به دنبال بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت انرژی هستهای استفاده گسترده از این توانمندی در تولید برق را بررسی کرده‌ایم
هستهای پر انرژی
ماجرای تابستان داغ و خاموشی‌های تلخ، بحران ناترازی برق در ایران را نشان می‌دهد؛ شکاف این ناترازی هرساله با پیشی گرفتن رشد مصرف از میزان تولید، بیشتر می‌شود، به طوری که خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده از اواخر نخستین ماه سال، یعنی فروردین ۱۴۰۴ شروع شد و حتی در برخی روزها و هفته‌های تابستان با اوج مصرف برق، خاموشی بخش خانگی به چهار ساعت در روز هم رسید که بحران تلخ و تکراری ناترازی در صنعت برق کشور را نمایش می‌دهد.
گزارش‌ها و اظهارات مسئولان، تصویری نگران‌کننده از شکاف عمیق میان تولید و مصرف برق را ترسیم می‌کند که زندگی روزمره ایرانی‌ها راتحت‌تاثیر قرارداده وچشم‌انداز توسعه صنعتی واقتصادی کشور رابا ابهام مواجه ساخته است.این خاموشی‌ها، علاوه‌بر ایجاد نارضایتی عمومی و اختلال در زندگی روزمره مردم، خسارات هنگفتی به صنایع، به‌خصوص صنایع تولیدی و کارگاه‌های کوچک و متوسط وارد کرده است. تولید متوقف، خطوط تولید تعطیل و تعهدات صادراتی با تاخیر مواجه شد که اثر آن در منفی شدن نرخ رشد اقتصادی بهار امسال به‌وضوح دیده شد. به نوعی قطعی مکرر برق، تولید را مختل کرده و مانع از تحقق اهداف رشد اقتصادی می‌شود. صنایع، به ویژه آنهایی که به برق پایدار نیاز دارد، مجبور به کاهش تولید یا تعطیلی موقت می‌شود که این امر به نوبه خود منجر به کاهش اشتغال و افزایش بیکاری خواهد شد.
ظرفیت اسمی تولید برق به ۹۷ هزار مگاوات رسید
ناترازی برق در سال ۱۳۹۹ معادل ۵.۶هزار مگاوات بود که این رقم در سال گذشته سه برابر شد و به بیش از ۱۷هزار مگاوات رسید. این رقم برای امسال تا ۲۰ هزار مگاوات هم پیش‌بینی شده بود. طبق قانون برنامه هفتم پیشرفت، پیش‌بینی شده که تا پایان سال ۱۴۰۷، ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها به بیش از ۱۲۴ هزار مگاوات افزایش یابد و حداکثر تولید برق در زمان اوج مصرف به ۸۷ هزار مگاوات برسد. با این حال ظرفیت اسمی تولید برق ایران در پایان فروردین امسال به ۹۴ هزار و ۶۴۹ مگاوات رسیده بود و فقط ۱.۱درصد ظرفیت اسمی تولید برق کشور به تولید برق اتمی و آن هم در تنها نیروگاه اتمی ایران، یعنی نیروگاه بوشهر با ظرفیت۱۰۲۰مگاوات اختصاص دارد. مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر)، چند روز پیش اعلام کرد: اکنون ۹۷ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی در کشور ایجاد شده است. این آمار در حالی اعلام شده که نیروگاه‌ها باید با سوزاندن گاز و گازوئیل برق تولید می‌کنند که در ایجاد آلودگی هم نقش دارند اما سهم انرژی هستهای در تولید برق تکان نخورده است.
