام کرد. برای نمونه، عملیاتی‌شدن اتصال بندر چابهار به شبکه راه‌آهن ملی ایران می‌تواند مسیرهای جدیدی برای پیوند چین، آسیای مرکزی، افغانستان و اقیانوس هند ایجاد کند و تجارت منطقه‌ای را به سطح بالاتری برساند. این پیشنهادها با استراتژی توسعه ۱۰ساله شانگهای در حوزه‌های زیرساخت، فناوری، انرژی، اقتصاد دیجیتال، تغییرات اقلیمی،فرهنگ وعلم همخوانی داردوعمق تعهدایران به نقش‌آفرینی فعال دراین سازمان رابرجسته می‌سازد.
محکومیت قاطع اسرائیل و حمایت از ایران
یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای این نشست، بیانیه پایانی آن بود که با اجماع کامل اعضا، محکومیت شدید حملات اسرائیل و ایالات متحده به ایران را اعلام کرد. این بیانیه، به‌عنوان نقطه اوج روز دوم نشست، حملات خرداد ۱۴۰۴ به مراکز اقتصادی و سایت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را به‌عنوان نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل محکوم نمود. اعضا تاکید کردند که این اقدامات نه‌تنها امنیت منطقه‌ای و جهانی را به‌خطر می‌اندازد، بلکه رژیم عدم اشاعه هسته‌ای را نیز تضعیف می‌کند.
بیانیه همچنین به‌طور صریح عدم صلاحیت طرف‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده، فرانسه، آلمان و بریتانیا، در فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) را برجسته ساخت و آن را ابزاری غیرقانونی و یک‌جانبه برای اعمال فشار بر ایران دانست. در مقابل، اعضا حمایت کامل خود از حق کشورمان برای پیگیری برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز را ابراز کردند. سه کشور ایران، روسیه و چین نیز در نامه‌ای مشترک بار دیگر بر غیرقانونی بودن فعال‌سازی ماشه توسط غرب تاکید کردند.
این بیانیه، که با محوریت محکومیت حملات به ایران قرائت شد، سایر مسائل نشست را نیز تحت الشعاع قرارداد. حملات به تاسیسات غیرنظامی ایران، که منجر‌به آسیب به زیرساخت‌ها و جان باختن غیرنظامیان شد، به‌عنوان نمادی از سلطه یک‌جانبه و نقض حاکمیت ملی محکوم گردید.
اعضا با اشاره به این‌که این اقدامات بخشی از الگویی گسترده برای بی‌ثبات‌سازی منطقه است، بر ضرورت مقابله با هژمونی غرب و سیاست‌های قدرت‌طلبانه تاکید کردند. حمایت از ایران در این بیانیه، شامل رد هرگونه تحریم ثانویه یا فشار اقتصادی، راه را برای تقویت همکاری‌های مالی میان اعضا هموار می‌سازد. این رویکرد، سازمان شانگهای را به‌عنوان نیروی متحدکننده در برابر فشارهای خارجی تثبیت می‌کند و نشان می‌دهد که جهان به‌سوی چندقطبی واقعی در حرکت است، جایی که صدای جنوب جهانی شنیده می‌شود.
در تحلیل این رویدادها، مشاهده می‌شود که چگونه محکومیت حملات به ایران، محور اصلی سایر بحث‌ها قرار گرفت. برای مثال، گفت‌وگوها در خصوص امنیت منطقه‌ای، شامل نگرانی از وضعیت افغانستان و مبارزه با سه نیروی تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی، با حمایت از حاکمیت ایران پیوند خورده است. اعضا بر حل ریشه‌ای بحران‌ها از طریق دیپلماسی تاکید کردند و ابتکار ایران برای تشکیل کمیته وزرای خارجه را به‌عنوان گامی عملی پذیرفتند. در حوزه اقتصادی، تصمیم به تاسیس بانک توسعه شانگهای، که می‌تواند جایگزینی برای سیستم‌های مالی غربی باشد، مستقیما به مبارزه با وابستگی به دلار کمک می‌کند. این بانک، با تمرکز بر سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مشترک، می‌تواند خنثی‌کننده تحریم‌ها و افزایش‌دهنده تجارت میان اعضا باشد.
