این عوامل باعث شده ثبات نسبی سه سال گذشته در تولید از بین برود و تولیدکنندگان در مسیر تأمین نهادهها با مشکل مواجه شوند. به اعتقاد کارشناسان این موضوع میتواند در افزایش قیمت محصولات پروتئینی مانند گوشت قرمز و گوشت مرغ اثرگذار باشد که معیشت و سفره مردم را با چالش مواجه خواهد کرد.
براساس این گزارش، طی یک دهه اخیر همواره بیشترین ارز اختصاصیافته توسط دولتها برای واردات کالاهای اساسی به نهادههای دامی صورت گرفته است بهطوری که همواره ۷۵درصدازمیزان مورد نیازمصرف کشوربه نهادهها از طریق واردات تأمین شده و خوداتکایی در این بخش تنها ۲۵درصد است. البته بد نیست بدانیم نهاده دامی بهعنوان یکی از اصلیترین عوامل تأثیرگذار در قیمت گوشت قرمز، گوشت مرغ، تخم مرغ، شیر و سایر لبنیات محسوب میشود که هرگونه نوسان و کمبود آن بازار را دچار اختلال میکند. هماکنون بازار لبنیات، گوشت قرمزوگوشت مرغ همواره باافزایش قیمت روبهروبوده که همین امر زمینهساز نارضایتی مردم شده است. این امر علاوه برعدم نظارت بر فروشندگان، درکاهش شدید واردات نهاده های دامی دارد.
کارشناسان و فعالان بازار دام معتقدند کمبود ارز، بدقولی بانک مرکزی در بازپرداخت مطالبات واردکنندگان، رسوب کالا در بنادر و قوانین پیچیده گمرکی، همه دست به دست هم دادهاند تا روند واردات این کالای استراتژیک با اختلال جدی مواجه شود؛ بحرانی که هم واردکنندگان را از میدان خارج میکند وهم کشاورزان و دامداران رابا گرانی وکمبود نهادهها زمینگیرکرده است.
نهاده دامی در بازار نیست
مجتبی عالی مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی کشاورزی دامداران ایران در گفتوگو باخبرنگار جامجم گفت: متأسفانه نهادههای دامی در بازار نیست و همین امر سبب افزایش قیمت محصولات پروتئینی مانند گوشت قرمز شده است. وی با انتقاد از افزایش قیمت نهادههای دامی گفت: اواخر دولت سیزدهم جو با قیمت هر کیلوگرم ۷۰۰۰تومان تا ۹۰۰۰تومان بهدست دامدار میرسید، این در حالی است که قیمت این نهاده دامی هماکنون به ۲۵هزار تومان رسیده است.
داوود رنگی نایبرئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران،درباره چالشهای واردات نهادههای کشاورزی میگوید: در واردات نهادههای کشاورزی نظیر بذر، کود، سم و...مشکل تأمین ارز وجود دارد.زیرا بانک مرکزی ارز مورد نیاز واردات را تأمین نمیکند و اقدامی درراستای پرداخت بدهی ارزی خود به واردکنندگان انجام نداده است. وی توضیح داد: واردکنندگان از ۸ تا ۹ماه گذشته تاکنون مطالبات خود را از بانک مرکزی دریافت نکردهاند. به دلیل شرایط ایجاد شده، بسیاری از واردکنندگان از چرخه واردات نهادههای کشاورزی و دامی خارج شدهاند.
تحقیق و تفحص مجلس از واردات نهادهها
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه روز سهشنبه هفته گذشته مجلس با ۱۹۲رأی موافق با تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی در واردات نهادههای دامی موافقت کردند. رضا حاجیپور سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس گفت: بررسی دلیل و چرایی گران شدن واردات نهادههای دامی در مقایسه با قیمت بازارهای جهانی، چرایی عدم استفاده از نهادههای دامی جایگزین متناسب با اقلیم کشور و گزارش اقدامات صورت گرفته در این خصوص و چرایی عدم نقشآفرینی شرکتهای پشتیبانی امور دام، بازرگانی دولتی، سازمان تعاونی روستایی واتحادیههای حوزه دام درواردات نهادههای دامی برای انحصارشکنی از محورهای این تحقیق و تفحص است. وی شناسایی گلوگاههای سامانه بازارگاه و رفع فسادهای احتمالی در توزیع نهادهها و احصا و اصلاح فرآیندهای موجود و شناسایی واردکنندگان نهادههای دامی توسط معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و اهلیتسنجی آنها را از دیگر محورهای این تحقیق و تفحص دانست.
