شعر طنز در ضیافت قندپهلو
طنز یکی از ابزارهای مهم برای نقد و بیان احساس است که حتی می‌تواند در آسیب‌شناسی وضعیت موجود، به‌شرط استفاده درست به‌عنوان سلاحی در مقابله با معضلات اجتماعی و فرهنگی جامعه عمل کند. اگرچه با طنز، طرح این مشکلات در لفافه‌ای از خنده و شوخی بیان می‌شود اما در مواردی تأثیر آن به‌مراتب بیشتر و ماناتر از طرح مستقیم، بی‌پیرایه و گزنده آن مسأله است.
جنگ ادبی و مسابقه «قندپهلو» که این روزها از شبکه نسیم پخش می‌شود، برنامه‌ای تخصصی با محوریت بررسی حوزه طنز و ادبیات رسانه‌ای است که پس از سه سال وقفه اکنون در فصل یازدهم با ساختاری جدید به آنتن آمده است.
قندپهلو در خانه نسیم
امیر قمیشی که در کنار میثم تربتی تهیه و تولید برنامه طنز تلویزیونی قندپهلو را عهده‌دار است، کارش را با اجرای «سلام کوچولو» در رادیو ایران شروع کرد و با برنامه «رنگین کمان» شبکه پنج وارد تلویزیون شد. سپس با تهیه برنامه‌های متعدد در شبکه آموزش سیما همچون «چشم شب روشن»، «باز باران»، «ساعت هفت و هفت دقیقه»، «هفته‌نامه» و سریال «هفت کلام حرف حساب» و طراحی قندپهلو مسیر تولید این برنامه را از دو دهه قبل هموار کرده و بر این باور است که قندپهلو دروازه آشنایی مخاطب با استعدادهای تازه در ادبیات طنز و پایگاهی مطمئن برای طنزپردازان است.
نیاز مخاطب عام به شعر طنز
ازفصل اول قندپهلو دررمضان۱۳۹۲ که در شبکه آموزش با گرد هم آوردن طنزپردازان سراسرکشور بارقابتی چندمرحله‌ای توانست لبخند را پس از صرف افطار مهمان خانه‌های مخاطبان کند تا به امروز، مسیر درستی برای بهره‌گیری از عناصر و زیبایی‌های شعر طنز پیموده شده تا به فصل یازدهم برسد. امیر قمیشی مهم‌ترین دلیل این استمرار و موفقیت را در طراحی هوشمندانه و به‌روز بخش‌های مختلف و حضور کارشناسان ادبی دانست که نیاز مخاطب عام به شعر طنز را درک کرده‌اند.
وی با اشاره به آغاز فصل یازدهم این برنامه پس از وقفه‌‌ای سه‌ساله عنوان کرد: مهم‌ترین دلیل غیبت‌مان را باید در ویژگی شعر طنز و آفرینش آن دانست و این‌که باید منتظر شاعران طنزپردازی می‌بودیم که جمع حاضران و شرکت‌کنندگان در برنامه را تکمیل می‌کردند.
به‌روز شدیم با ویدئوکست
قمیشی مهم‌ترین ویژگی این فصل را انتخاب قالب ویدئوکست برای علاقهمندان به حوزه طنز دانست و گفت: در کنار توجه به پادکست، استفاده از این قالب برای مخاطبان جذاب است. ازاین رو پس از پخش ۵۲دقیقه‌ای برنامه در روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه، نسخه کامل‌تر برنامه که ۷۰دقیقه است در قالب ویدئوکست بر سکوی اینترنتی جام‌جم به نشانیhttps://jjiitv.ir قابل دریافت است تا علاقهمندان پس از مشاهده، آن را به اشتراک بگذارند. وی درخصوص انتخاب شبکه نسیم برای پخش این برنامه اظهار کرد: با توجه به افق تحولی سازمان و تکیه برعدالت‌گستری و سپردن تولیدات غیر‌نمایشی به مرکز سیمرغ، هویت طنزپردازی این برنامه در شبکه نسیم تعریف شد. ضمن آن‌که پیش از این نیز مدیر شبکه نسیم از این همکاری استقبال کرده و بر حضور ما مصر بود.
