روایت تجربه‌های زیستی و دستاوردهای علمی و فرهنگی مفاخر تاریخ معاصر ایران می‌تواند در پیشرفت آینده کشور و افزایش انگیزه برای نسل جوان مؤثر باشد. این مجموعه در پاسداشت مفاخر فرهنگی ایران، نمونه‌ای شاخص از هم‌آوایی پژوهش دقیق، روایت هنرمندانه و تاثیرگذاری اجتماعی است تا روایت‌هایی مستند، اصیل و قابل اتکا از زندگی و اندیشه بزرگان ارائه شود.مجموعه مستند «آئینه عمر» سعی دارد آئینه‌ای تمام‌نما از تاریخ شگرف این سرزمین کهن باشد و به معرفی چهرهایی بپردازد که موجب شکوه، عظمت و سرافرازی و غرور ملتی بزرگ شدند و امروز الگو و سمبل ایران در جهان به‌شمار می‌روند. این‌روزها فصل سوم این مجموعه مستند از شبکه چهار سیما روی آنتن‌است.
فصل سوم متفاوت‌تر از فصول قبل
صدرا صدوقی، تهیه‌کننده این مجموعه مستند در گفت‌وگو با جام‌جم با تشریح هدف تولید این مجموعه گفت: عوامل تولید آئینه عمر تلاش می‌کنند که زندگی، سلوک علمی و فرهنگی مفاخر حوزه‌های فلسفه، حکمت، ادبیات و هنر ایران را در زمان حیات‌شان به‌تصویر بکشد و در‌حقیقت این مجموعه با هدف معرفی چهره‌های شاخص فرهنگی و علمی به جامعه، به‌ویژه نسل جوان و جدید ساخته شده تا سنت تجلیل پس از درگذشت بزرگان را دگرگون کند.
وی می‌گوید: تولید فصل اول مجموعه مستند آئینه عمر از ۱۴ دی‌ماه ۱۴۰۲ آغاز شد که شامل ۲۶ قسمت بود و فصل دوم آن نیز که از ۶ دی‌ماه ۱۴۰۳ شروع شده بود در ۱۳ قسمت ساخته شد و در ادامه، تولید فصل سوم هم که از اوائل تیرماه ۱۴۰۴ آغاز شد و اولین قسمت آن به بررسی و سلوک علمی و فرهنگی پروفسور داریوش فرهود، پدر علم ژنتیک ایران اختصاص دارد که پنجشنبه ۶ شهریور روی آنتن شبکه چهار سیما رفت.
صدوقی در تشریح این‌که این فصل قرار است به زندگی چه چهره‌های نامداری بپردازد، می‌گوید: در فصل سوم این مجموعه، زندگی و اندیشه‌های شماری از چهره‌های نامدار کشور به تصویر کشیده شده است که از جمله آنها می‌توان به استادان رضا شعبانی چهره ماندگار تاریخ ایران، داریوش فرهود پدر علم ژنتیک ایران، سیدحسین صفایی چهره ماندگار و رئیس پیشین دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سید یحیی یثربی پژوهشگر و استاد فلسفه و عرفان اسلامی، فضل‌الله صلواتی پژوهشگر و استاد تاریخ اسلام و انقلاب اسلامی، رضا بدرالسما هنرمند نقاش و نگارگر، محمود جعفری دهقی استاد دانشگاه تهران و رئیس انجمن علمی ایران‌شناسی و نادرقلی نادری رارانی نویسنده، محقق و قرآن‌شناس از جمله آنها می‌باشند. وی می‌افزاید: فصل سوم مجموعه در برگیرنده ۲۶ فیلم در باره ۲۶ چهره نامدار کشور در حوزه‌های گوناگون فرهنگی، ادبی، حکمی، عرفانی و هنری خواهد بود و کماکان این فصل نیز همانند فصول قبلی، پنجشنبه‌ها ساعت ۱۹ روی آنتن شبکه چهار سیما خواهد رفت و مدت‌زمان هر فیلم حدود ۵۰ دقیقه است. همچنین جمعه‌ها حوالی ساعت ۳۰: ۱۲ نیز مستندها بازپخش می‌شوند.