آمریکا پیشتاز تولید برق هستهای
برق هستهای یکی از بزرگ‌ترین منابع برق کم‌کربن (انرژی پاک) جهان است. با این حال روند استفاده از فناوری و انرژی صلح‌آمیز هستهای در جهان رو به گسترش بوده و سهم آن در تولید انرژی و برق قابل توجه است، به طوری که در سال ۲۰۲۴ برق هستهای حدود ۱۰ درصد از کل تولید برق در جهان را تشکیل می‌دهد. آمریکا ۲۹ درصد از تولید برق هستهای جهان را به خود اختصاص داده و رتبه نخست تولیدکننده برق هستهای را دارد. آمارها نشان می‌هد آمریکا پیشتاز تولید برق هستهای است که حاضر نیست حق قانونی ایران در غنی‌سازی و استفاده صلح‌آمیز انرژی هستهای را بپذیرد. چین نیز با سهمی ۱۶ درصدی دومین تولیدکننده بزرگ برق هستهای و پس از آن فرانسه با ۱۳.۵درصد در رتبه سوم است. ۶۰ درصد برق فرانسه از طریق انرژی هستهای تأمین می‌شود. این کشور در سال گذشته میلادی رشد ۱۲.۲درصدی در تولید برق هستهای را تجربه
کرده است.روسیه (باسهم۷.۷درصد)، کره‌جنوبی (با سهم۶.۷درصد)، کانادا(با سهم ۳ درصد)، ژاپن (با سهم ۳ درصد)، هند (با سهم ۱.۹درصد)، اسپانیا (با سهم ۱.۹درصد) و اوکراین (با سهم ۱.۹درصد) در سال ۲۰۲۴ در رتبه‌های چهارم تا دهم دنیا در تولید برق هستهای قرار دارند. هند در سال ۲۰۲۴ بیشترین رشد تولید برق هستهای را تجربه کرده و تولید این کشور نسبت به سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۳ درصد افزایش داشته است. کشورهای دنیا همچنان در حال گسترش ناوگان راکتورهای خود هستند و برای افزایش ظرفیت تولید برق از انرژی صلح‌آمیز هستهای برنامه‌ریزی دارند.
تولید ۳۰۰۰ مگاوات برق اتمی تا پایان ۱۴۰۷
براساس جدول شماره ۹ قانون برنامه هفتم پیشرفت که اهداف کمی سنجه‌های عملکردی انرژی (برق) را مشخص کرده، کل ظرفیت اسمی تولید برق در کشور باید تا پایان اجرای این قانون (پایان سال ۱۴۰۷) به ۱۲۴ هزار و ۴۸۵ مگاوات برسد که افزایش ظرفیت تولید برق از انرژی هستهای به ۳۰۰۰ مگاوات در این قانون هدف گذاری شده، در حالی که هم‌اکنون فقط یک نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی اتمی در بوشهر فعال است.همچنین براساس سند جامع راهبردی صنعت هستهای کشور که ۲۰ فروردین ۱۴۰۱ و به مناسبت روز ملی صنعت هستهای توسط شهید رئیسی رونمایی شده بود، نقشه راه برای بومی‌سازی نیروگاه انرژی اتمی، توسعه راکتورهای اتمی، توسعه رادیو‌دارو‌ها و... دیده شده است. طبق این سند جامع، در بخش انرژی، تولید برق هستهای تا سال ۱۴۲۰ باید به ۲۰ هزار مگاوات برسد.
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی پیش از این گفته بود تا پایان برنامه هفتم پیشرفت (۱۴۰۷) ظرفیت نیروگاهی اتمی کشور به ۳۰۰۰ مگاوات می‌رسد. اسلامی همچنین سال گذشته اعلام کرده بود که براساس سند جامع راهبردی صنعت هستهای در افق ۲۰ ساله، تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هستهای برنامه‌ریزی شده و مطالعات و اقدامات اجرایی این طرح در حال اجراست.
آغاز روند احداث ۵۰۰۰ مگاوات برق هستهای
رویدادهای هفته جهانی اتم روسیه روز پنجشنبه هفته گذشته با برپایی نمایشگاه «اتم اکسپو ۲۰۲۵» و همزمان با هشتادمین سالگرد آغاز به کار صنعت هستهای در این کشور آغاز به کار کرد؛ رویدادی که با حضور محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور کشورمان و رئیس سازمان انرژی اتمی و نمایش دستاوردهای صنعت هستهای ایران در غرفه‌ای اختصاصی همراه بود.