جای رضا رفیع را خالی نگه‌داشتیم تا بیاید
وی با اشاره به جای خالی مجری در این برنامه از رضا رفیع سردبیر و مجری قندپهلو یاد کرد و گفت: در فصول قبل رضا رفیع به‌دلیل وجوه کارشناسی و فرهیختگی و البته طناز بودن شخصیت فردی‌اش موجب شد برنامه از ریتم نیفتد. او در این فصل به‌دلیل تعهدات نوشتاری و آثار مکتوبی که در دست داشت امکان حضور نداشت و ما نیز به رسم تعهد جایش را محفوظ نگه‌داشتیم تا در فصول آتی از حضورش بهره ببریم و البته این مسئولیت را به حضور قاسم رفیعا در مقام دبیر تحریریه سپرده‌ایم که با شعر «بچه محله امام رضایم» برای مخاطبان نام‌آشناست.
قمیشی با اشاره به ساختار این جنگ ادبی طنز ۲۶قسمتی عنوان کرد: در این فصل پنج گروه چهارنفره در چهار جلسه با هم رقابت می‌کنند. در نهایت ۱۰نفر از شرکت‌کنندگان به مرحله نیمه‌نهایی و یک گروه چهارنفره به مرحله نهایی راه پیدا خواهند کرد تا نفرات اول تا سوم انتخاب شوند.
قند با طعم رادیو
قندپهلو از حیث دکوربندی و زیبایی‌شناسی بصری واجد امتیازات خوبی است و در هر فصل دکوری مبتنی بر روح طنز برنامه طراحی می‌شود؛ ازکاریکاتور بزرگان عرصه طنزوطراحی برمبنای ماکت شهری وتابلوهای خیابان به‌نام طنزپردازان معروف تا استفاده از استکان‌های کمر باریک یا بشکه‌های نفت به‌عنوان میز که همه در خدمت ادبیات طنز بودند.
این تهیه‌کننده درباره دکور این فصل بیان کرد: در هر فصل دکور، موسیقی و آیتم‌های برنامه مبتنی بر شکل و شیوه ارائه اشعار عوض می‌شوند در این فصل با استفاده از عناصر رادیویی به‌ویژگی خاستگاه آن و ویدئوکست اشاره کردیم و داوران و مهمانان را پشت میز داوری با هویت رادیو نشاندیم و از اجزای استودیوی رادیویی برای چاشنی محتوا استفاده کردیم.
طراح قندپهلو یادآوری کرد: برای ادای دین به طنزپردازان درگذشته و شناخت نسل امروز از آنها در تلویزیون دیواری استودیو،چهره زنده‌یادان منوچهر احترامی، کیومرث صابری فومنی(گل‌آقا)،ابوالفضل زرویی نصرآبادوسیامک سلیمانی‌روشن طنزپرداز رودسری شرکت‌کننده و فینالیست فصل سوم قندپهلو را به تصویر کشیده‌ایم. وی در ادامه یادآور شد: حضور قاسم رفیعا در نبود رضا رفیع انتخاب درستی است که ضمن هدایت از اتاق فرمان، امکان تنفس به داوران و مهمانان می‌دهد.
برای وطنم ایران
به گفته قمیشی، شرکت‌کنندگان برنامه طنزپردازانی از سراسر ایران هستند که قبلا آزموده شده‌اند. آنها از طریق دفاتر شعر حوزه هنری یا ارتباط با برنامه با ما آشنا شده‌اند. ضمن این‌که در برهه‌ای که روی آنتن نبودیم گروه تولید با علاقهمندان و شرکت‌کنندگان برنامه در تماس بودند و ارتباط با مخاطبان و علاقهمندان قطع نشده بود.
این تهیه‌کننده توضیح داد: نگاه ما به سراسر ایران است و کمترین شرکت‌کننده را از تهران داریم. ضمن این‌که در این فصل با تمرکز بر روستاها میزبان علاقه‌مندانی از روستاهای گمنام‌‌تر هستیم.
