تهران گره می‌خورد؟
زنگ مهر که به صدا درمی‌آید، فقط حیاط مدرسه‌ها نیست که پر از همهمه دانش‌آموزان می‌شود؛ خیابان‌های کلانشهرها هم پر از خودروها می‌گردد و تهران بار دیگر در ترافیکی سنگین فرو می‌رود. صف‌های طولانی خودروهایی که بی‌حرکت پشت چراغ قرمز می‌مانند، اتوبوس‌هایی که ظرفیت‌شان پرتر از همیشه است و واگن‌های مترو که با فشار جمعیت به‌سختی نفس می‌کشند، تصویری تکراری از آغاز هر سال تحصیلی در پایتخت ساخته‌اند.
امسال اما وضعیت بدتر است چراکه پیش‌بینی‌ها حکایت از کورتر شدن گره‌های ترافیکی دارد! به گفته سرپرست شرکت کنترل ترافیک تهران، حجم تردد در مهرماه نسبت به شهریور ۱۶۹درصد و بنابر پیش‌بینی رئیس پلیس راهور تهران ۳۰درصد افزایش می‌یابد؛ عددی که به‌خوبی نشان می‌دهد نه‌تنها خیابان‌ها که برنامه‌ریزی‌های حملونقل شهری هم زیر بار این هجوم جمعیت به نفس‌نفس افتاده‌اند. در چنین شرایطی، از یک‌سو شورای شهر تهران طرح جامع حملونقل را بی‌اعتبار می‌خواند و از سوی دیگر شهرداری و دولت وعده ورود صدها واگن مترو و هزاران اتوبوس تازه را می‌دهند؛ وعده‌هایی که تحقق آنها می‌تواند کلید رهایی از کابوس ترافیک مهر باشد.
روزانه چند میلیون نفر در تهران تردد می‌کنند؟
برای درک بهتر زخم کهنه ترافیک در تهران بد نیست نگاهی به آمار تردد در این کلانشهر بیندازیم. گزارش‌ها نشان می‌دهند که روزانه حدود ۲۰میلیون نفر در استان تهران تردد دارند و ۲۵۰ دستگاه دولتی نیز در این استان فعالیت می‌کند. دهه‌ها سیاست‌گذاری متمرکز که امکانات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در این شهر گرد هم آورده، موجی از مهاجرت را از گوشه‌وکنار ایران به سوی پایتخت به راه انداخته است؛ موجی که حالا به توفانی ویرانگر بدل شده و تهران را در محاصره معضلاتی چون آلودگی هوا و ترافیک فلج‌کننده قرار داده است. برخی کارشناسان یکی از مهم‌ترین دلایل تشدید ترافیک را سهم پایین حملونقل عمومی از جابه‌جایی شهروندان می‌دانند.طبق اعلام پوریا علیمردانی، رئیس سازمان حملونقل و ترافیک تهران، تنها ۱۸درصد سفرهای شهری توسط ناوگان عمومی انجام می‌شود.او معتقد است که در صورت توسعه زیرساخت‌ها، این رقم می‌تواند به ۲۰ تا ۲۵درصد برسد. در مقابل، ۵۵درصد سفرها با خودروهای شخصی انجام می‌شود؛ موضوعی که فشار مضاعفی بر شبکه معابر وارد کرده است. همزمان با این وضعیت، حالا طرح جامع حملونقل تهران نیز به موضوع اختلاف میان مدیریت شهری تبدیل شده است. در حالی که مدیریت شهری بر لزوم توسعه حملونقل عمومی تأکید دارد اما مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، نسبت به طرح جامع حملونقل انتقاد کرده و آن را فاقد اعتبار دانسته است. او گفته طرح جامع باید ابتدا در شورا بررسی و پس از تأیید به شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال شود. روشی که تاکنون پیش گرفته‌اند درست نیست و طرح از نظر شورا مشکلات زیادی دارد.