علاوه‌بر ایران و روسیه به عنوان میزبان این رویداد، کشورهای چین، بلاروس، قزاقستان، ازبکستان و برخی سازمان‌های بین‌المللی نیز غرفه‌هایی را برای معرفی توانمندی‌های خود در عرصه انرژی صلح‌آمیز هستهای برپا کردند. عصر پنجشنبه نیز مجمع جهانی اتم با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی و جمع دیگری از مقامات ارشد کشورها و سازمان‌های بین‌المللی در مسکو برگزار شد. شرکت روس‌اتم، برگزار کننده این رویداد اعلام کرد که وزیران، نمایندگان شرکت‌های بزرگ، دانشمندان، نمایندگان رسانه‌های برجسته و جوانان از بیش از ۱۰۰ کشور در رویدادهای هفته جهانی اتم در مسکو حضور یافته‌اند.
دیروز (جمعه) همزمان در حاشیه مجمع جهانی اتم و در محل غرفه ایران نمایشگاه «اتم اکسپو ۲۰۲۵»، موافقت‌نامه اجرایی ساخت و احداث چهار واحد نیروگاه اتمی از نوع نسل سوم و پیشرفته به ارزش ۲۵ میلیارد دلار در سیریک هرمزگان بین شرکت نیروگاه اتمی ایران هرمز و شرکت پروژه روس‌اتم امضا شد. این موافقت‌نامه همکاری مشترک با حضور محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه و مسئولان شرکت روس اتم به امضا رسید که براساس آن، طراحی و احداث چهار واحد نیروگاه اتمی، هر واحد با ظرفیت ۱۲۵۵ مگاوات الکتریکی و در مجموع ۵۰۲۰ مگاوات الکتریکی در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هستهای است.
این موافقت‌نامه را ناصر منصور شریفلو، نماینده شرکت ایران هرمز به نمایندگی از سازمان انرژی اتمی ایران و دمیتری شیگانف، نماینده شرکت REP از زیرمجموعه‌های شرکت دولتی روس اتم امضا کردند. این مگا پروژه در استان هرمزگان و در منطقه سیریک (بخش کوهستک) واقع در جنوب‌شرق کشورمان و در زمینی به مساحت ۵۰۰ هکتار اجرا خواهد شد. در حال حاضر مطالعات انتخاب ساختگاه سایت به اتمام رسیده و مطالعات مهندسی و زیست‌محیطی و بخشی از فعالیت‌های آماده‌سازی سایت نیز انجام و در حال تکمیل است.
در این قرارداد شرکت روسی REP به عنوان مجری موظف به ساخت نیروگاه‌های اتمی در ایران شده که براساس آن، سایت نیروگاه هستهای «ایران هرمز» در استان هرمزگان با ظرفیت تولید ۵۰۰۰ مگاوات برق اتمی به‌زودی وارد فاز طراحی و تجهیز خواهد شد. این پروژه گامی مهم در تحقق اهداف سند جامع راهبردی صنعت هستهای محسوب می‌شود.
این موافقت‌نامه، گام عملیاتی ایران و روسیه در مسیر اجرای تفاهم‌نامه‌ای است که روز چهارشنبه هفته گذشته (دوم مهر ۱۴۰۴) محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان و الکسی لیخاچف، مدیرعامل شرکت دولتی روس‌اتم درباره همکاری در ساخت نیروگاه‌های هستهای کوچک در ایران امضا کرده بودند.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران پیش از این گفته بود: موضوع نیروگاه‌های کوچک مقیاس از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا آینده جهان به سمت چنین نیروگاه‌هایی پیش می‌رود. این نیروگاه‌ها مدولار بوده و قابلیت تکثیر دارند. ما می‌توانیم بخش مهمی از فناوری ساخت آنها را از روسیه دریافت کنیم.
با این حال روز گذشته، موافقت‌نامه احداث بیش از ۵۰۰۰ مگاوات آن به امضا رسید که می‌تواند گام مهمی در توسعه و استفاده از انرژی صلح‌آمیز انرژی هستهای در کشورمان باشد تا ایران هم مانند کشورهای دیگر در این زمینه گام بردارد.
اراده روسیه برای توسعه صنعت هستهای ایران
اسلامی،رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درحاشیه بازدید از نمایشگاه«اتم اکسپو - ۲۰۲۵»گفت: این سفر بسیار به‌موقع، سازنده و تاثیرگذار بود. فرصتی فراهم شد تا بتوانیم طرح‌های آینده خود را با سهولت و سرعت بیشتری پیش ببریم و پیگیری کنیم.