وی نگاه کلی برنامه را معطوف به یکدلی و وحدت مردم ایران توصیف کرد و گفت: این فصل را با مضمون اتحاد ایران در جنگ تحمیلی ۱۲روزه پی گرفتیم و اشعار و خط اصلی برنامه میهن ایران است.
هرچه هجو بلدید نثار این نامرد کنید
قمیشی در بخش دیگری از صحبت‌هایش از ورود هجو به این برنامه خبر داد و عنوان کرد: هرچند پیش از این از هجو در قندپهلو اجتناب می‌کردیم اما در این فصل در هجو، برای کسی که این روزها تلخ‌ترین قساوت‌ها را به مردم غزه روا داشته، سنگ‌تمام گذاشته و در هر قسمت چهار قطعه هجو نثار این موجود پلید یعنی نخست‌وزیر اسرائیل می‌کنیم.
قندپهلو را می‌توان پیوند ادبیات مکتوب با مدیوم بصری دانست که خاستگاه خود را از مطبوعات و نشریات تخصصی به رسانه‌ملی و عمومی تغییر داده و غنای بیشتری به یک برنامه تلویزیونی با موضوع طنز بخشیده است. چنانچه به گفته تهیه‌کننده آن نقطه تلاقی همه عوامل برنامه مطبوعاتی بودن‌شان است. وی درپایان دراین‌خصوص یادآورشد: ازابتدا هدف‌مان این بود که طنزی در رسانه‌ملی ارائه بدهیم که توام با اخلاق باشد و در عین‌حال جنبه آموزشی را هم برای مخاطب رعایت کند از این‌رو خود را موظف می‌دانیم که روی کلمات، اصطلاحات و صنایع ادبی تکیه کنیم تا بار معنایی برنامه حفظ شود.
عبور طنازانه از گردنه‌های رقابت
قاسم رفیعا که با شعرخوانی با گویش محلی مشهدی شناخته شده، شاعر طنزپردازی است که با سرودن شعر بچه محله امام رضایم مورد توجه رهبر انقلاب هم قرار گرفت. او غیر از شعر و شاعری، دستی در نثر هم دارد و البته با سفرنامه حج ۳۰ قسمتی «قاسم در میقات» که رمضان۱۳۹۳ روی آنتن شبکه آموزش رفت هم نشان داد که طنز را در همه ابعادش می‌شناسد. مسابقه قند پهلو برای رفیعا تجربه تازه و ناآزموده‌ای نیست چرا که او در مقام شرکت‌کننده فصل اول و داور فصل پنجم با این برنامه همراه بوده و اکنون بر صندلی دبیر تحریریه فصل یازدهم نشسته است.
وی با اشاره به تنوع در طراحی بخش‌های مختلف این فصل خاطرنشان کرد: بدیهی است پس از چند سال غیبت این برنامه با دست پر به آنتن برگشته است و شیوه ارائه شعر در برنامه تغییراتی داشته که نتیجه آن پختگی در اجرا و محتوا بوده است.
دبیر تحریریه قند پهلو درخصوص بخش‌های مختلف برنامه توضیح داد: شرکت‌کنندگان درچندبخش با هم به رقابت می‌پردازند و اندوخته‌ها و دانش ادبی خود از حوزه طنز را در قالب مشاعره به نمایش می‌گذارند. عکس و مکث، از این و از آن (آرایه تضمین)، آوا و نما، ایران ما، نتانیاهیست، تیتر روزنامه‌ها و... بخش‌های مختلف این برنامه را تشکیل می‌دهد. رفیعا یادآور شد: این برنامه قبل از این‌که در فضای مسابقه و سرگرمی باشد، یک برنامه آموزشی است و رسالت اصلی آن، آموزش درست شوخی کردن و با تفکر خندیدن و توجه به زبان و ادبیات فارسی است. وی افزود: پشت هر بخش هدفی نهفته است که هم به رقابت میان شرکت‌کنندگان کمک می‌کند و با تنوعی که دارد استعداد آنها را در همه زمینه‌ها محک می‌زند.
