صنایع دستی کرمانشاه حتی در گوگل هم جایی ندارد
صنایع دستی کرمانشاه که روزگاری نه‌چندان دور بخشی جدانشدنی از هویت فرهنگی، اقتصادی و حتی اجتماعی این دیار بود، امروز در پیچ آخر بقا قرار گرفته است؛ گلیم و جاجیم که در خانه‌های ایرانی نماد اصالت، زیبایی و سلیقه بودند، این روزها در سایه کم‌توجهی و نبود بازار فروش، حتی در یک جست‌وجوی ساده اینترنتی هم نشانی از خود ندارند و همین بی‌نشانی هشداری جدی برای آینده این میراث کهن است.
جام جم آنلاین؛ استان کرمانشاه از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و نیاز اهالی به لوازم و مواد اولیه زیستی ، مرکز صنایع دستی بوده است و در بین مردم بومی، افراد مستعد و ماهر در هر رشته پرورش یافته اند. انواع قالی و قالیچه، قلم زنی، نقره کاری، مسگری، زرگری، چرم سازی، نمدمالی، سفالگری، نساجی سنتی و فلز کاری در محدوده استان از رونق دیرینه برخوردار بوده و تولیدات آنها بیشتر به سایر نقاط ایران و خارج از آن صادر می‌شود.
شاخص‌ترین تولیدات صنایع دستی استان کرمانشاه شامل گلیم، قالی و گیوه و سازهای سنتی است که در کنار آنها به ترتیب صنایع دستی دیگری نیز وجود دارد.
جاجیم بافی , چاقو سازی و ابزار آلات فلزی قلمزنی منبت، معرق، پارچه دستباف، نازک کاری چوب و ریزه کاری چوب، نمد مالی، مصنوعات چرمی و ساخت زیور آلات محلی، چیغ بافی، فلز کاری، دوخت‌های سنتی (رودوزی )، گلیم گل بر جسته، سفالگری، طراحی سنتی، سبد بافی، نساجی (موج بافی و اهرامی بافی) تراش شیشه، رنگرزی سنتی، طراحی فرش، تذهیب،, نگارگری، خراطی و مجسمه سازی از جمله تولیدات حال حاضر استان کرمانشاه است که امکانات آموزش آنها نیز در سطح استان فراهم می‌باشد.
در استان کرمانشاه با بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت بیش از ۲۵ هزار هنرمند و صنعتگر صنایع‌دستی در ۷۵ رشته فعالیت می‌کنند.
گلیم و جاجیم را می توان از صنایع دستی برجسته استان کرمانشاه معرفی کرد. بافنده‌های گلیم بیشتر در شهرستان هرسین و جاجیم نیز در منطقه اورامانات هستند.
در گلیم های استان و بخصوص هرسین نقوشی مانند چشمه، تکریمی درخت و لانه گنجشک، مل چفته، مرغابی، مار، قیچی، سماور، عروسک، خطوط عمودی و افقی، قرقره راه راه، قاچ خربزه، پنجه گربه، گل شرفی، گل ترمه و سوزنی بوضوح دیده می شود.
انواع گلیم عبارتند از سجاده ای، توت فرنگی، کچک ترنج، ماهی درهم، گل سرخ، طرح آزاد و نقش برجسته که معمولا در خانه های روستایی استان و توسط زنان بافته می شود.
به گفته امین کوگانی؛ معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه بیش از ۶ هزار هنرمند گلیم‌باف در این استان فعالیت دارند و دوره‌های تخصصی و تحلیل و آموزش نقوش سنتی گلیم بافی به صورت رایگان برای هنرمندان این هنر برگزار می شود.
کوگانی با بیان اینکه گلیم بافی یکی از هنرهای اصیل و ریشه‌دار استان است، گفت: شهر هرسین به عنوان شهر ملی گلیم ایران به ثبت رسیده و گلیم این شهرستان نشان جغرافیایی بین‌المللی دارد.
جاجیم نیز گونه ای زیرانداز دو رویه است. جاجیم پُرز ندارد و می توان از هر دو روی آن استفاده کرد. جاجیم در بین عشایر محلی استان کرمانشاه برای بسته بندی و جابجایی اسباب و لوازم و گاهی به عنوان بالاپوش گرم، مورد استفاده قرار می گیرد.
در قدیم، جاجیم در بین مردمان منطقه به عنوان چشم روشنی و جهیزیه نوعروسان، هدیه می دادند. مواد اولیه جاجیم، پشم است و بافت آن شبیه گلیم می باشد، با این تفاوت که جاجیم تخته بافته می شود و پس از بافتن به هم وصل و دوخته می‌شود.
