آموزش و پرورش به سبک آقا رسول الله(ص)

 پیامبر(ص) مراحل تربیتی را سه دسته تقسیم نمود :

1⃣    مرحله سیادت( فرزند در هفت سال اول سید و آقاست )
2⃣    مرحله اطاعت( در هفت سال دوم بنده و فرمانبردار است )
3⃣    مرحله وزارت( در هفت سال سوم مسئول و طرف شور و مشورت است )

و هنوز هیچ عالم و دانشمندی در جهان نتوانست از این تقسیم بندی بهتر و دقیق تر ارائه دهد .

🟩و اما روش آموزشی و تربیتی آقارسول الله(ص) :

1⃣    آموزش به سبک غیر مستقیم
خیلی مواقع آموزش مستقیم جوابگو نیست، حتی اگر متربی بداند که برای او این امر مفید است ؛ اما غرور او باعث مقاومت در امر یادگیری می کند ( این نکته در امر به معروف و نهی از منکر بسیار مؤثر است) لذا یکی از شیوه های تربیتی آقا رسول الله(ص) بیان مطالب و مسائل تربیتی در جامعه به نحو غیر مستقیم می بوده است  .

2⃣    تکرار برای درک و ملکه شدن در ذهن
پیامبر گاهی مطالب مهم را در زمان ها و مکان های متفاوت تکرار می نمود تا در ذهن مسلمانان ملکه گردد و گاهی نیز این نکته را چندین و چند بار برای فرد یا گروهی بیان می داشتند تا مخاطب آن را درک و عملی کند . 

3⃣    آموزش بدون کلام
برخی اوقات پیامبر با رفتار و گاهی با عکس العمل خود یک نکته را به مخاطب می فهماند ، بدون آن که کلامی بیان نماید و مخاطبین را متوجه اشتباه خود می کردند. 

4⃣    عدم متکلم وحده بودن
پیامبر برای درگیر کردن ذهن مخاطبین به موضوع و اندیشیدن آنان برای رسیدن به پاسخ صحیح و یا برای اثر گذاری بهتر پاسخ های خود در مخاطبین ، سوال و پرسش بجا می نمود و کاملاً متکلم وحده نبودند. 

5⃣    بیان مثال برای درک بهتر آموزش
پیامبر برای اینکه احکام و فلسفه اوامر دین اسلام برای مسلمین بهتر روشن شود و درک بهتر از دستورات الهی باعث پذیرش قلبی مسلمانان گردد مثالهایی متفاوت از دنیا آخرت و نیازهای جمسی و روحی انسان ها در کلام خود بیان داشتند که این در برخی احادیث ایشان نیز مشهود است.

6⃣آموزش عملی و الگو شدن
هنگامی کار معلم و مربی با موفقیت انجام می گردد و اثر محسوس و مثبت بر متربیان می گذارد که خود مربی عامل به آن عمل باشد و برای مخاطبین الگو شود این امر از ویژگی های بارز رسول الله(ص) بود تا جایی که خود خداوند تعالی ایشان را به عنوان الگوی پسندیده به جهانیان کرده و در سوره احزاب آیه 21 می فرمایند :

(برای شما در [روش و رفتار] پیامبر خدا الگوی نیکویی است برای کسی که همواره به خدا و روز قیامت امید دارد؛ و خدا را بسیار یاد می کند.) 

7⃣استفاده در ابزارهای مختلف برای هدایت بشر
پیامبر گاهی از ابزارهایی برای فهم بهتر مردم در امر تربیت استفاده می کرد ، چیزی که الان ما به آن ابزارهای کمک آموزشی می گوییم .

پیامبر(ص) سه چوب را در فواصل مختلف یکی را جلوی خود دومی را کنار آن و سومی را دورتر قرار داد و فرمود: آیا می دانید این چوبها چیستند؟ عرض کردند : خدا و رسولش داناترند. پیامبر (ص) فرمود: این چوب (اولی) انسان است و آن (دومی) اجل و مرگ او و آن دیگری آرزوی اوست که فرزند آدم را گرفتار خود سازد و پیش از رسیدن به آرزو مرگ، او را فراگیرد. (ورام، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، ج 1، ص280)

7⃣آموزش عملی در کنار آموزش نظری
تجربه نشان داده در سیستم آموزشی دروس عملی راحتر و شیرین تر از دروس نظری بوده و به فهم دروس نظری هم کمک می کند برای همین است در مدرسه و دانشگاه کنار دروس نظری تخصصی آزمایشگاه و کارگاه هم ارائه می گردد ، این امر را بهتر از همه بزرگ معلم بشریت می داند و از آن بهره می برد.

پیامبر(ص) گاهی در بین مردم وضو می گرفت و می پرسید ‹‹ چه کسانی مثل من وضو
می گیرند؟» (طباطبایی، سنن النبی، ص322)

9⃣آموزش تدریجی 
آموزش و کسب مهارت ها ، اکتسابی است و در این امر مربی باید صبر و حوصله و صحه صدر فراوان بخرج دهد و تدریجی آموزش و پرورش دهد تا مقاوت به عدم آموزش را در متربی کم کند ، پیامبر از این روش بهره برد تا توانست از عرب جاهلیت امتی را تشکیل دهد که این خط سیر تا کنون پایدار و بیشتر گردیده است .

🔷کلام پایانی :
اگر خود را پیرو ، مرید و امت پیامبر اکرم(ص) می دانیم ، باید سعی کنیم ، نزدیک گردیم به او در روش ، منش و کردار ، این را هر مسلمانی ، مدیری ، معلمی و مربی؛ انجام داد موفق است و اگر فاصله گرفت ، رسالت معلمی را انجام نداده ، چه به عنوان معلم فرزندان خود و یا چه به عنوان یک معلم در جامعه اسلامی.
و من الله التوفیق