وضعیت تأمین گوشت سخت شد
هادی قوامی نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس میگوید: امروز وضعیت تأمین گوشت قرمز در کشور شرایط سختی دارد که یکی از الزامات آن تأمین نهادهای دامی است. از ابتدای سال مشخص بود مشکل تأمین نهادههای دامی را داریم و نهادههای مرغداریها با چالش مواجه میشوند. از وزارت جهاد کشاورزی درخواست داریم تدابیر لازم را اتخاذ کند تا با چالش تأمین جو و سایر نهادههای دامی مواجه نشود.
واردات نهاده کاهش یافت
آمارهای گمرک نیز نشان میدهد در پنج ماهه نخست سال جاری ۷میلیون و ۲۷۲هزار و و ۴۰۳تن انواع نهاده دامی به ارزش ۲میلیارد و ۶۱۳میلیون و ۶۴۷هزار دلار وارد گمرکات و بنادر شمال و جنوب کشورمان شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۷میلیون و ۷۳۷هزار و ۶۵۰تن انواع نهاده دامی به ارزش ۳میلیارد و ۳۸میلیون و ۷۵۰هزار دلار وارد کشورمان شده بود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که واردات نهادههای دامی در این بازه زمانی بهلحاظ وزنی با کاهش ۶درصدی و بهلحاظ ارزشی با کاهشی حدودا ۱۵درصدی روبهرو شده است. این امر خود مهر تاییدی بر اعتراض دامداران و مرغداران مبنی بر کاهش شدید عرضه نهاده دامی در بازار کشورمان، سامانه بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی و گران شدن این محصولات در بازار آزاد است.
با همه این اوصاف در پنج ماهه نخست سال جاری ۳میلیون و ۹۸۱هزار و ۵۵۷تن ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و ۲۳۰میلیون و ۱۵۹هزار دلار وارد کشورمان شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۴میلیون و ۵۴۸هزار و ۶۵۹تن ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و ۴۱۱میلیون و ۷۶هزار دلار وارد کشورمان شده بود. بدین ترتیب میتوان گفت واردات ذرت دامی در سال جاری کاهشی ۱۲درصدی بهلحاظ وزنی و کاهشی ۱۳درصدی بهلحاظ ارزشی داشته است. از سوی دیگر ۶۳۷هزار و ۶۸۹تن کنجاله سویا به ارزش ۳۰۶میلیون و ۵۰۹هزار دلار در پنج ماهه نخست سال جاری وارد کشورمان شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته یک میلیون و ۲۹۸هزار و ۷۸۰تن کنجاله سویا به ارزش ۷۷۳میلیون و ۳۱۲هزار دلار وارد کشورمان شده بود. بدین ترتیب میتوان گفت واردات کنجاله سویا در سال جاری کاهشی ۵۱درصدی بهلحاظ وزنی و بهلحاظ ارزشی کاهشی ۶۰درصدی داشته است.
رشد ۵۱ درصدی واردات جو
این دو محصول در سبد غذایی دام و طیور کشورمان بهشدت مهم هستند و کمبود واردات آنها منجر به گرانی محصولات پروتئینی شده است اما ازسوی دیگر یک میلیون و۲۴۱هزارو۶۰۳تن جو به ارزش ۳۳۵میلیون و۶۵هزار دلار وارد کشورمان شده که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۸۲۵هزار تن جو به ارزش ۱۹۶میلیون و ۹۲هزار دلار وارد کشورمان شده بود که حاکی از رشد ۵۱درصدی وزن واردات و رشد ۷۱درصدی ارزبری این محصول دارد.