در منطقه اورامانات استان کرمانشاه، زنان جاجیم هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می بافند که در نوع خود کم نظیر و شاید هم بی نظیر است.
گلیم و جاجیم ۲ صنایع دستی اصیل استان کرمانشاه که آوازه جهانی دارد برای حفظ و ماندگاری نیازمند حمایت‌های بیشتر مردم و مسوولان دارد.
لزوم معرفی بیشتر صنایع دستی کرمانشاه در سطح جهانی
مهیار صوفی‌وند، فعال گردشگری کرمانشاه روز سه‌شنبه با اشاره به شرایط بحرانی صنایع کوچک در استان گفت: کارگاه‌های صنایع دستی در کرمانشاه یکی پس از دیگری رو به خاموشی می‌روند؛ در حالی که این کارگاه‌ها نه‌تنها حافظان هنر و فرهنگ بومی هستند بلکه ظرفیت بزرگی برای اشتغالزایی و توسعه گردشگری به شمار می‌روند؛ فراموش نکنیم که صنایع دستی می‌تواند هم اقتصاد خانواده‌ها را نجات دهد و هم برند فرهنگی کرمانشاه را در جهان پررنگ‌تر کند.
وی با بیان اینکه نبود معرفی درست، یکی از عوامل اصلی زوال صنایع دستی است، ادامه داد: وقتی گلیم هرسین یا جاجیم اورامانات حتی در گوگل هم صفحه‌ای ندارند، طبیعی است که گردشگر یا خریدار جهانی به سمت آنها جذب نشود.
صوفی‌وند افزود: در دنیای امروز، معرفی دیجیتال نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است؛ کم‌هزینه‌ترین و موثرترین راه برای بازاریابی، حضور در فضای مجازی است و ما از همین نقطه ضعف ضربه می‌خوریم.
این فعال گردشگردی ایجاد یک وب‌سایت جامع برای معرفی صنایع دستی کرمانشاه را اقدامی حیاتی دانست و گفت: اگر برای هر رشته صنایع دستی صفحه‌ای با توضیح، عکس، تاریخچه و امکان خرید ایجاد شود، هم اعتبار جهانی پیدا می‌کنیم و هم فرصتی برای فروش مستقیم به مشتریان داخلی و خارجی فراهم می‌شود؛ این اقدام کوچک می‌تواند چرخه‌ای بزرگ از تولید، فروش و معرفی را به حرکت درآورد.
وی همچنین به نقش مردم در زنده نگه داشتن صنایع دستی اشاره کرد و افزود: حمایت از صنایع دستی فقط وظیفه دولت نیست؛ مردم می‌توانند با خرید حتی یک محصول کوچک، در بقای این هنرها سهم داشته باشند.
صوفی‌وند با بیان اینکه وقتی گلیم و جاجیم یا ظروف سنتی وارد سبد خرید خانواده‌ها شود، این هنرها نه‌تنها فراموش نمی‌شوند بلکه نسل به نسل منتقل خواهند شد، ادامه داد: صنایع دستی تنها یک کالای تزئینی نیست؛ آنها روایت‌گر زندگی، تاریخ و روح مردم این سرزمین‌اند و بی‌توجهی به صنایع دستی، بی‌توجهی به ریشه‌های فرهنگی و هویتی ماست؛ اگر امروز برای نجات‌شان قدمی برنداریم، فردا جز حسرت چیزی باقی نخواهد ماند.
به گفته سرپرست معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان کرمانشاه در این استان بیش از ۲۵ هزار هنرمند و صنعتگر فعال وجود دارد که در حوزه اشتغالزایی و اقتصاد استان کرمانشاه با تولیدات متنوع خود نقش بسزایی دارند.
«امین کوگانی» اضافه کرد که در سطح استان ۷۵ رشته صنایع‌دستی وجود دارد که تولیدات تعدادی از آنها از جمله گلیم، گیوه، زیورآلات سنتی، چاقو، میناکاری، سازهای سنتی از شهرت بالایی برخوردارند و برخی نیز جنبه صادراتی دارند.
وی افزود: در استان کرمانشاه چهار شهر و روستای ملی صنایع‌دستی وجود دارد، هرسین به عنوان شهر ملی گلیم، نودشه شهر ملی گیوه، دالاهو شهر ملی تنبور و روستای فش کنگاور روستای ملی ساخت سازهای سنتی به ثبت ملی رسیده‌اند.
استان کرمانشاه بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت ساکن در ۳۴ شهر و ۲ هزار و ۵۹۰ روستا دارد.