نیاز مخاطب به شعر خوب
این شاعر خراسانی که برای مخاطبان سیمای خراسان‌رضوی با برنامه «حولی همسده»شناخته شده، افزود:شرکت‌کنندگان در بخش عکس و مکث باید با دیدن یک عکس شعر بسرایند یا با خواندن یک تیتر روزنامه آن را به فضای طنز ربط دهند، با شنیدن یک آواز روی ملودی آن شعر بگویند و بامشاهده فیلم یا تصویری از سرزمین ایران برای آن منطقه بسرایند. همه اینها به‌مثابه سرذوق آوردن شرکت‌کنندگان برای سرودن است‌ومخاطب هم ازاین رقابت لذت می‌برد.به نظرم اگرچه ذائقه مخاطبان در این سال‌ها به‌دلیل شبکه‌های اجتماعی تغییر پیدا کرده اما نیاز آنان به ادبیات و شعر فارسی همچنان بی‌تغییر مانده است.
رفیعا درخصوص سطح شرکت‌کنندگان برنامه بیان کرد: پذیرفته‌شدگان، طنزپردازانی هستند که از سراسر ایران انتخاب شده‌اند و سال‌ها به‌طور حرفه‌ای شعر طنز سروده‌اند اما تمرکز این فصل بر انتخاب چهره‌های جدید، جوان و با‌استعداد بوده که مسلما در جای جای ایران به‌وفور حضور دارند و ما نیز با انتخاب بخشی از این استعدادها سطح رقابت را بالا بردیم.
محتوای این فصل با تمرکز بر وطن و سرزمین ایران و هجو نتانیاهوست که کاملا به وقایع سیاسی اخیر اشاره دارد. به گفته دبیر تحریریه قند پهلو، نکته مهم درخصوص ضبط این برنامه این است که تولید برنامه درروزهای آغازین خرداد سال‌جاری آغاز شد و تا پیش از شروع جنگ تحمیلی۱۲روزه به پایان رسید وگروه تولید بدون داشتن تصوری از جنگ و مقاومت مردم ایران این برنامه راضبط کردند درحالی‌که اکنون فضای آن کاملا مبتنی بر حال و هوای این روزهای مردم ایران است.
طنز فوق‌تخصص در سرودن است
ناصر فیض، شاعر طنزپرداز و مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری در کنار شهرام شکیبا با عنوان داور ثابت وجه اصلی قندپهلو را فراتر از مسابقه دانست و هدف این برنامه را آشنایی مردم با حوزه ادبیات طنز عنوان کرد.
وی افزود: این برنامه مخاطبان زیادی دارد و مدت‌‌ها بود که مخاطبش را از پخش تکرار فصول قبل خسته کرده بود از این‌رو آغاز فصل جدید مورد استقبال قرار گرفته است.
این داور با اشاره به همراهی‌اش با شهرام شکیبا عنوان کرد: ما هر دو، زبان هم را می‌فهمیم و مستمعینی هستیم که به ذوق هم طنزپردازی می‌کنیم. از این‌رو شوخی‌هایی که میان ما ردوبدل می‌شود فی‌البداهه است و زمینه را برای طنازی شرکت‌کنندگان فراهم می‌کند.
فیض یادآور شد: این برنامه در وهله اول می‌خواهد مسابقه‌ای باشد تا به شعر طنز که نیاز جامعه هم است بها دهد و آمیخته به رندى و ظرافت‌های هوشمندانه، مفهوم طنز را در جامعه بازتعریف کند.
