این استقرار که از ماه‌های پیش آغاز شده، اما در هفته‌های اخیر شدت گرفته، پاسخی مستقیم به تهدید‌های فزاینده اسرائیل است؛ تهدید‌هایی که قاهره آن را نه‌فقط علیه فلسطینی‌ها، بلکه علیه حاکمیت ملی مصر می‌داند. منابع امنیتی مصری به میدل ایست آی تأیید کرده‌اند این نیروها، همراه با باند‌های هوایی طولانی‌شده و تأسیسات زیرزمینی احتمالی برای موشک‌ها، برای مقابله با هرگونه هجوم احتمالی فلسطینی‌ها از غزه یا تجاوز مستقیم اسرائیلی مستقر شده‌اند. نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در دیدار اخیر با مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، این تحرکات را «نقض آشکار توافق کمپ دیوید» خوانده و خواستار فشار واشنگتن بر قاهره شده، اما مقامات مصری تأکید دارند این اقدامات دفاعی است و هرگونه حمله به خاک مصر، «اعلان جنگ» تلقی می‌شود.
خشم قاهره
در قاهره، خشم مردمی به اوج رسیده است. تظاهرات گسترده در میدان التحریر، با شعار‌هایی علیه «دشمن صهیونیستی»، احزاب سیاسی و رسانه‌ها را به یکصدا شدن واداشته است. درخواست‌های قطع روابط دیپلماتیک، تعلیق توافق‌های اقتصادی ــ ازجمله قرارداد گاز ۳۵ میلیارد دلاری ــ و برخورد با اسرائیل به‌عنوان «تهدید وجودی»، حالا بخشی از گفتمان رسمی است. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر در اجلاس اضطراری دوحه، برای اولین‌بار از سال ۱۹۷۹ ــ پس از سفر انور سادات به قدس ــ اسرائیل را «دشمن» نامید و هشدار داد که اقدامات تل‌آویو «صلح موجود را نابود می‌کند و شانس معاهدات جدید را از بین می‌برد». این لفاظی‌ها که توسط یک مقام مصری متناسب با واقعیت تهدید توصیف شد، با اتهامات متقابل اسرائیل ــ ازجمله نقش قاهره در حمله ۷ اکتبر ــ همخوانی دارد. نتانیاهو اخیرا مصر را متهم به زندانی کردن فلسطینی‌ها در غزه کرده و تهدید به قطع گاز صادراتی نموده، اقدامی که قاهره آن را فشار اقتصادی برای تسلیم می‌خواند.
ارتش مصر، بزرگ‌ترین نیروی نظامی عربی و چهارمین ارتش قدرتمند خاورمیانه براساس رتبه‌بندی‌های جهانی، در حال تقویت زیرساخت‌های خود است. موشک‌های دوربرد زمین‌به‌زمین، قادر به رسیدن به تل‌آویو یا نقب، حالا در حالت آماده‌باش هستند. منابع عربی، ازجمله روزنامه الاخبار لبنان، به نقل از یک منبع نظامی مصری گزارش داده‌اند قاهره خود را برای سناریو‌های آوارگی فلسطینی‌ها از غزه به سمت مرز آماده می‌کند، سناریویی که السیسی آن را «جنایت جمعی» و «نقض حقوق بین‌الملل» خوانده است. وزیر امور خارجه مصر، بدر عبدالعاطی در کنفرانس خبری اخیر تأکید کرد: «مصر هرگونه کوچ اجباری را تحمل نخواهد کرد و آنچه در غزه می‌گذرد، فراتر از تخیل است.» این موضع که با رد پیشنهاد ترامپ برای انتقال فلسطینی‌ها به سینا همخوانی دارد، نشان‌دهنده این چرخش استراتژیک بوده که مصر دیگر فقط میانجی نیست، بلکه بازیگری دفاعی است که حاکمیت ملی را خط قرمز می‌داند.
منطقه در آستانه انفجار
تحلیلگران هشدار می‌دهند تنش‌ها که از ماه‌ها پیش با حمله اسرائیل به رفح آغاز شد، حالا به نقطه جوش رسیده است. نتانیاهو، با طرح «اسرائیل بزرگ»، مصر را جزئی از نقشه تجاوزات خود می‌بیند، اما افکار عمومی مصر با ۱۰۰ میلیون جمعیت کوچاندن مردم غزه و خدشه‌دار کردن حاکمیت را قبول نکرده‌اند. السیسی، در سخنرانی اخیر، گفت: «مصر آماده است تا دوباره اسرائیل را شکست دهد»، این صحبت اشاره‌ای به جنگ ۱۹۷۳ دارد که برتری کشور‌های اسلامی را به نمایش گذاشت. در این میان، رسانه‌های اسرائیلی مانند جروزالم پست از «انفجار قریب‌الوقوع» سخن می‌گویند و زمان را «تنها مسأله» می‌دانند، اما قاهره گرچه معتقد است همچنان صلح کمپ دیوید را حفظ می‌کند، اما گروگان آن نیست و کانال‌سوئز را خط قرمز خود می‌داند و هر تهدید علیه آن، اوضاع را به جنگ منطقه‌ای خواهد کشاند.
از غزه تا دوحه، چرخه بی‌انت‌های تجاوز
این تحولات در مصر، ریشه در حمله اسرائیل به قطر دارد؛ اقدامی که جرقه‌ای بر انبار باروت خاورمیانه زد. ماجرا از جایی آغاز شد که در ۹ سپتامبر، آسمان دوحه با انفجار‌های مهیب شکافته شد؛ ۱۰ موشک بالستیک از جنگنده‌های F-۱۵ و F-۳۵ اسرائیلی، به مجتمع مسکونی در محله لقطیفیه اصابت کرد. هدف این حمله رهبران حماس بودند که به بررسی پیشنهاد فریب آتش‌بس آمریکایی مشغول بودند. این حمله که حداقل شش کشته برجای گذاشت ــ ازجمله یک افسر قطری و غیرنظامیان ــ نه‌فقط حاکمیت قطر را نقض کرد، بلکه با ارسال این پیام به خاورمیانه نشان داد که هیچ کشور عربی از تهدید اسرائیل در امان نیست.
قطر، میزبان دفتر حماس از ۲۰۱۲، حمله را «تروریسم دولتی» خواند و خواستار عذرخواهی رسمی شد. شورای امنیت سازمان ملل آن را محکوم کرد و اجلاس اضطراری عرب ــ اسلامی در دوحه به صحنه محکومیت تبدیل شد. امارات، عربستان و قطر آن را وحشیانه توصیف کردند و خواستار بازنگری روابط دیپلماتیک و اقتصادی با اسرائیل شدند.
این اقدام، اعتماد عربی به حمایت آمریکایی را زیر سؤال برد و مصر را به موضع تهاجمی واداشت. قاهره که از ماه‌ها پیش نگران هجوم فلسطینی‌ها بود، حالا خود را در خط‌مقدم می‌بیند. منابع مصری هفته گذشته گزارش داده‌اند که یک توطئه اسرائیلی برای ترور رهبران حماس در خاک مصر خنثی شده، اقدامی شبیه دوحه که قاهره آن را اعلان جنگ می‌داند.
کارشناسان معتقدند هرگونه درگیری با مصر، برخلاف غزه یا لبنان، به جنگی منطقه‌ای تبدیل می‌شود.
