سهم روستا از آنتن ملی
مدتی است که پخش برنامه تلویزیونی «ایران سبز» به‌عنوان نخستین برنامه تخصصی حوزه روستا، عشایر و کشاورزی از شبکه یک سیما آغاز شده است. این برنامه که به همت مدرسه سینمایی اندیشه و هنر (ماه) و گروه دانش و اقتصاد شبکه یک تولید می‌شود، به بازنمایی زوایای کمتردیده‌شده زندگی روستاییان و عشایر می‌پردازد.
به عبارت دیگر ایران سبز سعی می‌کند صدای روستاییان و عشایر کشور باشد که در گذشته سهم کمی از آنتن ملی داشتند و امروز در چارچوب سند تحول، این فرصت در اختیار آنان قرار گرفته است تا در تولیدات رسانه ملی مشارکت کنند.
صدای واقعی روستا
داوود صادقی، تهیه‌کننده و سردبیر برنامه، در گفت‌وگویی درباره چالش‌ها، اهداف و رویکردهای ایران سبز تأکید کرد این برنامه تلاش می‌کند صدای واقعی و ملموس مردم روستاها را به تصویر بکشد و فرهنگ و اقتصاد روستایی را به‌طور جامع به مخاطبان معرفی کند. صادقی درباره معیارهای انتخاب موضوعات برنامه گفت: «معیارهای انتخاب موضوعات هر قسمت از برنامه، بسیار متنوع و چندوجهی است. یکی از اصلی‌ترین معیارها، که به‌وضوح در انتخاب مهمانان نیز خودنمایی می‌کند، این است که آنها باید کار ویژه و خاصی در روستا انجام داده باشند؛ کاری که نه‌تنها برای خودشان بلکه برای کل جامعه روستایی یا عشایری تأثیرگذار بوده باشد. به عبارتی، فعالیت یا اقدام انجام‌شده باید بتواند به کل روستا و اهالی آن نفع برساند. این معیار اصلی در انتخاب موضوعات، در تمامی برنامه‌ها مورد توجه قرار گرفته است.»
او افزود: «برای انتخاب روستاهایی که به آنها پرداخته می‌شود، معیارهای متعددی در نظر گرفته شده، ازجمله پیشرفت اقتصادی چشمگیر روستا یا برگزاری رویدادها و برنامه‌های فرهنگی ویژه در آن. همچنین، مناسبت‌های ویژه و برگزاری برنامه‌های متنوع در این روستاها، از دیگر معیارهای مد نظر است.»
بازتعریف واقعیت‌های زندگی روستایی
صادقی با اشاره به تنوع موضوعات و واقعیت زندگی روستایی و عشایری در برنامه ایران سبز بیان کرد: «تلاش ما بر این است که واقعیت‌های زندگی روستایی را به‌صورت جامع و دقیق به نمایش بگذاریم. اطمینان از تحقق این هدف از طریق بازخوردهای مخاطبان، پیامک‌ها و بخش تعاملی برنامه حاصل می‌شود. همچنین، نظرسنجی‌هایی انجام می‌شود تا از پوشش کامل و متنوع زندگی روستایی اطمینان پیدا کنیم.
وی ادامه داد: «یکی از اهداف اصلی برنامه، بازتعریف واقعیت‌های زندگی روستایی است. هدف ما نشان‌دادن این است که زندگی روستایی تنها به کمبودها و نیاز به کمک محدود نمی‌شود بلکه جنبه‌های دیگری نیز دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. این موضوعات در ۴ ــ ۳ قسمت پیشین برنامه بررسی و تلاش شده تا جنبه‌های کمترشناخته‌شده زندگی روستایی و عشایری بیشتر معرفی شود.»
چالش‌ها و هماهنگی‌ها در روند تولید برنامه
داوود صادقی درباره فرآیند تولید برنامه و چالش‌های آن گفت: «چالش خاص و برجسته‌ای در هماهنگی بین بخش‌های مختلف وجود ندارد. خط سیر برنامه بر پایه معرفی روستاییان، عشایر و مناطق روستایی با بهانه‌های گوناگون شکل گرفته و این خود باعث ایجاد هماهنگی نسبی میان بخش‌ها شده است. البته این هماهنگی می‌تواند بیشتر و عمیق‌تر نیز باشد. برای مثال، کتابی که معرفی می‌شود بهتر است با موضوع گفت‌وگویی که انجام شده همخوانی داشته باشد یا یکی از اخبار هفته به‌عنوان بهانه‌ای برای پخش یک گزارش در نظر گرفته شود. اینها نمونه‌هایی از راهکارهایی است که در مسیر تولید برنامه به کار گرفته می‌شود.»