وی با بیان این‌که قند پهلو طنز فاخر و درست و درمان را به مخاطب آموزش می‌دهد، ادامه داد: متاسفانه سطح شوخی‌ها به ابتذال نزدیک شده و مخاطب به بهانه طنز پا در مسیر توهین وتحقیرمی‌گذارد وهرسخن نازلی رابه زبان می‌آورد،در حالی‌که قندپهلو تمام تلاش خود را می‌کند که بدون به‌سخره گرفتن این و آن شوخی درست را یاد بدهد و تاکید کند که به چه چیزهایی باید خندید یا نباید خندید. طنز ماهیت منتقدانه دارد و مامی‌خواهیم نشان دهیم که باید به امید اصلاح و خیر و رفع ناهنجاری‌ها شعر سرود. اگر سرودن شعر امر تخصصی باشد، شعر طنز فوق‌تخصص در این هنر است و آگاهی بیشتری را می‌طلبد.
قندپهلو در خانه نسیم
امیر قمیشی که در کنار میثم تربتی تهیه و تولید برنامه طنز تلویزیونی قندپهلو را عهده‌دار است، کارش را با اجرای «سلام کوچولو» در رادیو ایران شروع کرد و با برنامه «رنگین کمان» شبکه پنج وارد تلویزیون شد. سپس با تهیه برنامه‌های متعدد در شبکه آموزش سیما همچون «چشم شب روشن»، «باز باران»، «ساعت هفت و هفت دقیقه»، «هفته‌نامه» و سریال «هفت کلام حرف حساب» و طراحی قندپهلو مسیر تولید این برنامه را از دو دهه قبل هموار کرده و بر این باور است که قندپهلو دروازه آشنایی مخاطب با استعدادهای تازه در ادبیات طنز و پایگاهی مطمئن برای طنزپردازان است.
نیاز مخاطب عام به شعر طنز
ازفصل اول قندپهلو دررمضان۱۳۹۲ که در شبکه آموزش با گرد هم آوردن طنزپردازان سراسرکشور بارقابتی چندمرحله‌ای توانست لبخند را پس از صرف افطار مهمان خانه‌های مخاطبان کند تا به امروز، مسیر درستی برای بهره‌گیری از عناصر و زیبایی‌های شعر طنز پیموده شده تا به فصل یازدهم برسد. امیر قمیشی مهم‌ترین دلیل این استمرار و موفقیت را در طراحی هوشمندانه و به‌روز بخش‌های مختلف و حضور کارشناسان ادبی دانست که نیاز مخاطب عام به شعر طنز را درک کرده‌اند.
وی با اشاره به آغاز فصل یازدهم این برنامه پس از وقفه‌‌ای سه‌ساله عنوان کرد: مهم‌ترین دلیل غیبت‌مان را باید در ویژگی شعر طنز و آفرینش آن دانست و این‌که باید منتظر شاعران طنزپردازی می‌بودیم که جمع حاضران و شرکت‌کنندگان در برنامه را تکمیل می‌کردند.
به‌روز شدیم با ویدئوکست
قمیشی مهم‌ترین ویژگی این فصل را انتخاب قالب ویدئوکست برای علاقهمندان به حوزه طنز دانست و گفت: در کنار توجه به پادکست، استفاده از این قالب برای مخاطبان جذاب است. ازاین رو پس از پخش ۵۲دقیقه‌ای برنامه در روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه، نسخه کامل‌تر برنامه که ۷۰دقیقه است در قالب ویدئوکست بر سکوی اینترنتی جام‌جم به نشانیhttps://jjiitv.ir قابل دریافت است تا علاقهمندان پس از مشاهده، آن را به اشتراک بگذارند. وی درخصوص انتخاب شبکه نسیم برای پخش این برنامه اظهار کرد: با توجه به افق تحولی سازمان و تکیه برعدالت‌گستری و سپردن تولیدات غیر‌نمایشی به مرکز سیمرغ، هویت طنزپردازی این برنامه در شبکه نسیم تعریف شد. ضمن آن‌که پیش از این نیز مدیر شبکه نسیم از این همکاری استقبال کرده و بر حضور ما مصر بود.
