پاسخ محیط زیست به یک یادداشت
در جنوبی ترین نقطه استان بوشهر و روستای خرّه، عبدالله کشاورز با نستوهی و عشق به فرهنگ و میهن و تاریخ ایران به تنهایی و بدون حمایت دولتی کاری کرده که شاید اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر از زمان شکل گیری تا سال ها بعد هم توان انجام این کار و گردآوری چنین مجموعه گرانبها و بی مانندی را نداشته باشد.
کشاورز، طی سالها گنجینه ای ارزشمند از فرهنگ زیستی مردمان ساحلی استانهای بوشهر و هرمزگان که دارای همسانی و پیوستگی های دیرینه تاریخی و فرهنگی هستند را گرد آورده و موزه مردم شناسی جنوب را در خانه اش برپا کرده است.
این مجموعه گرانبها در دو بخش ۱۳٠ متری مسقف با چهار اتاق و معماری سنتی منطقه و همچنین در فضای باز ۶٠ متری کپری طراحی شده و اشیاء و لوازم و کالاهای قدیمی مناطق کرانه ای استانهای بوشهر و هرمزگان در کنار هم چیده شده اند.
مجموعه ای منحصر بفرد با بیش از دو هزار قطعه که قدیمی ترین آنها مانند خمره های سنگی، چرخ های آب، ابزارها، حصیر و گلیم ها داستان های کهنی در دل خود دارند و در کنارشان لباس های سنتی مردانه و زنانه و مجموعه ای از رادیو و تلویزیون و ظروف و وسایلی مرتبط با کشاورزی، دامداری، دریانوردی و ماهیگیری، ظروف آشپزخانه، دوچرخه و موتورسیکلت و… موزه ای آرام و دلنواز را تشکیل می دهند.
فضای این مجموعه چنان است که گویی به تونل زمان رفته و در حال زیست در روزگار گذشته ایم. هر آنچه که تصور شود را می توان اینجا دید آنهم بصورت مجموعه ای در اندازه های کوچک و بزرگ. در فضای ۶٠ متری کپری مجموعه ای عظیم از خمره ها و ظروف سنگی است که در روزگار پیشتر و قبل از آمدن ظروف سفالی به این منطقه، برای نگهداری آب استفاده می کرده اند. سنگهای بزرگی که از کوه آورده و به شکل خمره تراشیده و درون سنگها را خالی می کردند تا بتوان در آنها آب نگهداری کرد.
همچنین چند آسک یا همان چرخ های سنگی بزرگی که با چهارپایان چرخانده می شد، می بینیم که با آنها ساروج را برای استفاده بنایی پودر می کردند.
پیشگاه و آستانه بخش مسقف، فضایی ۶٠ متری با نشیمنگاه های سنتی و رنگین برای نشست های صبحگاهی، پسینگاهی و حتی شبانگاهی در مواقعی که هوا خوش باشد، ظراحی شده است. چینش و پیوند حوض آب، نخل و فضای سنتی زیبا چنان چشم اندازی ساخته که روح را صیقل می دهد.
عبدالله کشاورز در برابر پیشنهادات سنگین چند ده میلیارد تومانی برای خرید بخشی از این میراث غنی فرهنگی که حتی از طرف کشورهای حاشیه خلیج فارس رسیده، چه زیبا و شرافتمندانه گفته: "من نگهبان این وسایل هستم و نه مالکشان، اینها تاریخ و فرهنگ جنوب ایران هستند و فرهنگ ایران مثل خاک میهن ماست و ما میهن را مادر می خوانیم و ناموس خود می دانیم و با جان خویش پاسداری اش می کنیم."
این مجموعه گرانقدر که می تواند از بزرگترین مجموعه های گردشگری فرهنگی تمدنی در حوزه خلیج فارس باشد، حالا با مشکلاتی و گرفتاری هایی روبروست که مهمترین آن اختصاص زمین و حمایت های دولتی است که متاسفانه تلاش ها و پیگیری های مستمر آقای کشاورز هر بار به در بسته خورده و علیرغم بازدیدهای مسئولان از سطح استانی تا وزارتی و کشوری از این موزه، تا کنون نتیجه ای حاصل نشده و انتظار می رود وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، این مجموعه و برنامه هایش را بصورت ویژه حمایت کند تا شاهد راه اندازی بزرگترین مجموعه موزه مردم شناسی جنوب کشور باشیم.
در آرزوی یک مجموعه گردشگری بزرگ
پیش از ورود به خانه ها، تارمه ای در ۱۵ متر مربع را می گذرانی و وارد نخستین خانه می شویم. این خانه ۳۵ متر مربعی که پذیرایی است و بسیار زیبا فرش و آراسته شده و بساط پذیرایی مهیاست. کف تا سقف و دیوارها، جلوه گاه و آینه فرهنگ زیستی مردم و فضایی بسیار آرام و فرحبخش است.