تهیه‌کننده برنامه با بیان این‌که در فصل سوم مجموعه، علاوه بر غنای محتوایی، تغییرات چشمگیری در فرم ساخت و روایت اعمال شده است، ادامه می‌دهد: نحوه روایت، انتخاب مکان‌های فیلمبرداری و زاویه‌های تصویری، تفاوت‌های قابل توجهی با فصل‌های پیشین دارد و تلاش شده است تا فضاهای مرتبط با زندگی و اندیشه مفاخر، دراماتیک‌تر و تاثیرگذار‌تر باز‌آفرینی شوند. وی در تشریح نوآوریهای انجام‌شده در فصل سوم می‌گوید: یکی از نوآوریهای شاخص فصل سوم، طراحی تیتراژ افتتاحیه و اختتامیه جدید است که با مشارکت تیم هفت‌نفره فیلمبرداری و زیر نظر مستقیم کارگردان ساخته شده است و برای نخستین‌بار در این تیتراژ، هنر دست و قلم استاد علی شیرازی، از مفاخر نامدار خوشنویسی ایران به نمایش درآمده و جلوه‌ای فاخر به آغاز و پایان مجموعه بخشیده است؛ همچنین استاد محسن میرحسینی، دیگر استاد خوشنویسی کشور نگارش عناوین تیتراژ را برعهده داشته است. بدین‌ترتیب پیوند عمیق میان هنر خط، فرهنگ ایرانی و میراث مفاخر این سرزمین به‌شکلی زیبا و بدیع در آئینه عمر بازتاب یافته و مخاطب با اثری روبه‌رو می‌شود که هم روایت تاریخی و هم فرهنگی است و همچنین جلوه‌ای هنری و بصری از ارزش‌های ماندگار ایران را به‌همراه دارد.
دغدغه‌های فرهنگی «آئینه عمر»
این تهیه‌کننده تلویزیونی با بیان این‌که سفارش رسانه‌ملی برای تولید این مجموعه‌مستند، نیتی والا و با دغدغه فرهنگی بوده است، می‌افزاید: تلاش برای پاسداشت سرمایه‌های معنوی و انسانی ایران عزیز، انگیزه اصلی تولید آن بوده است. از طرفی این مجموعه، سمبل زنده‌نگه‌داشتن خاطرات، آثار و دستاوردهای مفاخر و چهره‌هایی است که با اندیشه، ایثار و تلاش خود بر مسیر جامعه اثر گذاشتند؛ همچنین این مجموعه‌مستند می‌خواهد نشان دهد که عمر هر انسان فراتر از سال‌های زیست، در اندیشه‌ها و میراثی که برجای می‌گذارد ادامه می‌یابد.
صدوقی ادامه می‌دهد: «آئینه عمر» بر آن است که الگو‌بودن این شخصیت‌ها برای نسل امروز برجسته شود، الگوهایی که با پشتکار، ایمان و مسئولیت‌پذیری می‌توانند چراغ راه آینده باشند. در‌حقیقت این مجموعه‌مستند، پلی میان گذشته و حال می‌سازد تا مخاطب در آینه زندگی مفاخر، ریشه‌های هویتی خودرا بازیابد و در عین حال الهام و انگیزه تازه‌ای برای ساخت فردایی روشن و پربار بیاید، این آثار هنری یادآور آن است که عمر انسان در اثر‌گذاری و ماندگاری نام و اندیشه‌‌اش معنا می‌گیرد. مجموعه آئینه عمر فراتر از ثبت زندگی مفاخر، با نشان‌دادن مسیرهای تلاش، خلاقیت و التزام حرفه‌ای، آنان را به الگویی الهام‌بخش برای نسل امروز تبدیل کرده است. انتخاب مکان‌های مرتبط با زندگی و آثار مفاخر، فرم تصویری نوآورانه و تیتراژ ویژه با هنر خوشنویسی استادان برجسته، پیوندی هنری و فرهنگی میان گذشته و حال برقرار می‌کند. بازتاب گسترده رسانه‌ای و استقبال نخبگان و عموم مردم، نشان از توانایی این مجموعه مستند در زنده‌نگه‌داشتن میراث فرهنگی و غنای هویت ایرانی دارد.
