توسعه میادین نفت و گاز امروزه در جهان یک عامل و یک مزیت رقابتی برای کشورها به شمار میآید و هر کشوری که بتواند از این ثروت خدادادی بهتر استفاده کند، میتواند به رشد و توسعه در آینده و نسلهای آینده امیدوارتر باشد. بسیاری از کارشناسان هم توسعه میادین مشترک نفت و گاز ایران با کشورهای همسایه، یک ضرورت راهبردی و یک فرصت اقتصادی طلایی برای کشور عنوان میکنند، فرصتی که به منافع ملی و ارز آوری برای ایران گره خورده است. زیرا با توسعه میادین نفت و گاز درآمدهای ارزی به کشور وارد میشود و از آن طریق میتوان در سایر پروژههای کلان داخلی سرمایهگذاری کرد.توسعه تمامی میادین نفت و گاز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا از یک سو به افزایش ظرفیت صادراتی و از سوی دیگر جبران بخشی از ناترازی گاز و بنزین و...منجر میشود اما آنچه مسلم است این که توسعه میادین مشترک باید ابتدا دردستور کارقرارگیرد وسپس سرمایهگذاریهای لازم در آن میادین انجام شود. آنطور که تجربه نشان داده سرمایهگذاری نکردن و تعویق درآغاز به کاردراین میادین چیزی جزپشیمانی به بار نیاورده است ودرصورتی که ما برداشت نکنیم، کشور همسایه از سهم ما نیز برداشت میکند. این در حالی است که میادینی که در حوزه جغرافیایی کشور ما قرار دارند اگر استخراج نشوند، برای نسلهای آینده باقی میمانند.
تمرکز برای برداشت از میادین مشترک
هاشم اورعی، کارشناس انرژی در رابطه با این موضوع میگوید: میادینی که در مرز جغرافیایی ما قرار دارند امکان برداشت در سالهای آینده از آنها وجود دارد در حالی که میادین مشترک رویهای متفاوت دارند و همسایگان در یک زمان با ما برداشت را آغاز نمیکنند. به عنوان مثال در پارس جنوبی سال آینده قطر فشارافزایی را آغاز میکند و ما همچنان برای فشار افزایی به نتیجه نرسیدهایم؛ به عبارتی در این شرایط چیزی هم برای نسلهای آینده باقی نمیماند.
وی ادامه داد: اگر بگوییم توسعه میادین نفت و گاز واجب است توسعه میادین مشترک واجبتر است از این رو باید بتوانیم شرکتهایی را در جهان به سرمایه گذاری در این میادین دعوت کنیم تا به واسطه آن فناوریهای جدید مورد استفاده قرار گیرد. در این صورت امکان استخراج برای ما فراهم میشود یا حداقل میزان برداشت ما در این میادین افزایش مییابد، در غیر این صورت ۱۰ سال آینده چیزی برای استفاده باقی نمانده است.
ایران مشکل ذخایر ندارد
ایران دارنده دومین دارنده ذخایر گازی جهان است و در میان چهار کشور برتر نفت جهان قرار دارد، به این معنا که از لحاظ ذخایر نفت و گاز مشکلی ندارد اما نتوانسته مانند کشور عربستان و امارات از تمامی ظرفیتهای موجود بهرهمند شود. اورعی نیز صحه بر این موضوع میگذارد و میگوید: کشورهایی حاشیه خلیجفارس به خصوص عربستان سعودی، امارات و…سیاستهای برداشت حداکثری از منابع فسیلی را پیش گرفتهاند که با توجه به کاهش تقاضای سوختهای فسیلی در سالهای ۲۰۲۸ تا ۲۰۳۵ درآمد کافی حاصل از فروش نفت و گاز رابه دست آورده و در پروژههای عمرانی و کلان خود سرمایهگذاری کنند تا نسلهای آینده نیز به نوعی از این موهبت الهی بهرهمند شوند. در آن سالها به جای برداشت سوخت فسیلی و فروش آن سایر پروژههای خود را پیش میبرند.وی ادامه داد: متاسفانه ایران نتوانسته به درستی از آن استفاده کند زیرا با وجود تحریمها بستر سرمایه گذاری در کشور ما فراهم نیست و امکان واردات فناوریهای جدید نیز وجود ندارد، به همین علت نتوانستیم راهی که سایر کشورها در برداشت از نفت و گاز خود پیش گرفتند را پیش بگیریم.»
چالش جدی در ناترازی گاز
اهمیت توسعه میادین مشترک به خصوص میادین گازی زمانی خود را مشخص میکند که ما در زمستان با ناترازی گاز دست و پنجه نرم میکنیم، چندی پیش سعید توکلی، مدیر عامل شرکت ملی گاز، ناترازی گاز در زمستان پیش رو را ۴۰۰ میلیون متر مکعب برآورد کرد، برآوردهایی که نگرانیهایی را به همراه دارد؛ زیرا ۹۰ درصد تامین برق کشور وابسته به گاز است که آن هم تحت تاثیر قرار میگیرد و به دنبال قطعی برق در کلانشهرهایی که برای تامین آب پمپ نصب کردهاند با چالش قطعی آب نیز مواجه خواهیم شد. این در حالی است که اگر توسعه میادین گازی را پیش میگرفتیم اکنون وضعیت بهتری داشتیم و برای افزایش ظرفیت صادراتی واردات گاز از روسیه را در دستور کار قرار نمیدادیم، وارداتی که همچنان در هالهای از ابهام قرار دارد و کشورها برای قیمتگذاری آن به توافق نرسیدهاند.مهاجرت گاز امری انکار ناپذیر است و در پارس جنوبی به لحاظ موقعیتی که دارد در صورت آغاز نشدن فشارافزایی با مهاجرت گاز و کسری بیش از پیش گاز مواجه خواهیم شد. برای همین است که کارشناسان بر این عقیدهاند که باید میادین مشترک در اولویت قرار گیرند، اولویتی که ابتدا نیازهای کشور را رفع کند و سپس در صورت امکان بر ظرفیت صادراتی بیفزاید.بر اساس این گزارش، وزارت نفت باید توسعه میادین نفت و گاز را در اولویتهای جدی خود قرار دهد زیرا علاوه تمرکز بر منافع ملی و ارز آوری میتواند بخش اعظمی از ناترازیهای گاز و برق و بنزین را جبران کند. در این شرایط نه تنها در زمستان دیگر نگرانی برای ناترازی گاز وجود ندارد بلکه ما مجبور به واردات گاز از روسیه برای تامین انرژی مورد نیاز نمیشویم.