در آستانه سال تحصیلی جدید، بار دیگر پرسش تکراری پیشروی دانشجویان و مسئولان قرار دارد؛ آیا تغییرات وعده دادهشده میتواند راهگشا باشد؟ دکتر صمد حاججباری، معاون امور دانشجویان صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم در گفتوگو با جامجم با تشریح وضعیت فعلی و نقشه راه پیشرو در حل چالشهای دانشجویان به این سؤالات پاسخ میدهد.
شرایط خوابگاههای دانشجویی را چگونه ارزیابی میکنید؟
براساس رتبهبندی پنج سطحی خوابگاهها، رتبه یک، بهترین و رتبه پنج پایینترین کیفیت را دارد. در حال حاضر، ۵۳۱ بلوک خوابگاهی در رتبههای سه، چهار و پنج قرار دارد که بهدلیل فرسودگی نیاز به بازسازی داشته و حدود ۵۰ درصد خوابگاههای کشور را شامل میشود. این خوابگاهها در تهران و شهرستانها پراکنده بوده و تفاوت جغرافیایی ندارد. برخی با قدمت ۶۰ ، ۷۰ سال نیاز به تعویض تأسیسات دارند.
برای بازسازی خوابگاههای فرسوده چقدر بودجه نیاز است؟
برای بازسازی اساسی خوابگاههای فرسوده به ۴.۷تا ۵ همت اعتبار نیاز است اما بودجه فعلی صندوق رفاه یکپنجم این مبلغ را هم پوشش نمیدهد. درحال حاضر تعمیرات جزئی مانند رنگآمیزی و تعویض موکت انجام میشود اما برای استانداردسازی کامل، بودجه بسیار بیشتری لازم است.
چه میزان بودجه برای تعمیر خوابگاهها تخصیص یافته است؟
صندوق رفاه هر سال بودجهای برای ارتقای خوابگاهها اختصاص میدهد و با دانشگاهها تفاهمنامههای ۵۰ _ ۵۰ منعقد میکند. امسال با ۷۶ دانشگاه برای ۱۴۵ بلوک خوابگاهی، با اولویت رتبههای چهار و پنج تفاهمنامه امضا شده است. تعمیرات در حال انجام است و انتظار میرود دانشجویان در ابتدای سال تحصیلی آثار آن را ببینند.
با این حال ظرفیت فعلی خوابگاهها با نیاز واقعی دانشجویان تناسب ندارد.
ظرفیت فعلی خوابگاهها حدود ۲۲۳ تا ۲۲۰ هزار نفر است که ۵۰ درصد دانشجویان غیربومی را پوشش میدهد. برای پوشش کامل، ۷۰ هزار ظرفیت خوابگاه مجردی و ۴۰ هزار واحد متأهلی نیاز است. البته تا پایان سال جاری، تعداد واحدهای متأهلی به حدود ۳۰۰۰ واحد میرسد. در این مدت وام ودیعه مسکن متأهلی نیز افزایش یافته تا به رفع مشکل اسکان کمک کند.
اولویتبندی اسکان دانشجویان برای سال تحصیلی جدید براساس چه شاخصهایی انجام میشود؟
سازمان امور دانشجویان بهعنوان یک نهاد حمایتی، اولویت اسکان را به دو گروه اصلی اختصاص داده است: دانشجویان تحت پوشش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی و دانشجویان نخبه و سرآمد. این موارد در آییننامه اسکان مشخص شده و دانشگاهها براساس ظرفیت، درخواستها را بررسی میکنند. درخصوص دانشجویان سنواتی نیز تصمیمگیری به ظرفیت دانشگاه بستگی دارد.
دانشجویان نسبت به افزایش هزینههای خوابگاه و غذا اعتراض دارند و اخیرا کمپینهایی در اعتراض به این موضوعات شکل گرفته است. دلیل افزایش قیمت چیست؟
هزینه خوابگاهها براساس رتبهبندی آنها تعیین میشود؛ از ماهانه ۱۷۰ هزار تومان برای خوابگاههای رتبه پایین تا ۳۵۰ هزار تومان برای اتاقهای یک یا دو نفره در خوابگاههای رتبه بالا. این مبالغ در مقایسه با هزینههای واقعی زندگی مانند آب، برق، گاز و اینترنت، بسیار ناچیز است. در بخش تغذیه نیز دانشجویان تنها ۳۰ درصد هزینه غذا را پرداخت میکنند و ۷۰ درصد توسط دولت تأمین میشود. با اینحال در سال جاری برای حمایت بیشتر از دانشجویان، سهم پرداختی آنها نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. بهعنوان مثال اگر هزینه تمامشده غذا را به هشت قسمت تقسیم کنیم، یک قسمت برعهده دانشجو و هفت قسمت برعهده دولت است. این سیاست در راستای کاهش فشار مالی بر دانشجویان اتخاذ شده است. اعتراضهای دانشجویان قابل درک است اما این هزینهها براساس نرخ تمامشده محاسبه میشود و صندوق رفاه همواره در جهت حمایت از دانشجویان عمل میکند.
اخیرا وزیر علوم از مدیریت «کمونیستی» تغذیه دانشجویان انتقاد کرده است. چرا با وجود هزینه ۱۱همتی در سال گذشته، همچنان رضایت دانشجویان نسبت به غذای دانشجویی پایین است؟
کیفیت غذا به عواملی مانند قراردادها، پخت و توزیع بستگی دارد.حجم بالای پخت، مانند۸۰۰۰ وعده جوجهکباب باعث کاهش تازگی میشود. تنوع پایین نیز مشکلساز است.بیش از۵۰درصد دانشگاهها به سمت صنعتیسازی آشپزخانههارفتهاند تا هدررفت کاهش یابد و سلامت غذا تضمین شود، هرچند ممکن است کیفیت ظاهری کمی افت کند.