توسعه ناوگان؛ در میانه امید و تأخیر
در ماه‌های اخیر بارها از سوی مسئولان شهری بر توسعه مترو و ناوگان اتوبوسرانی تأکید شده و حالا برنامه ورود ۷۵۱ واگن مترو و تعدادی اتوبوس جدید به ناوگان حملونقل پایتخت در دست پیگیری است. با این حال، به گفته مهدی چمران، پیش‌پرداخت خرید واگن‌ها هنوز به‌طور کامل واریز نشده و همین مسأله نگرانی‌ها را درباره تأخیر در تحویل افزایش داده است. البته چندروز پیش از این اظهارات رئیس شورای شهر تهران، مهدی نصرتی، معاون عمرانی وزیر کشور از خرید ۱۷۷۰دستگاه واگن مترو و اختصاص ۳۰۳ میلیون دلار منابع ارزی خبر داد که بر این اساس، در ماه‌های آینده واگن‌های مورد نیاز ۹ کلانشهر وارد مدار بهره‌برداری خواهند شد. نصرتی همچنین خبر داده که در بخش اتوبوسرانی، اعتبارات لازم برای تأمین ۴۸۰۰ دستگاه اتوبوس فراهم شده و به‌زودی این ناوگان نیز تحویل و وارد چرخه خدمت‌رسانی به شهروندان خواهد شد. همچنین طبق برنامه‌ریزی‌ها تا پایان امسال تعداد ایستگاه‌های مترو به ۱۶۳ ایستگاه خواهد رسید؛ رقمی که اگر محقق شود، می‌تواند بخشی از بار ترافیکی شهر را کاهش دهد.
کیفیت، فراتر از کمیت
در کنار وعده‌ها برای توسعه ناوگان حملونقل عمومی علیرضا اسماعیلی، کارشناس حملونقل در گفت‌وگو با جام‌جم تأکید می‌کند که مسأله فقط کمبود ناوگان نیست. به‌گفته او آنچه بیش از کمیت اهمیت دارد، تعریف درست «حملونقل عمومی» است که باید مدنظر قرار گیرد. چراکه طبق استاندارد جهانی، چهار ویژگی اصلی: سرعت، ارزانی، دسترسی مناسب و رفاه نسبی باید در هر سیستم حملونقل عمومی وجود داشته باشد. اسماعیلی معتقد است وقتی این چهار شاخص وجود نداشته باشد، طبیعی است که شهروندان به سمت استفاده از خودرو شخصی گرایش پیدا کنند. در این بین حتی هزینه بالای سرویس مدارس نیز خانواده‌ها را به این سمت سوق می‌دهد که خودشان فرزندان‌شان را جابه‌جا کنند. همین انتخاب‌های فردی، در مقیاس جمعی، خیابان‌ها را قفل می‌کند. این کارشناس تأکید می‌کند تا زمانی که حملونقل عمومی در تهران واقعا سریع، ارزان، راحت و در دسترس نباشد، نمی‌توان انتظار داشت که مردم خودروهای شخصی را کنار بگذارند.
در انتظار تصمیم‌های بزرگ
بررسی‌ها نشان می‌دهد هر سال با شروع پاییز، ترافیک به معضلی جدی برای کلانشهرها بدل می‌شود اما پاسخ مدیریت شهری به این بحران همچنان در کش‌وقوس طرح‌های نیمه‌تمام، کمبود ناوگان و چالش‌های مالی باقی‌مانده است. از یک‌سو شورای شهر طرح جامع را غیرقابل‌قبول می‌داند و از سوی دیگر شهرداری و دولت وعده توسعه ناوگان حمل و نقل را می‌دهند. در این میان، شهروندان همچنان روزانه ساعت‌ها در ترافیک گرفتار می‌شوند و چشم به تصمیم‌های بزرگ‌تر برای آینده حملونقل عمومی دوخته‌اند.
روزانه چند میلیون نفر در تهران تردد می‌کنند؟
برای درک بهتر زخم کهنه ترافیک در تهران بد نیست نگاهی به آمار تردد در این کلانشهر بیندازیم. گزارش‌ها نشان می‌دهند که روزانه حدود ۲۰میلیون نفر در استان تهران تردد دارند و ۲۵۰ دستگاه دولتی نیز در این استان فعالیت می‌کند. دهه‌ها سیاست‌گذاری متمرکز که امکانات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در این شهر گرد هم آورده، موجی از مهاجرت را از گوشه‌وکنار ایران به سوی پایتخت به راه انداخته است؛ موجی که حالا به توفانی ویرانگر بدل شده و تهران را در محاصره معضلاتی چون آلودگی هوا و ترافیک فلج‌کننده قرار داده است. برخی کارشناسان یکی از مهم‌ترین دلایل تشدید ترافیک را سهم پایین حملونقل عمومی از جابه‌جایی شهروندان می‌دانند.طبق اعلام پوریا علیمردانی، رئیس سازمان حملونقل و ترافیک تهران، تنها ۱۸درصد سفرهای شهری توسط ناوگان عمومی انجام می‌شود.او معتقد است که در صورت توسعه زیرساخت‌ها، این رقم می‌تواند به ۲۰ تا ۲۵درصد برسد. در مقابل، ۵۵درصد سفرها با خودروهای شخصی انجام می‌شود؛ موضوعی که فشار مضاعفی بر شبکه معابر وارد کرده است. همزمان با این وضعیت، حالا طرح جامع حملونقل تهران نیز به موضوع اختلاف میان مدیریت شهری تبدیل شده است. در حالی که مدیریت شهری بر لزوم توسعه حملونقل عمومی تأکید دارد اما مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، نسبت به طرح جامع حملونقل انتقاد کرده و آن را فاقد اعتبار دانسته است. او گفته طرح جامع باید ابتدا در شورا بررسی و پس از تأیید به شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال شود. روشی که تاکنون پیش گرفته‌اند درست نیست و طرح از نظر شورا مشکلات زیادی دارد.