جای رضا رفیع را خالی نگه‌داشتیم تا بیاید
وی با اشاره به جای خالی مجری در این برنامه از رضا رفیع سردبیر و مجری قندپهلو یاد کرد و گفت: در فصول قبل رضا رفیع به‌دلیل وجوه کارشناسی و فرهیختگی و البته طناز بودن شخصیت فردی‌اش موجب شد برنامه از ریتم نیفتد. او در این فصل به‌دلیل تعهدات نوشتاری و آثار مکتوبی که در دست داشت امکان حضور نداشت و ما نیز به رسم تعهد جایش را محفوظ نگه‌داشتیم تا در فصول آتی از حضورش بهره ببریم و البته این مسئولیت را به حضور قاسم رفیعا در مقام دبیر تحریریه سپرده‌ایم که با شعر «بچه محله امام رضایم» برای مخاطبان نام‌آشناست.
قمیشی با اشاره به ساختار این جنگ ادبی طنز ۲۶قسمتی عنوان کرد: در این فصل پنج گروه چهارنفره در چهار جلسه با هم رقابت می‌کنند. در نهایت ۱۰نفر از شرکت‌کنندگان به مرحله نیمه‌نهایی و یک گروه چهارنفره به مرحله نهایی راه پیدا خواهند کرد تا نفرات اول تا سوم انتخاب شوند.
قند با طعم رادیو
قندپهلو از حیث دکوربندی و زیبایی‌شناسی بصری واجد امتیازات خوبی است و در هر فصل دکوری مبتنی بر روح طنز برنامه طراحی می‌شود؛ ازکاریکاتور بزرگان عرصه طنزوطراحی برمبنای ماکت شهری وتابلوهای خیابان به‌نام طنزپردازان معروف تا استفاده از استکان‌های کمر باریک یا بشکه‌های نفت به‌عنوان میز که همه در خدمت ادبیات طنز بودند.
این تهیه‌کننده درباره دکور این فصل بیان کرد: در هر فصل دکور، موسیقی و آیتم‌های برنامه مبتنی بر شکل و شیوه ارائه اشعار عوض می‌شوند در این فصل با استفاده از عناصر رادیویی به‌ویژگی خاستگاه آن و ویدئوکست اشاره کردیم و داوران و مهمانان را پشت میز داوری با هویت رادیو نشاندیم و از اجزای استودیوی رادیویی برای چاشنی محتوا استفاده کردیم.
طراح قندپهلو یادآوری کرد: برای ادای دین به طنزپردازان درگذشته و شناخت نسل امروز از آنها در تلویزیون دیواری استودیو،چهره زنده‌یادان منوچهر احترامی، کیومرث صابری فومنی(گل‌آقا)،ابوالفضل زرویی نصرآبادوسیامک سلیمانی‌روشن طنزپرداز رودسری شرکت‌کننده و فینالیست فصل سوم قندپهلو را به تصویر کشیده‌ایم. وی در ادامه یادآور شد: حضور قاسم رفیعا در نبود رضا رفیع انتخاب درستی است که ضمن هدایت از اتاق فرمان، امکان تنفس به داوران و مهمانان می‌دهد.
برای وطنم ایران
به گفته قمیشی، شرکت‌کنندگان برنامه طنزپردازانی از سراسر ایران هستند که قبلا آزموده شده‌اند. آنها از طریق دفاتر شعر حوزه هنری یا ارتباط با برنامه با ما آشنا شده‌اند. ضمن این‌که در برهه‌ای که روی آنتن نبودیم گروه تولید با علاقهمندان و شرکت‌کنندگان برنامه در تماس بودند و ارتباط با مخاطبان و علاقهمندان قطع نشده بود.
این تهیه‌کننده توضیح داد: نگاه ما به سراسر ایران است و کمترین شرکت‌کننده را از تهران داریم. ضمن این‌که در این فصل با تمرکز بر روستاها میزبان علاقه‌مندانی از روستاهای گمنام‌‌تر هستیم.
وی نگاه کلی برنامه را معطوف به یکدلی و وحدت مردم ایران توصیف کرد و گفت: این فصل را با مضمون اتحاد ایران در جنگ تحمیلی ۱۲روزه پی گرفتیم و اشعار و خط اصلی برنامه میهن ایران است.