وی تصریح کرد:ما در این سفر دو موضوع مهم را دنبال می‌کردیم. نخست، بحث نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس بود.روسیه در حال حاضر پیشتاز توسعه نیروگاه‌هایSMRدردنیاست،به عبارت دیگر اگرسایرکشورهادرمرحله‌طراحی هستند،روسیه این نیروگاه‌ها را ساخته و از آنها بهره‌برداری کرده است.این موضوع به عنوان یکی ازمحورهای جدید همکاری ما با روسیه مطرح شد.
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ادامه داد: درخصوص احداث نیروگاه جدید در استان هرمزگان تحت عنوان «ایران هرمز» با ظرفیت ۵۰۰۰ مگاوات، پیش قرارداد آن بررسی و تفاهم‌نامه مربوطه امضا شد. تفاهم‌نامه‌ها در هر دو حوزه SMR و نیروگاه‌های بزرگ ۱۲۰۰ مگاواتی در روزها و هفته‌های آینده به قرارداد تبدیل خواهند شد که فرصت جدیدی را برای توسعه فعالیت‌های ما شکل خواهد داد.وی با بیان این‌که بسترها، روند کار و سرعت پیشرفت برنامه‌ها با شتاب بیشتری در حال شکل‌گیری است، تاکید کرد: وعده‌ای که پیش‌تر از سوی دو رئیس‌جمهور داده شده بود، اکنون با گام‌های اجرایی بزرگ‌تری دنبال می‌شود و به مرحله موافقت‌نامه رسیده و به‌زودی به قرارداد تبدیل خواهد شد. اسلامی تاکید کرد: اراده مصمم روسیه برای ایجاد فرصت‌سازی به‌منظور توسعه صنعت هستهای در کشورهای همگام و همکار با روسیه، از جمله ایران، مشهود بود. این وفاق و هماهنگی، بازتاب یک نگاه سازنده و مشترک میان سران کشورها است که در دیدارهای اخیر به‌خوبی نمایان شد.
گام بلند برای تولید ۲۰هزار مگاوات برق هستهای
ناصر منصور شریفلو، مدیرعامل شرکت نیروگاه‌های اتمی ایران هرمز نیز گفت: سال‌هاست که هدف‌گذاری ما رسیدن به تولید ۲۰هزار مگاوات برق هستهای در کشور بوده و امروز، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در راستای تحقق این هدف برداشته شده است. در قالب قراردادی با شرکت REP روسیه زمینه ساخت چهار واحد نیروگاهی به ظرفیت هرکدام ۱۲۵۵مگاوات فراهم شده که در مجموع، تولید حدود ۵۰۲۰ مگاوات برق هستهای را محقق خواهد کرد. وی افزود: براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، نخستین واحد نیروگاهی تا سال ۱۴۱۰ وارد مدار شود وبه این ترتیب،۵۰۰۰ مگاوات ازهدف تولید۲۰هزار مگاوات برق هستهای محقق خواهد شد. شریفلو درخصوص هزینه این پروژه بیان کرد: مبلغ این قرارداد حدود ۲۵میلیارد دلار است. تلاش خواهیم کرد که بخش عمده‌ای از آن را از طریق پیمانکاران و سازندگان داخلی تامین کنیم و در مراحل بعدی نیز سهم ایران را افزایش دهیم.
اهمیت توسعه انرژی پاک
توسعه انرژی هستهای به عنوان یک منبع تولید برق پاک، پایدار و با ظرفیت بالا، گامی در جهت حل ناترازی برق و حتی گاز به‌شمار می‌رود؛ زیرا ۹۴ درصد تولید برق کشورمان به گاز وابسته است و در فصل سرد سال (تامین گاز خانگی)، نیروگاه‌ها مجبورند با استفاده از گازوئیل و مازوت، برق تولید کنند که آلودگی هوا را هم افزایش می‌دهند.مقایسه هزینه تولید برق هستهای با سایر منابع مانند نیروگاه حرارتی کلیدی برای درک پتانسیل آن در حل بحران ناترازی برق ایران است. اگرچه هزینه اولیه احداث نیروگاه هستهای بالاست اما هزینه‌های عملیاتی و سوخت آن در بلندمدت بسیار رقابتی و اغلب پایین‌تر از نیروگاه‌های حرارتی است.همچنین منابع تجدیدپذیر مانند خورشیدی وبادی،باکاهش هزینه روزافزون،جذابیت یافته‌اند اماهمچنان با چالش‌هایی چون ناپایداری تولید و نیاز به ذخیره‌سازی گسترده مواجهند. همچنین نیروگاه‌های هستهای، برخلاف منابع تجدیدپذیر، قادر به تولید برق در مقیاس وسیع و به صورت شبانه‌روزی هستند و وابستگی کمتری به شرایط آب و هوایی دارند.