برای بهبود این روند چه اقداماتی انجام شده است؟
برای بهبودکیفیت غذای دانشجویان،وزارت علوم بهسمت صنعتیسازی آشپزخانههاحرکت کرده است.بیش از۵۰درصد دانشگاهها اکنون نیمهصنعتی هستند و از دستگاههای بهروز مانند بخارپز برنج برای کاهش هدررفت استفاده میکنند. تجهیزات صنعتی اگرچه به سلامت غذا کمک میکند، گاهی باعث افت کیفیت ظاهری میشود. مثلا کباب کوبیده با دستگاه ممکن است بهدلیل فشردگی، کیفیت پخت دستی را نداشته باشد.به هرحال تلاش ما تضمین سلامت غذا و بهبود کیفیت با ارتقای تجهیزات است.
ترم گذشته الگویی جدید در ارائه تغذیه دانشجویان اجرا شد. درخصوص این الگو توضیح دهید و آیا در سال تحصیلی جدید نیز اجرایی میشود؟
براساس بررسیهای انجام شده بیش از ۲۰ درصد هزینههای ما در بحث تغذیه دانشجویی هدررفت دارد و این هزینه به بشقاب دانشجو نمیرسد. لذا اگر قراردادها و نحوه ارائه خدمت اصلاح شوند، میتوان دربخش رستورانهای دولتی مستقر در دانشگاهها بدون اینکه سفره دانشجو کوچکتر شود، حداقل۲۰درصد صرفهجویی کرد. بر همین اساس، رستورانهای مکمل بهعنوان یک سیاست جدید با حضور بخش خصوصی در موضوع تغذیه دانشجویی بهمنظور ارتقای کیفیت و تنوع غذای دانشجویان در پیش گرفته شد. این طرح ترم گذشته در ۱۷ دانشگاه اجرا شد و امسال نیز قرار است در ۶۷ دانشگاه کشور به اجرا گذاشته شود.
قیمتگذاری غذا در این رستورانها به چه صورت است؟
قیمتها متفاوت است. رستورانهای مکمل، غذاهایی با قیمتهای متنوع، ارائه میدهند و دانشگاه بخشی از هزینه را بهصورت یارانه تأمین میکند. برای مثال، دانشجو ممکن است جای ۲۲ هزار تومان، ۴۰ هزار تومان پرداخت کند اما غذای مورد علاقه خود را انتخاب میکند. این طرح دوهدف دارد: افزایش کیفیت وتنوع غذا و جلوگیری از گرسنگی دانشجویان ناشی از محدودیت غذا در سلف دانشگاه. هرچند از زمان آغاز این الگو، مقاومتهایی از سوی مسئولان دانشگاهها وجود دارد اما این طرح بهصورت پایلوت در تعدادی از دانشگاهها آغاز شده و برای سال تحصیلی جدید گسترش مییابد.
امسال برای ارتقای امکانات جانبی مانند اینترنت، سالن مطالعه و امکانات ورزشی چه برنامههایی دارید؟
ارتقای امکانات جانبی نیز جزو برنامههای صندوق رفاه و سازمان دانشجویان است. در تفاهمنامههای امسال برای ۱۴۵ تا ۱۵۰ بلوک خوابگاهی، مواردی مانند اینترنت، آنتندهی موبایل و امکانات ورزشی درنظر گرفته شده است و دانشگاهها موظف هستند با هماهنگی دانشجویان و شوراهای صنفی، این مسائل را مدیریت کنند. در بحث تأمین امنیت نیز دانشگاهها با دستگاههای نظارتی مانند نیروی انتظامی هماهنگ هستند.
محدودیت زمانی برای ورود به خوابگاه در ساعات تاریکی هوا و امتناع مسئولان خوابگاه از ورود دانشجویان بهویژه دختران مخاطرهآمیز است و در سالهای گذشته بعضا چالشهایی در این زمینه وجود داشته. چه سازوکاری در این زمینه وجود دارد؟
درخصوص ورود و خروج دانشجویان، بهویژه برای دختران، آییننامهای وجود دارد که با توجه به شرایط جغرافیایی و فرهنگی هر منطقه، با مشورت شوراهای صنفی و دانشجویان تنظیم میشود. در موارد خاص، مانند تأخیر بهدلیل سفر یا ترافیک، دانشگاهها همکاری لازم را دارند اما برای جلوگیری از بینظمی، ورود و خروجهای غیرعادی مدیریت میشود. برای مثال اگر دانشجویی بهدلیل کار تا ساعت یک بامداد بازگردد، دانشگاه باید پاسخگوی سایر دانشجویان و والدین آنها باشد. این موارد با انعطاف و درنظر گرفتن شرایط خاص مدیریت میشود.
وضعیت وامهای دانشجویی در سال جاری چیست؟ آیا تغییری در مبالغ یا شرایط آنها اعمال شده است؟
وام تحصیلی برای کارشناسی ۵ میلیون، ارشد ۵/۷ میلیون و دکتری ۱۰ میلیون تومان است که دانشجویان متأهل دو برابر این مبلغ را دریافت میکنند. وام ضروری، ازدواج، تولد فرزند و توانخواهان هرکدام ۱۰ میلیون تومان است. وام ودیعه مسکن متأهلی در شهرهای کوچک ۱۰۰ میلیون، شهرهای بزرگ ۱۵۰ میلیون و تهران ۲۰۰ میلیون تومان است که ثبتنام همه آنها از اواخر مهرماه در سایت صندوق رفاه آغاز میشود.