اوبا اشاره به حیاتی بودن نقش سردبیر افزود: «سردبیر به‌عنوان حلقه وصل بین تیم پژوهش، تیم تولید و مجری عمل می‌کند. این هماهنگی مستلزم آن است که پژوهش‌ها مبتنی بر نیازهای تولیدی و خواسته‌های مجری باشد؛ به گونه‌ای که از ابتدای زنجیره تولید، کار به‌درستی برنامه‌ریزی و اجرا شود. همچنین مجری باید از روند پژوهش‌ها مطلع باشد تا بتواند متناسب با آن، هدایت برنامه را به‌خوبی انجام دهد.»
توجه به روستا در سند تحول
وی افزود: «ما محدودیت زمانی برنامه را چندان محسوس نمی‌دانیم، چراکه موضوع روستا و عشایر مطابق با سند تحول سازمان صداوسیما، یکی از محورهای کلیدی و مهم است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. تلاش می‌کنیم با توجه به زمان اعلام‌شده، حضور مهمانان، بخش‌های مختلف برنامه و پلاتوهای مجری، ساختار برنامه را به‌خوبی تنظیم و سازماندهی تولید برنامه شبکه یک را رعایت کنیم. وی اظهار کرد: «بخش‌هایی که ارتباط مستقیم با مردم روستاها و عشایر دارند، اولویت اصلی ماست. در صورت کمبود وقت، تلاش می‌کنیم بخش‌های مردمی حفظ شوند و به قسمت‌هایی که حضور مردم در آنها کمتر است کمتر بپردازیم.»
حضور میدانی مجری و تیم تولید در روستاها
داوود صادقی با اشاره به تغییرات برنامه گفت: «از قسمت چهارم برنامه،بینندگان محترم شاهدخواهندبودکه مجری و تیم تولید ایران سبز تنها در استودیو محدود نمی‌مانند. این تیم تلاش می‌کند هرهفته به مناطقی سفر کنندکه مردم ازآنها دعوت کرده‌اند. در این سفرها، روایت زندگی از زبان خود مردم روستا بیان می‌شود و مجری و تیم تولید برنامه می‌توانند حضوری مستقیم در محل داشته باشند. این حرکت فراتر از یک شعار ساده درباره بازگشت به روستاست. تیم تولید و مجری برنامه به‌طور منظم وهفتگی به مناطق روستایی می‌روند، با مردم ارتباط می‌گیرند و از نزدیک با زندگی و دغدغه‌های آنها آشنا می‌شوند.»
گسترش تیم سردبیری به وسعت همه روستاها
او درباره تولیدمحتوا گفت: «یکی دیگر از نکات مهم در تولیدمحتوا این است که تیم سردبیری ایران سبز را به وسعت تمام روستاها و مناطق عشایری کشور می‌دانیم. این‌گونه نیست که فقط چند نفر محدود تصمیم‌گیرنده باشند و برای بیش از ۲۵ تا ۳۰هزار روستای بالای ۲۰خانوار کشور تصمیم بگیرند، بلکه از طریق ارتباطات، پیام‌ها و تعاملاتی که با مردم مناطق روستایی داریم، گفتمان برنامه بر این است که هریک از این عزیزان، مانند آقای حسن غلامی که در برنامه حضور داشتند یا آقای ابراهیم ذاکری از روستای کردر رضوی و دیگر بزرگان، به تیم سردبیری اضافه می‌شوند.» صادقی در پایان افزود: «این عزیزان به ما در شناسایی سوژه‌ها، روایت داستان‌ها و نحوه بیان زندگی روستایی و عشایری کمک می‌کنند. به عبارتی، ما مردم روستا و عشایر را نه‌تنها مخاطب بلکه اعضای صاحب‌نظر و صاحب‌امتیاز تیم سردبیری می‌دانیم و از ظرفیت‌های گسترده آنها در تولید برنامه بهره می‌بریم.»