افزایش ظرفیت نیروگاه‌های هستهای در کشور، می‌تواند به طور قابل‌توجهی به کاهش شکاف تولید و مصرف برق کمک کند. این امر، نه‌تنها از تحمیل خاموشی‌های گسترده به خانوارها و صنایع جلوگیری کرده بلکه سبب کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی خواهد شد و پایداری شبکه برق کشور را تضمین و رشد اقتصادی را تسهیل می‌کند.
ظرفیت اسمی تولید برق به ۹۷ هزار مگاوات رسید
ناترازی برق در سال ۱۳۹۹ معادل ۵.۶هزار مگاوات بود که این رقم در سال گذشته سه برابر شد و به بیش از ۱۷هزار مگاوات رسید. این رقم برای امسال تا ۲۰ هزار مگاوات هم پیش‌بینی شده بود. طبق قانون برنامه هفتم پیشرفت، پیش‌بینی شده که تا پایان سال ۱۴۰۷، ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها به بیش از ۱۲۴ هزار مگاوات افزایش یابد و حداکثر تولید برق در زمان اوج مصرف به ۸۷ هزار مگاوات برسد. با این حال ظرفیت اسمی تولید برق ایران در پایان فروردین امسال به ۹۴ هزار و ۶۴۹ مگاوات رسیده بود و فقط ۱.۱درصد ظرفیت اسمی تولید برق کشور به تولید برق اتمی و آن هم در تنها نیروگاه اتمی ایران، یعنی نیروگاه بوشهر با ظرفیت۱۰۲۰مگاوات اختصاص دارد. مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر)، چند روز پیش اعلام کرد: اکنون ۹۷ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی در کشور ایجاد شده است. این آمار در حالی اعلام شده که نیروگاه‌ها باید با سوزاندن گاز و گازوئیل برق تولید می‌کنند که در ایجاد آلودگی هم نقش دارند اما سهم انرژی هستهای در تولید برق تکان نخورده است.
آمریکا پیشتاز تولید برق هستهای
برق هستهای یکی از بزرگ‌ترین منابع برق کم‌کربن (انرژی پاک) جهان است. با این حال روند استفاده از فناوری و انرژی صلح‌آمیز هستهای در جهان رو به گسترش بوده و سهم آن در تولید انرژی و برق قابل توجه است، به طوری که در سال ۲۰۲۴ برق هستهای حدود ۱۰ درصد از کل تولید برق در جهان را تشکیل می‌دهد. آمریکا ۲۹ درصد از تولید برق هستهای جهان را به خود اختصاص داده و رتبه نخست تولیدکننده برق هستهای را دارد. آمارها نشان می‌هد آمریکا پیشتاز تولید برق هستهای است که حاضر نیست حق قانونی ایران در غنی‌سازی و استفاده صلح‌آمیز انرژی هستهای را بپذیرد. چین نیز با سهمی ۱۶ درصدی دومین تولیدکننده بزرگ برق هستهای و پس از آن فرانسه با ۱۳.۵درصد در رتبه سوم است. ۶۰ درصد برق فرانسه از طریق انرژی هستهای تأمین می‌شود. این کشور در سال گذشته میلادی رشد ۱۲.۲درصدی در تولید برق هستهای را تجربه
کرده است.روسیه (باسهم۷.۷درصد)، کره‌جنوبی (با سهم۶.۷درصد)، کانادا(با سهم ۳ درصد)، ژاپن (با سهم ۳ درصد)، هند (با سهم ۱.۹درصد)، اسپانیا (با سهم ۱.۹درصد) و اوکراین (با سهم ۱.۹درصد) در سال ۲۰۲۴ در رتبه‌های چهارم تا دهم دنیا در تولید برق هستهای قرار دارند. هند در سال ۲۰۲۴ بیشترین رشد تولید برق هستهای را تجربه کرده و تولید این کشور نسبت به سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۳ درصد افزایش داشته است. کشورهای دنیا همچنان در حال گسترش ناوگان راکتورهای خود هستند و برای افزایش ظرفیت تولید برق از انرژی صلح‌آمیز هستهای برنامه‌ریزی دارند.