پاسداشت مفاخر ایران، رسالت شبکه چهار
این تهیه‌کننده با بیان این‌که رسانه‌ملی، به‌ویژه شبکه چهارسیما همواره پاسداشت مفاخر، مشاهیر و بزرگان عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی و هنری را رسالت خود دانسته و با تولید چنین آثاری در پی آن است که گنجینه‌ای ارزشمند از تجربه‌ها و اندیشه‌های آنان برای نسل امروز و فردا باقی بگذارد، می‌گوید: آئینه عمر با تکیه بر همین نگاه، چهره‌هایی را معرفی می‌کند که نه‌تنها در تاریخ معاصر اثر‌گذار بوده‌اند بلکه می‌توانند به‌عنوان الگوهایی الهام‌بخش برای نسل جوان امروز مطرح شوند؛ این مجموعه نشان‌دهنده اهمیت بازخوانی زندگی مفاخر و تاثیرگذاری پایدار آنان درفرهنگ وهویت ایرانی است. این مجموعه حاصل پژوهشی گسترده و دقیق است که در نخستین گام توسط دو پژوهشگر حرفه‌ای از روزنامه‌نگاران با‌سابقه در حوزه فرهنگ و هنر واندیشه آغازشد؛ این دوپژوهشگر بابهره‌‌گیری از تجربه سال‌ها فعالیت درعرصه مطبوعات فرهنگی، پایه‌های اولیه تحقیق را شکل دادند و مسیر پژوهش‌های تکمیلی راروشن ساختند. در این روند علاوه بر استفاده از آرشیوهای شخصی استادان، کتاب‌ها، مقالات و آثار منتشر‌شده آنان، منابع متنوعی در حوزه مفاخر و مشاهیر مورد استفاده قرار گرفت. همچنین همکاری قابل توجهی با مراکز علمی و فرهنگی کشور از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، فرهنگسراها، خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، موزه سینما، برخی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین برخی بناهای میراثی در استان‌های اصفهان و قم، صورت گرفت. این هم‌افزایی میان مراکز علمی، فرهنگی و پژوهشی، پشتوانه‌ای قوی برای روایت مستند و دقیق زندگی مفاخر فراهم آورد و موجب شد این مجموعه نه‌تنها یک اثر رسانه‌ای، بلکه مرجعی مستند و ارزشمند برای تاریخ فرهنگی معاصر ایران باشد.
استقبال نخبگان و اندیشمندان از «آئینه عمر»
صدوقی با اشاره به این‌که پس ازپخش دو فصل ازآئینه عمر،بازخوردها نشان ازجایگاه ویژه واثر‌گذاری آن در میان مخاطبان دارد، می‌گوید: تقریبا اکثر خبرگزاری‌های معتبر کشور،چه رسانه‌های مکتوب و چه رسانه‌های الکترونیکی و همچنین رسانه‌های وابسته به رسانه‌ملی، اخبار و گزارش‌های متعددی درباره این مجموعه منتشر کردند و به معرفی آن پرداختند و افزون بر این، نماهنگ‌ها، پوسترها و بخش‌های منتخب مستندها با بازنشرگسترده در فضای مجازی همراه بوده و مورد توجه نخبگان فرهنگی و دانشگاهی قرار گرفته است. استقبال گسترده از مجموعه مستند «آئینه عمر» نشان از پیوند عمیق جامعه با مفاخر و مشاهیر خود و عنایت ویژه مردم عزیزمان برای شناخت بهتر زندگی و اندیشه بزرگان است؛ بدون اغراق می‌توان گفت که طیف وسیعی از نخبگان و اندیشمندان و عموم مردم شریف و فرهنگ‌دوست کشور، از طریق مجموعه مستند «آئینه عمر» به تماشای روایت زندگی بزرگان ایران‌زمین نشسته‌اند، روایتی که هم جنبه الهام‌بخش دارد و هم فرصتی برای بازاندیشی در هویت و سرمایه‌های فرهنگی ما فراهم می‌آورد.