پویش «روستای من»؛ نقطه عطف برنامه
صادقی درباره بخش تعاملی «روستای من» گفت: «مهم‌ترین و ویژه‌ترین قسمت برنامه، پویش روستای من است. این پویش فرصتی فراهم می‌کند تا روستاییان و عشایر، حتی اگر در شهر یا هر جای دیگر زندگی می‌کنند، به‌عنوان اعضای تیم سردبیری و هیات تحریریه در برنامه مشارکت فعال داشته باشند. درواقع، هر روستایی عضوی از تیم سردبیری ما محسوب می‌شود و بیانگر اهمیت و ارزش بالای این بخش است. از این رو، ما خود روستاییان و عشایر را به همکاری در تصویری که می‌خواهیم از زندگی روستایی ارائه دهیم دعوت می‌کنیم. ما می‌خواهیم صداوسیمای شما باشیم و پویش روستای من ترجمه‌ای عینی و ملموس از این جمله است.»
او ادامه داد: «هر هفته موضوعات متنوعی را برای پویش‌ها انتخاب می‌کنیم که بر اساس شناخت، پیام‌ها و محتوای دریافتی شکل می‌گیرد. این موضوعات به گونه‌ای طراحی شده که مردم روستاها و مناطق عشایری بتوانند تصاویر، محتوا و آنچه را که می‌خواهند درباره روستای خود بگویند، برای ما ارسال کنند. گاهی این موضوعات جنبه مناسبتی دارد؛ مثلا در مراسم روز اربعین، بیش از ۳۰ روستا تصاویر و گزارش‌هایی از برنامه‌ها و آیین‌های سنتی خود برای ما فرستادند. موضوع این هفته پویش روستای من، معرفی دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاست که در کنار تابلوهای ورودی روستاهای‌شان بتوانند خود را معرفی و تصاویرشان را برای ما ارسال کنند تا پخش شود.» صادقی درباره مکانیسم دریافت و پالایش محتوای ارسالی گفت: «پالایش خاص و سختگیرانه‌ای نداریم و تلاش ما بر این است که تمامی محتواهای ارسالی به نوعی در برنامه مطرح شود. مخاطبان می‌توانند از طریق شماره پیامکی، شماره تماس تلفنی و فضای مجازی، تصاویر و پیام‌های خود را ارسال کنند. تیم ما همه این محتواها را بررسی و تلاش می‌کند بیشتر آنها را نمایش دهد.»
صدای واقعی روستا
داوود صادقی، تهیه‌کننده و سردبیر برنامه، در گفت‌وگویی درباره چالش‌ها، اهداف و رویکردهای ایران سبز تأکید کرد این برنامه تلاش می‌کند صدای واقعی و ملموس مردم روستاها را به تصویر بکشد و فرهنگ و اقتصاد روستایی را به‌طور جامع به مخاطبان معرفی کند. صادقی درباره معیارهای انتخاب موضوعات برنامه گفت: «معیارهای انتخاب موضوعات هر قسمت از برنامه، بسیار متنوع و چندوجهی است. یکی از اصلی‌ترین معیارها، که به‌وضوح در انتخاب مهمانان نیز خودنمایی می‌کند، این است که آنها باید کار ویژه و خاصی در روستا انجام داده باشند؛ کاری که نه‌تنها برای خودشان بلکه برای کل جامعه روستایی یا عشایری تأثیرگذار بوده باشد. به عبارتی، فعالیت یا اقدام انجام‌شده باید بتواند به کل روستا و اهالی آن نفع برساند. این معیار اصلی در انتخاب موضوعات، در تمامی برنامه‌ها مورد توجه قرار گرفته است.»
او افزود: «برای انتخاب روستاهایی که به آنها پرداخته می‌شود، معیارهای متعددی در نظر گرفته شده، ازجمله پیشرفت اقتصادی چشمگیر روستا یا برگزاری رویدادها و برنامه‌های فرهنگی ویژه در آن. همچنین، مناسبت‌های ویژه و برگزاری برنامه‌های متنوع در این روستاها، از دیگر معیارهای مد نظر است.»