تا پایان مرداد ماه سال جاری نیز یک میلیون و ۴۱۱هزار و ۵۵۵تن دانه سویا به ارزش ۷۴۲میلیون دلار وارد کشورمان شده، در حالی که در همین بازه زمانی در سال گذشته یک میلیون و ۶۵هزار تن دانه سویا به ارزش ۶۵۸میلیون دلار وارد کشورمان شده بود که حاکی از رشد ۳۲درصدی وزن واردات و رشد ۱۳درصدی ارزبری این محصول دارد. برآورد میشود میزان استحصال کنجاله سویا از دانه سویای وارداتی در این بازه زمانی یک میلیون و ۱۲۹هزار تن باشد، در حالی که این میزان در پنج ماهه سال گذشته ۸۵۲هزار تن بود.
رنج بازار نهادههای دامی از نبود مدیریت
محمدعلی ضیغمی نایبرئیس هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهادههای دام و طیور ایران در این باره میگوید: زنجیره تأمین نهادههای دام و طیور بیش از آنکه نگران اسنپبک باشد، نگران عدم همراهی و توجه مدیران دستگاههای متولی و بهخصوص وزارت جهاد کشاورزی به پالسهای مخابره شده از کف بازاروفعالان اقتصادی است؛ اتفاقی که امسال باعث شد بازار نهادههای دام و طیور بهعنوان پیشنیاز تولید سبد کالایی پروتئینی پس از بیش از دو سال تجربه آرامش و ثبات دچار التهاب شود.
او افزود: این التهاب بیش از آنکه ناشی از اتفاقات بیرونی باشد، معلول کمبود منابع ارزی و از آن بدتر عدم شفافیت در فهرست اولویتهای تخصیص ارز از سوی وزارت جهادکشاورزی وهمچنین اعلام نکردن فهرست دریافت کنندگان تخصیص ارز است.
عضو اتحادیه واردکنندگان نهادههای دام و طیور ادامه داد: میزان واردات مجموع نهادههای دام و طیور در شش ماهه اول سال جاری تقریبا با مدت مشابه سال گذشته برابری میکند اما علت نابسامانی ماههای اخیر بازار نهاده، علاوه بر مشکلات عدم تخصیص به موقع ارز، مجموعهای از عوامل از جمله بیانضباطی در تخصیص و توزیع ناعادلانه ارز، ثبت سفارشها، ترخیص کالا و در کل عدم هماهنگی دستگاههای متولی از جمله بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی است.
او تصریح کرد: مطابق آمار میزان خرید موفق سال گذشته نهادههای دام و طیور در سامانه بازارگاه، بهطور متوسط ماهانه ۹۰۰هزار تن ذرت، ۲۳۲هزار تن جو و ۳۷۵هزار تن کنجاله سویا جذب شده است. یعنی نیاز صنایع دام و طیور کشور برای شش ماه به ۵میلیون و ۴۰۰هزار تن ذرت، یک میلیون و ۴۰۰هزار تن جو و ۲میلیون و ۲۵۰هزار تن کنجاله سویاست. این فعال اقتصادی تأکید کرد: با تداوم شرایط کنونی آینده خوبی پیش روی سبد کالاهای اساسی و بهخصوص اقلام پروتئینی از جمله گوشت، مرغ، تخم مرغ و لبنیات نخواهیم داشت.
همانطور که تأکید شد نهادههای دامی بهخصوص خوراک دام، ستون فقرات زنجیره تولید محصولات پروتئینی کشور هستند که کیفیت و دسترسی پایدار به این نهادهها بر میزان تولید و تأمین نیاز کشور، کیفیت و قیمت محصولات پروتئینی اثرگذار است. بنابراین افزایش قیمت نهادهها و کمبود آن در بازار بهسرعت در قیمت گوشت، شیر و سایر فرآوردهها بازتاب پیدا میکند، فشار تورمی را بالا میبرد و توان خرید مصرفکننده را کاهش میدهد.