تولید ۳۰۰۰ مگاوات برق اتمی تا پایان ۱۴۰۷
براساس جدول شماره ۹ قانون برنامه هفتم پیشرفت که اهداف کمی سنجه‌های عملکردی انرژی (برق) را مشخص کرده، کل ظرفیت اسمی تولید برق در کشور باید تا پایان اجرای این قانون (پایان سال ۱۴۰۷) به ۱۲۴ هزار و ۴۸۵ مگاوات برسد که افزایش ظرفیت تولید برق از انرژی هستهای به ۳۰۰۰ مگاوات در این قانون هدف گذاری شده، در حالی که هم‌اکنون فقط یک نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی اتمی در بوشهر فعال است.همچنین براساس سند جامع راهبردی صنعت هستهای کشور که ۲۰ فروردین ۱۴۰۱ و به مناسبت روز ملی صنعت هستهای توسط شهید رئیسی رونمایی شده بود، نقشه راه برای بومی‌سازی نیروگاه انرژی اتمی، توسعه راکتورهای اتمی، توسعه رادیو‌دارو‌ها و... دیده شده است. طبق این سند جامع، در بخش انرژی، تولید برق هستهای تا سال ۱۴۲۰ باید به ۲۰ هزار مگاوات برسد.
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی پیش از این گفته بود تا پایان برنامه هفتم پیشرفت (۱۴۰۷) ظرفیت نیروگاهی اتمی کشور به ۳۰۰۰ مگاوات می‌رسد. اسلامی همچنین سال گذشته اعلام کرده بود که براساس سند جامع راهبردی صنعت هستهای در افق ۲۰ ساله، تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هستهای برنامه‌ریزی شده و مطالعات و اقدامات اجرایی این طرح در حال اجراست.
آغاز روند احداث ۵۰۰۰ مگاوات برق هستهای
رویدادهای هفته جهانی اتم روسیه روز پنجشنبه هفته گذشته با برپایی نمایشگاه «اتم اکسپو ۲۰۲۵» و همزمان با هشتادمین سالگرد آغاز به کار صنعت هستهای در این کشور آغاز به کار کرد؛ رویدادی که با حضور محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور کشورمان و رئیس سازمان انرژی اتمی و نمایش دستاوردهای صنعت هستهای ایران در غرفه‌ای اختصاصی همراه بود.
علاوه‌بر ایران و روسیه به عنوان میزبان این رویداد، کشورهای چین، بلاروس، قزاقستان، ازبکستان و برخی سازمان‌های بین‌المللی نیز غرفه‌هایی را برای معرفی توانمندی‌های خود در عرصه انرژی صلح‌آمیز هستهای برپا کردند. عصر پنجشنبه نیز مجمع جهانی اتم با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی و جمع دیگری از مقامات ارشد کشورها و سازمان‌های بین‌المللی در مسکو برگزار شد. شرکت روس‌اتم، برگزار کننده این رویداد اعلام کرد که وزیران، نمایندگان شرکت‌های بزرگ، دانشمندان، نمایندگان رسانه‌های برجسته و جوانان از بیش از ۱۰۰ کشور در رویدادهای هفته جهانی اتم در مسکو حضور یافته‌اند.
دیروز (جمعه) همزمان در حاشیه مجمع جهانی اتم و در محل غرفه ایران نمایشگاه «اتم اکسپو ۲۰۲۵»، موافقت‌نامه اجرایی ساخت و احداث چهار واحد نیروگاه اتمی از نوع نسل سوم و پیشرفته به ارزش ۲۵ میلیارد دلار در سیریک هرمزگان بین شرکت نیروگاه اتمی ایران هرمز و شرکت پروژه روس‌اتم امضا شد. این موافقت‌نامه همکاری مشترک با حضور محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه و مسئولان شرکت روس اتم به امضا رسید که براساس آن، طراحی و احداث چهار واحد نیروگاه اتمی، هر واحد با ظرفیت ۱۲۵۵ مگاوات الکتریکی و در مجموع ۵۰۲۰ مگاوات الکتریکی در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هستهای است.