بازتعریف واقعیت‌های زندگی روستایی
صادقی با اشاره به تنوع موضوعات و واقعیت زندگی روستایی و عشایری در برنامه ایران سبز بیان کرد: «تلاش ما بر این است که واقعیت‌های زندگی روستایی را به‌صورت جامع و دقیق به نمایش بگذاریم. اطمینان از تحقق این هدف از طریق بازخوردهای مخاطبان، پیامک‌ها و بخش تعاملی برنامه حاصل می‌شود. همچنین، نظرسنجی‌هایی انجام می‌شود تا از پوشش کامل و متنوع زندگی روستایی اطمینان پیدا کنیم.
وی ادامه داد: «یکی از اهداف اصلی برنامه، بازتعریف واقعیت‌های زندگی روستایی است. هدف ما نشان‌دادن این است که زندگی روستایی تنها به کمبودها و نیاز به کمک محدود نمی‌شود بلکه جنبه‌های دیگری نیز دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. این موضوعات در ۴ ــ ۳ قسمت پیشین برنامه بررسی و تلاش شده تا جنبه‌های کمترشناخته‌شده زندگی روستایی و عشایری بیشتر معرفی شود.»
چالش‌ها و هماهنگی‌ها در روند تولید برنامه
داوود صادقی درباره فرآیند تولید برنامه و چالش‌های آن گفت: «چالش خاص و برجسته‌ای در هماهنگی بین بخش‌های مختلف وجود ندارد. خط سیر برنامه بر پایه معرفی روستاییان، عشایر و مناطق روستایی با بهانه‌های گوناگون شکل گرفته و این خود باعث ایجاد هماهنگی نسبی میان بخش‌ها شده است. البته این هماهنگی می‌تواند بیشتر و عمیق‌تر نیز باشد. برای مثال، کتابی که معرفی می‌شود بهتر است با موضوع گفت‌وگویی که انجام شده همخوانی داشته باشد یا یکی از اخبار هفته به‌عنوان بهانه‌ای برای پخش یک گزارش در نظر گرفته شود. اینها نمونه‌هایی از راهکارهایی است که در مسیر تولید برنامه به کار گرفته می‌شود.»
اوبا اشاره به حیاتی بودن نقش سردبیر افزود: «سردبیر به‌عنوان حلقه وصل بین تیم پژوهش، تیم تولید و مجری عمل می‌کند. این هماهنگی مستلزم آن است که پژوهش‌ها مبتنی بر نیازهای تولیدی و خواسته‌های مجری باشد؛ به گونه‌ای که از ابتدای زنجیره تولید، کار به‌درستی برنامه‌ریزی و اجرا شود. همچنین مجری باید از روند پژوهش‌ها مطلع باشد تا بتواند متناسب با آن، هدایت برنامه را به‌خوبی انجام دهد.»
توجه به روستا در سند تحول
وی افزود: «ما محدودیت زمانی برنامه را چندان محسوس نمی‌دانیم، چراکه موضوع روستا و عشایر مطابق با سند تحول سازمان صداوسیما، یکی از محورهای کلیدی و مهم است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. تلاش می‌کنیم با توجه به زمان اعلام‌شده، حضور مهمانان، بخش‌های مختلف برنامه و پلاتوهای مجری، ساختار برنامه را به‌خوبی تنظیم و سازماندهی تولید برنامه شبکه یک را رعایت کنیم. وی اظهار کرد: «بخش‌هایی که ارتباط مستقیم با مردم روستاها و عشایر دارند، اولویت اصلی ماست. در صورت کمبود وقت، تلاش می‌کنیم بخش‌های مردمی حفظ شوند و به قسمت‌هایی که حضور مردم در آنها کمتر است کمتر بپردازیم.»
حضور میدانی مجری و تیم تولید در روستاها
داوود صادقی با اشاره به تغییرات برنامه گفت: «از قسمت چهارم برنامه،بینندگان محترم شاهدخواهندبودکه مجری و تیم تولید ایران سبز تنها در استودیو محدود نمی‌مانند. این تیم تلاش می‌کند هرهفته به مناطقی سفر کنندکه مردم ازآنها دعوت کرده‌اند. در این سفرها، روایت زندگی از زبان خود مردم روستا بیان می‌شود و مجری و تیم تولید برنامه می‌توانند حضوری مستقیم در محل داشته باشند. این حرکت فراتر از یک شعار ساده درباره بازگشت به روستاست. تیم تولید و مجری برنامه به‌طور منظم وهفتگی به مناطق روستایی می‌روند، با مردم ارتباط می‌گیرند و از نزدیک با زندگی و دغدغه‌های آنها آشنا می‌شوند.»