هرچه هجو بلدید نثار این نامرد کنید
قمیشی در بخش دیگری از صحبت‌هایش از ورود هجو به این برنامه خبر داد و عنوان کرد: هرچند پیش از این از هجو در قندپهلو اجتناب می‌کردیم اما در این فصل در هجو، برای کسی که این روزها تلخ‌ترین قساوت‌ها را به مردم غزه روا داشته، سنگ‌تمام گذاشته و در هر قسمت چهار قطعه هجو نثار این موجود پلید یعنی نخست‌وزیر اسرائیل می‌کنیم.
قندپهلو را می‌توان پیوند ادبیات مکتوب با مدیوم بصری دانست که خاستگاه خود را از مطبوعات و نشریات تخصصی به رسانه‌ملی و عمومی تغییر داده و غنای بیشتری به یک برنامه تلویزیونی با موضوع طنز بخشیده است. چنانچه به گفته تهیه‌کننده آن نقطه تلاقی همه عوامل برنامه مطبوعاتی بودن‌شان است. وی درپایان دراین‌خصوص یادآورشد: ازابتدا هدف‌مان این بود که طنزی در رسانه‌ملی ارائه بدهیم که توام با اخلاق باشد و در عین‌حال جنبه آموزشی را هم برای مخاطب رعایت کند از این‌رو خود را موظف می‌دانیم که روی کلمات، اصطلاحات و صنایع ادبی تکیه کنیم تا بار معنایی برنامه حفظ شود.
عبور طنازانه از گردنه‌های رقابت
قاسم رفیعا که با شعرخوانی با گویش محلی مشهدی شناخته شده، شاعر طنزپردازی است که با سرودن شعر بچه محله امام رضایم مورد توجه رهبر انقلاب هم قرار گرفت. او غیر از شعر و شاعری، دستی در نثر هم دارد و البته با سفرنامه حج ۳۰ قسمتی «قاسم در میقات» که رمضان۱۳۹۳ روی آنتن شبکه آموزش رفت هم نشان داد که طنز را در همه ابعادش می‌شناسد. مسابقه قند پهلو برای رفیعا تجربه تازه و ناآزموده‌ای نیست چرا که او در مقام شرکت‌کننده فصل اول و داور فصل پنجم با این برنامه همراه بوده و اکنون بر صندلی دبیر تحریریه فصل یازدهم نشسته است.
وی با اشاره به تنوع در طراحی بخش‌های مختلف این فصل خاطرنشان کرد: بدیهی است پس از چند سال غیبت این برنامه با دست پر به آنتن برگشته است و شیوه ارائه شعر در برنامه تغییراتی داشته که نتیجه آن پختگی در اجرا و محتوا بوده است.
دبیر تحریریه قند پهلو درخصوص بخش‌های مختلف برنامه توضیح داد: شرکت‌کنندگان درچندبخش با هم به رقابت می‌پردازند و اندوخته‌ها و دانش ادبی خود از حوزه طنز را در قالب مشاعره به نمایش می‌گذارند. عکس و مکث، از این و از آن (آرایه تضمین)، آوا و نما، ایران ما، نتانیاهیست، تیتر روزنامه‌ها و... بخش‌های مختلف این برنامه را تشکیل می‌دهد. رفیعا یادآور شد: این برنامه قبل از این‌که در فضای مسابقه و سرگرمی باشد، یک برنامه آموزشی است و رسالت اصلی آن، آموزش درست شوخی کردن و با تفکر خندیدن و توجه به زبان و ادبیات فارسی است. وی افزود: پشت هر بخش هدفی نهفته است که هم به رقابت میان شرکت‌کنندگان کمک می‌کند و با تنوعی که دارد استعداد آنها را در همه زمینه‌ها محک می‌زند.