این موافقت‌نامه را ناصر منصور شریفلو، نماینده شرکت ایران هرمز به نمایندگی از سازمان انرژی اتمی ایران و دمیتری شیگانف، نماینده شرکت REP از زیرمجموعه‌های شرکت دولتی روس اتم امضا کردند. این مگا پروژه در استان هرمزگان و در منطقه سیریک (بخش کوهستک) واقع در جنوب‌شرق کشورمان و در زمینی به مساحت ۵۰۰ هکتار اجرا خواهد شد. در حال حاضر مطالعات انتخاب ساختگاه سایت به اتمام رسیده و مطالعات مهندسی و زیست‌محیطی و بخشی از فعالیت‌های آماده‌سازی سایت نیز انجام و در حال تکمیل است.
در این قرارداد شرکت روسی REP به عنوان مجری موظف به ساخت نیروگاه‌های اتمی در ایران شده که براساس آن، سایت نیروگاه هستهای «ایران هرمز» در استان هرمزگان با ظرفیت تولید ۵۰۰۰ مگاوات برق اتمی به‌زودی وارد فاز طراحی و تجهیز خواهد شد. این پروژه گامی مهم در تحقق اهداف سند جامع راهبردی صنعت هستهای محسوب می‌شود.
این موافقت‌نامه، گام عملیاتی ایران و روسیه در مسیر اجرای تفاهم‌نامه‌ای است که روز چهارشنبه هفته گذشته (دوم مهر ۱۴۰۴) محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان و الکسی لیخاچف، مدیرعامل شرکت دولتی روس‌اتم درباره همکاری در ساخت نیروگاه‌های هستهای کوچک در ایران امضا کرده بودند.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران پیش از این گفته بود: موضوع نیروگاه‌های کوچک مقیاس از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا آینده جهان به سمت چنین نیروگاه‌هایی پیش می‌رود. این نیروگاه‌ها مدولار بوده و قابلیت تکثیر دارند. ما می‌توانیم بخش مهمی از فناوری ساخت آنها را از روسیه دریافت کنیم.
با این حال روز گذشته، موافقت‌نامه احداث بیش از ۵۰۰۰ مگاوات آن به امضا رسید که می‌تواند گام مهمی در توسعه و استفاده از انرژی صلح‌آمیز انرژی هستهای در کشورمان باشد تا ایران هم مانند کشورهای دیگر در این زمینه گام بردارد.
اراده روسیه برای توسعه صنعت هستهای ایران
اسلامی،رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درحاشیه بازدید از نمایشگاه«اتم اکسپو - ۲۰۲۵»گفت: این سفر بسیار به‌موقع، سازنده و تاثیرگذار بود. فرصتی فراهم شد تا بتوانیم طرح‌های آینده خود را با سهولت و سرعت بیشتری پیش ببریم و پیگیری کنیم.
وی تصریح کرد:ما در این سفر دو موضوع مهم را دنبال می‌کردیم. نخست، بحث نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس بود.روسیه در حال حاضر پیشتاز توسعه نیروگاه‌هایSMRدردنیاست،به عبارت دیگر اگرسایرکشورهادرمرحله‌طراحی هستند،روسیه این نیروگاه‌ها را ساخته و از آنها بهره‌برداری کرده است.این موضوع به عنوان یکی ازمحورهای جدید همکاری ما با روسیه مطرح شد.