این دستاوردها، در حالی که جهان با چالش‌هایی مانند جنگ تجاری ایالات متحده تحت رهبری ترامپ و تنش‌های منطقه‌ای مواجه است، قدرت سازمان شانگهای در پیشبرد چندجانبه‌گرایی را اثبات می‌کند.
بیست سند همکاری؛ تقویت پیوندهای اقتصادی و امنیتی
در پایان نشست، اعضا بیست سند همکاری کلیدی را امضا کردند که نشان‌دهنده تعهد عملی به اجرای اهداف بیانیه پایانی است. این اسناد، که شامل توافق‌نامه‌هایی در زمینه‌های تجارت، انرژی، فناوری دیجیتال، مبارزه با تروریسم و توسعه زیرساخت‌های مشترک می‌شود، گام‌های محکمی برای تحقق جهان چندقطبی برمی‌دارند. برای مثال، توافق بر گسترش تسویه حساب‌های ارزی ملی، مستقیما به سخنان پزشکیان در خصوص کاهش وابستگی به دلار مرتبط است و به ایران کمک می‌کند تحریم‌ها را دور بزند. سند دیگری بر تاسیس بانک توسعه شانگهای تمرکز دارد، که می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های مشترکی در پروژه‌های انرژی و حمل‌ونقل، از جمله اتصال چابهار را تسهیل کند. این اسناد، با حمایت از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران و محکومیت حملات، همبستگی اعضا را در برابر فشارهای غربی تقویت می‌کنند و راه را برای تجارت آزادتر و امن‌تر هموار می‌سازند. امضای این بیست سند، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای نشست، سازمان شانگهای را به‌عنوان موتور محرکه توسعه منطقه‌ای تثبیت و امیدها را برای ثبات اقتصادی پایدار افزایش می‌دهد.
تعمیق روابط دوجانبه در حاشیه شانگهای
در حاشیه این نشست، رئیس‌جمهور پزشکیان دیدارهای مهمی بارهبران پاکستان،تاجیکستان، ترکیه، روسیه و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل انجام داد که نقشی کلیدی در تقویت روابط دوجانبه میان اعضا و کشورهای منطقه‌ای ایفا می‌کند. این دیدارها، که بر حمایت از موضع ایران در بیانیه پایانی تاکید داشتند، بر مسائل اقتصادی، امنیتی و منطقه‌ای تمرکز یافته و نشان‌دهنده عمق همبستگی اعضا بود.
در یکی از مهم‌ترین این دیدارها رئیس‌جمهور کشورمان با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دیدار و گفت‌وگویی صمیمانه داشت. دو رئیس‌جمهور در‌خصوص جنبه‌های مختلف دستورکار بین‌المللی، از جمله برنامه هسته‌ای ایران، حجم مبادلات متقابل، همکاری‌های علمی و دانشگاهی تبادل نظر و بر لزوم اجرای کامل توافقات بین تهران و مسکو تاکید کردند.
نقطه عطفی برای صلح و پیشرفت
در مجموع، روز دوم نشست سران شانگهای، با محوریت بیانیه محکومیت حملات به ایران، سخنان پزشکیان در خصوص جهان چندقطبی و امضای بیست سند همکاری، به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ سازمان شناخته می‌شود. این رویداد نه‌تنها همبستگی اعضا را در برابر تهدیدها تقویت کرد، بلکه راه را برای همکاری‌های اقتصادی عمیق‌تر هموار ساخت. دیدارهای حاشیه‌ای نیز، با تمرکز بر مسائل دوجانبه، به پیشبرد اهداف مشترک کمک کرد. سازمان شانگهای، به‌عنوان نمادی از صلح و پیشرفت، در حال شکل‌دهی به آینده‌ای عادلانه‌تر است، جایی که صدای همه اعضا شنیده می‌شود و فشارهای خارجی نمی‌تواند مانع توسعه شود.