گسترش تیم سردبیری به وسعت همه روستاها
او درباره تولیدمحتوا گفت: «یکی دیگر از نکات مهم در تولیدمحتوا این است که تیم سردبیری ایران سبز را به وسعت تمام روستاها و مناطق عشایری کشور می‌دانیم. این‌گونه نیست که فقط چند نفر محدود تصمیم‌گیرنده باشند و برای بیش از ۲۵ تا ۳۰هزار روستای بالای ۲۰خانوار کشور تصمیم بگیرند، بلکه از طریق ارتباطات، پیام‌ها و تعاملاتی که با مردم مناطق روستایی داریم، گفتمان برنامه بر این است که هریک از این عزیزان، مانند آقای حسن غلامی که در برنامه حضور داشتند یا آقای ابراهیم ذاکری از روستای کردر رضوی و دیگر بزرگان، به تیم سردبیری اضافه می‌شوند.» صادقی در پایان افزود: «این عزیزان به ما در شناسایی سوژه‌ها، روایت داستان‌ها و نحوه بیان زندگی روستایی و عشایری کمک می‌کنند. به عبارتی، ما مردم روستا و عشایر را نه‌تنها مخاطب بلکه اعضای صاحب‌نظر و صاحب‌امتیاز تیم سردبیری می‌دانیم و از ظرفیت‌های گسترده آنها در تولید برنامه بهره می‌بریم.»
پویش «روستای من»؛ نقطه عطف برنامه
صادقی درباره بخش تعاملی «روستای من» گفت: «مهم‌ترین و ویژه‌ترین قسمت برنامه، پویش روستای من است. این پویش فرصتی فراهم می‌کند تا روستاییان و عشایر، حتی اگر در شهر یا هر جای دیگر زندگی می‌کنند، به‌عنوان اعضای تیم سردبیری و هیات تحریریه در برنامه مشارکت فعال داشته باشند. درواقع، هر روستایی عضوی از تیم سردبیری ما محسوب می‌شود و بیانگر اهمیت و ارزش بالای این بخش است. از این رو، ما خود روستاییان و عشایر را به همکاری در تصویری که می‌خواهیم از زندگی روستایی ارائه دهیم دعوت می‌کنیم. ما می‌خواهیم صداوسیمای شما باشیم و پویش روستای من ترجمه‌ای عینی و ملموس از این جمله است.»
او ادامه داد: «هر هفته موضوعات متنوعی را برای پویش‌ها انتخاب می‌کنیم که بر اساس شناخت، پیام‌ها و محتوای دریافتی شکل می‌گیرد. این موضوعات به گونه‌ای طراحی شده که مردم روستاها و مناطق عشایری بتوانند تصاویر، محتوا و آنچه را که می‌خواهند درباره روستای خود بگویند، برای ما ارسال کنند. گاهی این موضوعات جنبه مناسبتی دارد؛ مثلا در مراسم روز اربعین، بیش از ۳۰ روستا تصاویر و گزارش‌هایی از برنامه‌ها و آیین‌های سنتی خود برای ما فرستادند. موضوع این هفته پویش روستای من، معرفی دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاست که در کنار تابلوهای ورودی روستاهای‌شان بتوانند خود را معرفی و تصاویرشان را برای ما ارسال کنند تا پخش شود.» صادقی درباره مکانیسم دریافت و پالایش محتوای ارسالی گفت: «پالایش خاص و سختگیرانه‌ای نداریم و تلاش ما بر این است که تمامی محتواهای ارسالی به نوعی در برنامه مطرح شود. مخاطبان می‌توانند از طریق شماره پیامکی، شماره تماس تلفنی و فضای مجازی، تصاویر و پیام‌های خود را ارسال کنند. تیم ما همه این محتواها را بررسی و تلاش می‌کند بیشتر آنها را نمایش دهد.»