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ادامه داد: درخصوص احداث نیروگاه جدید در استان هرمزگان تحت عنوان «ایران هرمز» با ظرفیت ۵۰۰۰ مگاوات، پیش قرارداد آن بررسی و تفاهم‌نامه مربوطه امضا شد. تفاهم‌نامه‌ها در هر دو حوزه SMR و نیروگاه‌های بزرگ ۱۲۰۰ مگاواتی در روزها و هفته‌های آینده به قرارداد تبدیل خواهند شد که فرصت جدیدی را برای توسعه فعالیت‌های ما شکل خواهد داد.وی با بیان این‌که بسترها، روند کار و سرعت پیشرفت برنامه‌ها با شتاب بیشتری در حال شکل‌گیری است، تاکید کرد: وعده‌ای که پیش‌تر از سوی دو رئیس‌جمهور داده شده بود، اکنون با گام‌های اجرایی بزرگ‌تری دنبال می‌شود و به مرحله موافقت‌نامه رسیده و به‌زودی به قرارداد تبدیل خواهد شد. اسلامی تاکید کرد: اراده مصمم روسیه برای ایجاد فرصت‌سازی به‌منظور توسعه صنعت هستهای در کشورهای همگام و همکار با روسیه، از جمله ایران، مشهود بود. این وفاق و هماهنگی، بازتاب یک نگاه سازنده و مشترک میان سران کشورها است که در دیدارهای اخیر به‌خوبی نمایان شد.
گام بلند برای تولید ۲۰هزار مگاوات برق هستهای
ناصر منصور شریفلو، مدیرعامل شرکت نیروگاه‌های اتمی ایران هرمز نیز گفت: سال‌هاست که هدف‌گذاری ما رسیدن به تولید ۲۰هزار مگاوات برق هستهای در کشور بوده و امروز، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در راستای تحقق این هدف برداشته شده است. در قالب قراردادی با شرکت REP روسیه زمینه ساخت چهار واحد نیروگاهی به ظرفیت هرکدام ۱۲۵۵مگاوات فراهم شده که در مجموع، تولید حدود ۵۰۲۰ مگاوات برق هستهای را محقق خواهد کرد. وی افزود: براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، نخستین واحد نیروگاهی تا سال ۱۴۱۰ وارد مدار شود وبه این ترتیب،۵۰۰۰ مگاوات ازهدف تولید۲۰هزار مگاوات برق هستهای محقق خواهد شد. شریفلو درخصوص هزینه این پروژه بیان کرد: مبلغ این قرارداد حدود ۲۵میلیارد دلار است. تلاش خواهیم کرد که بخش عمده‌ای از آن را از طریق پیمانکاران و سازندگان داخلی تامین کنیم و در مراحل بعدی نیز سهم ایران را افزایش دهیم.
اهمیت توسعه انرژی پاک
توسعه انرژی هستهای به عنوان یک منبع تولید برق پاک، پایدار و با ظرفیت بالا، گامی در جهت حل ناترازی برق و حتی گاز به‌شمار می‌رود؛ زیرا ۹۴ درصد تولید برق کشورمان به گاز وابسته است و در فصل سرد سال (تامین گاز خانگی)، نیروگاه‌ها مجبورند با استفاده از گازوئیل و مازوت، برق تولید کنند که آلودگی هوا را هم افزایش می‌دهند.مقایسه هزینه تولید برق هستهای با سایر منابع مانند نیروگاه حرارتی کلیدی برای درک پتانسیل آن در حل بحران ناترازی برق ایران است. اگرچه هزینه اولیه احداث نیروگاه هستهای بالاست اما هزینه‌های عملیاتی و سوخت آن در بلندمدت بسیار رقابتی و اغلب پایین‌تر از نیروگاه‌های حرارتی است.همچنین منابع تجدیدپذیر مانند خورشیدی وبادی،باکاهش هزینه روزافزون،جذابیت یافته‌اند اماهمچنان با چالش‌هایی چون ناپایداری تولید و نیاز به ذخیره‌سازی گسترده مواجهند. همچنین نیروگاه‌های هستهای، برخلاف منابع تجدیدپذیر، قادر به تولید برق در مقیاس وسیع و به صورت شبانه‌روزی هستند و وابستگی کمتری به شرایط آب و هوایی دارند.
افزایش ظرفیت نیروگاه‌های هستهای در کشور، می‌تواند به طور قابل‌توجهی به کاهش شکاف تولید و مصرف برق کمک کند. این امر، نه‌تنها از تحمیل خاموشی‌های گسترده به خانوارها و صنایع جلوگیری کرده بلکه سبب کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی خواهد شد و پایداری شبکه برق کشور را تضمین و رشد اقتصادی را تسهیل می‌کند.