نیاز مخاطب به شعر خوب
این شاعر خراسانی که برای مخاطبان سیمای خراسان‌رضوی با برنامه «حولی همسده»شناخته شده، افزود:شرکت‌کنندگان در بخش عکس و مکث باید با دیدن یک عکس شعر بسرایند یا با خواندن یک تیتر روزنامه آن را به فضای طنز ربط دهند، با شنیدن یک آواز روی ملودی آن شعر بگویند و بامشاهده فیلم یا تصویری از سرزمین ایران برای آن منطقه بسرایند. همه اینها به‌مثابه سرذوق آوردن شرکت‌کنندگان برای سرودن است‌ومخاطب هم ازاین رقابت لذت می‌برد.به نظرم اگرچه ذائقه مخاطبان در این سال‌ها به‌دلیل شبکه‌های اجتماعی تغییر پیدا کرده اما نیاز آنان به ادبیات و شعر فارسی همچنان بی‌تغییر مانده است.
رفیعا درخصوص سطح شرکت‌کنندگان برنامه بیان کرد: پذیرفته‌شدگان، طنزپردازانی هستند که از سراسر ایران انتخاب شده‌اند و سال‌ها به‌طور حرفه‌ای شعر طنز سروده‌اند اما تمرکز این فصل بر انتخاب چهره‌های جدید، جوان و با‌استعداد بوده که مسلما در جای جای ایران به‌وفور حضور دارند و ما نیز با انتخاب بخشی از این استعدادها سطح رقابت را بالا بردیم.
محتوای این فصل با تمرکز بر وطن و سرزمین ایران و هجو نتانیاهوست که کاملا به وقایع سیاسی اخیر اشاره دارد. به گفته دبیر تحریریه قند پهلو، نکته مهم درخصوص ضبط این برنامه این است که تولید برنامه درروزهای آغازین خرداد سال‌جاری آغاز شد و تا پیش از شروع جنگ تحمیلی۱۲روزه به پایان رسید وگروه تولید بدون داشتن تصوری از جنگ و مقاومت مردم ایران این برنامه راضبط کردند درحالی‌که اکنون فضای آن کاملا مبتنی بر حال و هوای این روزهای مردم ایران است.
طنز فوق‌تخصص در سرودن است
ناصر فیض، شاعر طنزپرداز و مدیر دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری در کنار شهرام شکیبا با عنوان داور ثابت وجه اصلی قندپهلو را فراتر از مسابقه دانست و هدف این برنامه را آشنایی مردم با حوزه ادبیات طنز عنوان کرد.
وی افزود: این برنامه مخاطبان زیادی دارد و مدت‌‌ها بود که مخاطبش را از پخش تکرار فصول قبل خسته کرده بود از این‌رو آغاز فصل جدید مورد استقبال قرار گرفته است.
این داور با اشاره به همراهی‌اش با شهرام شکیبا عنوان کرد: ما هر دو، زبان هم را می‌فهمیم و مستمعینی هستیم که به ذوق هم طنزپردازی می‌کنیم. از این‌رو شوخی‌هایی که میان ما ردوبدل می‌شود فی‌البداهه است و زمینه را برای طنازی شرکت‌کنندگان فراهم می‌کند.
فیض یادآور شد: این برنامه در وهله اول می‌خواهد مسابقه‌ای باشد تا به شعر طنز که نیاز جامعه هم است بها دهد و آمیخته به رندى و ظرافت‌های هوشمندانه، مفهوم طنز را در جامعه بازتعریف کند.
وی با بیان این‌که قند پهلو طنز فاخر و درست و درمان را به مخاطب آموزش می‌دهد، ادامه داد: متاسفانه سطح شوخی‌ها به ابتذال نزدیک شده و مخاطب به بهانه طنز پا در مسیر توهین وتحقیرمی‌گذارد وهرسخن نازلی رابه زبان می‌آورد،در حالی‌که قندپهلو تمام تلاش خود را می‌کند که بدون به‌سخره گرفتن این و آن شوخی درست را یاد بدهد و تاکید کند که به چه چیزهایی باید خندید یا نباید خندید. طنز ماهیت منتقدانه دارد و مامی‌خواهیم نشان دهیم که باید به امید اصلاح و خیر و رفع ناهنجاری‌ها شعر سرود. اگر سرودن شعر امر تخصصی باشد، شعر طنز فوق‌تخصص در این هنر است و آگاهی بیشتری را می‌طلبد.