در گوشه شرقی اتاق، دربی است که به دو اتاق ۶ متر مربعی در گوشه شرقی اتاق، دربی است که به ۲ اتاق ۶ متر مربعی در امتداد هم وارد می شود و جز یک راه باریک برای گذشتن، سراپای اتاقها پوشیده از ابزار و لوازم ریز و درشت کشاورزی و دامداری و کوزه های سفالی و صدها وسیله دیگر است. در کنار این اتاق، اتاقی ۳۵ متر مربعی است که می توان گنجینه تاریخ نامش نهاد. از انواع طناب های ریز و درشت قدیمی تا کلکسیونی از آفتابه و تنگ های فلزی، دلوهای آبکشی، چرخ چاهها، رادیوها و تلویزیونهای قدیمی، گهواره، ظروف آشپزی، انواع صندوق ها و چمدانها و… است. افزون بر اینها دو انباری وسایل هم وجود دارد که بدلیل نداشتن فضای مناسب در انبارها بصورت فشرده انباشته شده است.
گنجینه ای سترگ و فاخر که نمی توان روی آن قیمت گذاشت و به گفته عبدالله کشاورز، اگر روی تاریخ و فرهنگ و هویت ایران توانستید قیمت بگذارید روی این مجموعه هم قیمت بگذارید و معتقد است ارزش معنوی این گنجینه گرانسنگ به بلندای تاریخ و فرهنگ جنوب ایران است.
کشاورز که با همتی والا چنین گنجینه ای را با عشق و البته با سختی های فراوان و هزینه شخصی بنیاد نهاده و چشم اندازش راه اندازی یک مجموعه گردشگری بزرگ در کنار روستاست که بتواند این مجموعه بسیار بزرگ لوازم را در آن به گونه ای چیدمان کند که با ورود و دیدن آن به تماشای زندگی و فرهنگ زیستی مردمان جنوب در سده گذشته و پیش از آن نشست.
به گفته کشاورز، کشورهای حوزه خلیج فارس که در پی تاریخ سازی اند با هزینه های هنگفت ابزار و وسایل فرهنگی و تاریخی جنوب ایران را خریداری و در پی راه اندازی چنین موزه های مردم شناسی در سطح گسترده هستند و دیری نپاید که بسیاری از این عناصر فرهنگی تاریخی ایران را به نام خود ثبت کنند و بعد وافریادا و وامصیبتا کنان به تماشای میراث فرهنگی غارت رفته مان باشیم و آن روز راه برگشتی نداریم جز زانوی حسرت در بغل گرفتن و به حال خود و فرهنگ ایرانی غبطه خوردن.
جای خالی حمایت از میراث
این روزها که بار دیگر همبستگی میهنی ایرانیان، جهانیان را شگفت زده کرد شایسته و رواست که متولیان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی امثال عبدالله کشاورز را ببینند و با آغوش گشاده پذیرایش باشند و همانگونه در اهداف و وظایف این وزارتخانه آمده است: «حفظ و احیای میراث فرهنگی ملموس و ناملموس، صنایع دستی، هنرهای سنتی و صیانت از میراث طبیعی، توسعه پایدار و جامعه محور گردشگری مبتنی بر ارزش‌های ایرانی اسلامی و ظرفیت‌های متنوع کشور از جمله میراث فرهنگی تاریخی و طبیعی و صنایع دستی و هنرهای سنتی» این گنجینه فرهنگ جنوب را احیا کنند.
امثال کشاورز را علیرغم پیشنهادات وسوسه انگیز مالی، تنها گذاشته و حمایت نمی شود و متولیان امر را سرزنش و بازخواست نمی کنند اما اگر این افراد همین میراث فرهنگی را به کشورهای دیگر که با قیمت های نجومی خریدارند، بفروشند به خیانت به میهن، وطن فروشی، فرهنگ فروشی، بیگانه پرستی و… تهمت کُش و انگ باران می کنیم.
پرسش اساسی این است که اصولاً فلسفه وجودی وزارتخانه و ادارات کل زیر مجموعه آنها چیست؟ آیا متولی انجام وظایف و رسالت سازمانی شان هستند یا متعهد به عدم انجام تکلیف و وظایف؟؟!! چرا به ترک فعل ها رسیدگی نمی شود؟ آیا جز این است که همین بی مهری ها و بی تعهدی های برخی مسئولان سبب گسل آفرینی اجتماعی و گسست بین دولت- ملت می شود؟
کاری که عبدالله کشاورز کرده در نوع خود سرآمد است و بر مسئولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وظیفه است که بصورت ویژه از چنین طرح ها و کارهایی حمایت تام و تمام کنند و امیدواریم که چنین اتفاقی رخ دهد و مجموعه فرهنگی تاریخی در جنوب استان راه اندازی و به عنوان ویترین فرهنگ جنوب به جهانیان عرضه شود.