توسعه ناوگان؛ در میانه امید و تأخیر
در ماه‌های اخیر بارها از سوی مسئولان شهری بر توسعه مترو و ناوگان اتوبوسرانی تأکید شده و حالا برنامه ورود ۷۵۱ واگن مترو و تعدادی اتوبوس جدید به ناوگان حملونقل پایتخت در دست پیگیری است. با این حال، به گفته مهدی چمران، پیش‌پرداخت خرید واگن‌ها هنوز به‌طور کامل واریز نشده و همین مسأله نگرانی‌ها را درباره تأخیر در تحویل افزایش داده است. البته چندروز پیش از این اظهارات رئیس شورای شهر تهران، مهدی نصرتی، معاون عمرانی وزیر کشور از خرید ۱۷۷۰دستگاه واگن مترو و اختصاص ۳۰۳ میلیون دلار منابع ارزی خبر داد که بر این اساس، در ماه‌های آینده واگن‌های مورد نیاز ۹ کلانشهر وارد مدار بهره‌برداری خواهند شد. نصرتی همچنین خبر داده که در بخش اتوبوسرانی، اعتبارات لازم برای تأمین ۴۸۰۰ دستگاه اتوبوس فراهم شده و به‌زودی این ناوگان نیز تحویل و وارد چرخه خدمت‌رسانی به شهروندان خواهد شد. همچنین طبق برنامه‌ریزی‌ها تا پایان امسال تعداد ایستگاه‌های مترو به ۱۶۳ ایستگاه خواهد رسید؛ رقمی که اگر محقق شود، می‌تواند بخشی از بار ترافیکی شهر را کاهش دهد.
کیفیت، فراتر از کمیت
در کنار وعده‌ها برای توسعه ناوگان حملونقل عمومی علیرضا اسماعیلی، کارشناس حملونقل در گفت‌وگو با جام‌جم تأکید می‌کند که مسأله فقط کمبود ناوگان نیست. به‌گفته او آنچه بیش از کمیت اهمیت دارد، تعریف درست «حملونقل عمومی» است که باید مدنظر قرار گیرد. چراکه طبق استاندارد جهانی، چهار ویژگی اصلی: سرعت، ارزانی، دسترسی مناسب و رفاه نسبی باید در هر سیستم حملونقل عمومی وجود داشته باشد. اسماعیلی معتقد است وقتی این چهار شاخص وجود نداشته باشد، طبیعی است که شهروندان به سمت استفاده از خودرو شخصی گرایش پیدا کنند. در این بین حتی هزینه بالای سرویس مدارس نیز خانواده‌ها را به این سمت سوق می‌دهد که خودشان فرزندان‌شان را جابه‌جا کنند. همین انتخاب‌های فردی، در مقیاس جمعی، خیابان‌ها را قفل می‌کند. این کارشناس تأکید می‌کند تا زمانی که حملونقل عمومی در تهران واقعا سریع، ارزان، راحت و در دسترس نباشد، نمی‌توان انتظار داشت که مردم خودروهای شخصی را کنار بگذارند.
در انتظار تصمیم‌های بزرگ
بررسی‌ها نشان می‌دهد هر سال با شروع پاییز، ترافیک به معضلی جدی برای کلانشهرها بدل می‌شود اما پاسخ مدیریت شهری به این بحران همچنان در کش‌وقوس طرح‌های نیمه‌تمام، کمبود ناوگان و چالش‌های مالی باقی‌مانده است. از یک‌سو شورای شهر طرح جامع را غیرقابل‌قبول می‌داند و از سوی دیگر شهرداری و دولت وعده توسعه ناوگان حمل و نقل را می‌دهند. در این میان، شهروندان همچنان روزانه ساعت‌ها در ترافیک گرفتار می‌شوند و چشم به تصمیم‌های بزرگ‌تر برای آینده حملونقل عمومی دوخته‌اند.
