عراق در آستانه انتخابات سرنوشت‌ساز پارلمانی
کشور عراق در آستانه یک رویداد سیاسی بسیار مهم قرار دارد که می‌تواند مسیر آینده کشور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را رقم بزند. انتخابات پارلمانی سراسری قرار است در تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵ (۲۰ آبان ۱۴۰۴) برگزار شود. از هم‌اکنون دولت، مردم و جریان‌های سیاسی در حال آماده‌سازی برای مشارکت یا نقش‌آفرینی در این فرآیند کلیدی هستند؛ فرآیندی که فرصتی برای بازتعریف موازنه قدرت، احیای اعتماد عمومی و تقویت نهادهای دموکراتیک به شمار می‌رود.
با این حال، یکی از مهم‌ترین تحولات این انتخابات، تحریم آن توسط جریان صدر به رهبری سید مقتدی صدر است که اعلام کرده لیست انتخاباتی ارائه نخواهد داد.
مهم‌ترین گروه‌های مشارکت‌کننده
در این دوره، ۳۷ ائتلاف، ۳۸ حزب و حدود ۷۹ نامزد مستقل برای کسب ۳۲۹ کرسی پارلمان رقابت می‌کنند. برخی از جریان‌های اصلی عبارتند از:
۱. ائتلاف چارچوب هماهنگی شیعی
این ائتلاف شامل چندین جریان مهم شیعی است:
ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی
ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری (با حضور گروه صادقون، شاخه سیاسی عصائب اهل الحق به رهبری قیس الخزعلی)
ائتلاف نیروهای ملی شامل جریان حکمت ملی به رهبری سید عمار الحکیم و ائتلاف النصر به رهبری حیدر العبادی (حمایت از نخست‌وزیری مجدد السودانی)
جنبش حقوق وابسته به کتائب حزب‌الله عراق
چارچوب هماهنگی شیعی با چالش‌هایی از جمله فشارها و تهدیدهای آمریکا مواجه است.
۲. ائتلاف الإعمار والتنمية
نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی ائتلاف بزرگی به نام الإعمار والتنمية (آبادانی و توسعه) تشکیل داده که رقیب جدی چارچوب هماهنگی شیعی محسوب می‌شود. گروه‌های اصلی این ائتلاف عبارتند از:
جریان الفراتین به رهبری محمد شیاع السودانی
تجمع بلاد سومر به رهبری احمد الاسدی
ائتلاف الوطنیة به رهبری ایاد علاوی
ائتلاف العقد الوطنی به رهبری فالح الفیاض
ائتلاف ابداع کربلاء به رهبری نصیف الخطابی
تجمع أجیال به رهبری محمد الصیهود
ائتلاف حلول الوطنی به رهبری محمد صاحب الدراجي
۳. گروه‌های سنی
ائتلاف التقدم به رهبری محمد الحلبوسی
ائتلاف السيادة به رهبری خمیس الخنجر
ائتلاف العزم به رهبری مثنی السامرائی
۴. احزاب کرد
حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی (متمرکز در اربیل)
اتحاد میهنی کردستان به رهبری بافل طالبانی (فعال در سلیمانیه، کرکوک و حلبچه)
این دو حزب نقش تعیین‌کننده‌ای در مناطق خودمختار کردستان و برخی استان‌های سنی‌نشین خواهند داشت.
چشم‌انداز پارلمان آینده
در عراق، نخست‌وزیر توسط پارلمان انتخاب می‌شود، نه مستقیماً از سوی مردم. پیامدهای آن عبارتند از:
1. لزوم ائتلاف‌سازی: هیچ حزب یا جریانی اکثریت مطلق ندارد و مذاکره و تشکیل ائتلاف ضروری است.
2. اختلافات سیاسی و مذهبی-قومیتی: تنوع بالا باعث طولانی شدن روند انتخاب نامزد مناسب می‌شود.
3. چانه‌زنی برای مناصب: انتخاب نخست‌وزیر معمولاً با تقسیم مناصب کلیدی دولت و پارلمان همراه است.
چشم‌انداز پارلمان آینده تا حد زیادی تحت تأثیر عوامل زیر خواهد بود:
خواست عمومی برای تغییر و مقابله با فساد
سازوکارهای قانونی و انتخاباتی
واکنش احزاب سنتی به فشارها
وضعیت اقتصادی کشور
نقش و مداخله آمریکا
آمریکا به طور مستقیم در رأی‌گیری یا شمارش دخالت نمی‌کند، اما از طریق:
پشتیبانی سازمان‌های ناظر
فشار دیپلماتیک
اثرگذاری رسانه‌ای
رقابت با نفوذ ایران
…بر فضا و نتایج انتخابات تأثیر غیرمستقیم می‌گذارد. رسانه‌های نزدیک به آمریکا یا متحدانش، روی مسائلی مانند فساد، ناکارآمدی دولت‌های نزدیک به ایران و ضرورت تنوع سیاسی مانور می‌دهند. همچنین، با پایان مأموریت ائتلاف بین‌المللی ضد داعش، واشنگتن به چارچوب امنیتی دوجانبه با بغداد می‌پردازد که می‌تواند موازنه قدرت را در عراق تحت تأثیر قرار دهد.
