طنز تلویزیونی محبوب خانواده ها
امیر کربلاییزاده، چهره شناخته‌شده عرصه استندآپ‌کمدی، مدرس تئاتر و بازیگر سینما و تلویزیون، به یکی از پیشگامان استندآپ‌کمدی در ایران تبدیل شده است. او با اجرای استندآپ‌کمدی در برنامه‌هایی همچون «خندوانه» شناخته شد و در ادامه کارهای متنوعی در تلویزیون و سینما ارائه داد. اما این‌روزها که شبکه نمایش خانگی در حال گسترش و پلتفرم‌ها رو‌به‌رشد هستند، او نظرات جالبی درباره وضعیت کمدی در این فضاها دارد.
آخرین آثار او شامل سریال‌های «کلینیک رویا» و «بوقچی» است که دومی روی آنتن تلویزیون رفته و «کلینیک رویا» که وحید رهبانی هم در آن ایفای نقش می‌کند، به‌زودی از شبکه یک سیما پخش خواهد شد. در این گفت‌وگو، امیر کربلاییزاده به تحلیل و بررسی وضعیت کمدی در تلویزیون و پلتفرم‌های نمایش خانگی می‌پردازد و تفاوت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی این دو رسانه را واکاوی می‌کند.
آقای کربلاییزاده؛ شما به‌عنوان یکی از چهره‌های مطرح استندآپ‌کمدی، قطعا دیدگاه خاصی درباره تفاوت‌های کمدی در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی دارید. نظرتان درباره وضعیت فعلی کمدی در تلویزیون چیست؟
به‌نظر من تلویزیون هنوزهم می‌تواند درزمینه کمدی موفق‌تر ازنمایش‌خانگی باشد.درتلویزیون، کمدی‌هایی مثل پایتخت، خندوانه، دورهمی و زیر‌خاکی نه‌تنها برای مخاطب عام جذاب هستند، بلکه خانواده‌هامی‌توانند با خیال راحت در‌کنار هم آنها را تماشا کنند. این ویژگی تلویزیون است که به آن قدرت می‌دهد در عین سرگرمی، پیام‌هایی با مفاهیم اجتماعی یا حتی انتقادی منتقل کند.
پس به‌نظر شما کمدی در تلویزیون ماندگارتر است؟ چرا؟
من فکر می‌کنم تلویزیون در زمینه کمدی خانوادگی بسیار موفق بوده است. برنامه‌هایی مثل «خندوانه»، «دورهمی» یا حتی «پایتخت» نمونه‌های بارزی از این موفقیت‌ها هستند که هم با کمدی‌های جذاب و هم با مضمون‌هایی که در دل خود دارند، مخاطب را جذب کرده‌اند.اگرچه الان هم انتظار دارم در زمینه کمدی، گام‌های محکم‌تری برداشته شود، زیرا معتقدم تلویزیون می‌تواند در این بخش بدرخشد. به‌همین خاطر باید بیشتر روی تولیدات با محتوای جدی‌تر و اجتماعی نیز سرمایه‌گذاری کنیم تا طیف وسیع‌تری از مخاطبان را پوشش دهیم. همان‌طور که اعتقاد دارم در بعضی از موارد، کمدی‌هایی در نمایش‌خانگی تولید شده که جذاب هستند، به‌نظرم بیشتر سریال‌های نمایش‌خانگی در ژانر درام و جنایی می‌چرخند. باید بیشتر به کمدی‌های مناسب برای این فضا توجه شود، به‌ویژه کمدی‌هایی که می‌توانند تاثیرگذار باشند و به فرهنگ و هنجارهای جامعه احترام بگذارند.
به‌نظر شما، چرا نمایش‌خانگی چنین مسیری را در پیش گرفته؟
شاید به‌دلیل رقابت با پلتفرم‌های خارجی و جذب سریع مخاطب، به‌سمت تولید محتواهایی با لحن تندتر و حواشی جنجالی رفته‌اند. ولی مشکل اینجاست که وقتی برای جذب مخاطب به‌هر‌قیمتی بخواهند این خنده‌ها و واکنش‌ها را ایجاد کنند، ممکن است در نهایت آسیب بزنند.خیلی از این تولیدات جدید هیچ مفهومی پشت شوخی‌ها ندارند و حتی گاهی محتواهایی دارند که برای خانواده‌ها مناسب نیست.
منظورتان این است که کمدی‌های امروز بیشتر به‌سمت محتوای سخیف می‌روند؟
خیلی از کمدی‌ها امروز، متکی به شوخی‌های بی‌محتوا، کلمات رکیک و حتی صحنه‌های اروتیک هستند. این نه‌تنها باعث می‌شود مخاطب احساس راحتی نکند، بلکه ممکن است خانواده‌ها حتی ترجیح دهند که از تماشای آنها همراه با فرزندان‌شان خودداری کنند. این یک‌نوع خطر است که باعث می‌شود لذت تماشای برنامه از بین برود.
جالب است که شمابه این نکته اشاره کردید.درتلویزیون، مخصوصا دراستندآپ‌کمدی‌هایی که شمادرخندوانه داشتید،همیشه تلاش بر این بود که طنز مفهومی عمیق همراه باشد. فکرمی‌کنید چرادرشبکه نمایش خانگی کمترشاهد چنین‌کمدی‌هایی هستیم؟
دلیلش این است که بیشتر تولیدکنندگان در شبکه نمایش‌خانگی در‌تلاش‌اند با توجه به رقابت با پلتفرم‌ها و نیاز به جذب سریع مخاطب، به‌دنبال سریع‌ترین راه‌های ایجاد خنده باشند؛ این در‌حالی است که کمدی درست و باکیفیت نیاز به پژوهش، مطالعه و فهم عمیق از جامعه دارد.یک کمدین باید بداند چه‌نوع شوخی‌هایی برای مخاطب مناسب است و چه‌نوع طنزهایی می‌تواند برای جامعه مفید باشد. متاسفانه امروز کم‌تر به این نکات توجه می‌شود.
به‌نظرتان راه‌حل چیست؟ آیا باید در این زمینه یک تغییر فرهنگی ایجاد کنیم؟
به‌طور قطع؛ معتقدم باید روی پژوهش‌های دقیق در زمینه کمدی سرمایه‌گذاری کنیم. این پژوهش‌ها باید به ما کمک کنند تا بفهمیم کمدی درست چیست و چه نوع خنده‌ای برای مخاطب ایرانی و جهانی مفید است. باید درک کنیم که کمدی فقط یک شوخی ساده نیست، بلکه می‌تواند ابزاری برای اندیشه، نقد اجتماعی و حتی آموزشی باشد. در واقع باید روی این موضوعات کار کنیم تا کمدی از یک سرگرمی صرف، به یک ابزار فرهنگی و اجتماعی مفید تبدیل شود.
و تلویزیون چه نقشی در این زمینه می‌تواند ایفا کند؟
تلویزیون به‌عنوان رسانه‌ای که همچنان قدرت تاثیرگذاری زیادی دارد، می‌تواند با تولید برنامه‌هایی با محتوای کمدی و در عین حال مفهومی، به ایجاد این فرهنگ کمک کند.البته این مستلزم آن است که هم تهیه‌کنندگان و هم برنامه‌سازان به اهمیت محتوای کمدی توجه کنند و از جذابیت‌های سطحی برای جذب مخاطب استفاده نکنند. همین‌طور، باید به‌طور مداوم به سلیقه مخاطب احترام بگذارند و برنامه‌های متنوعی تولید کنند که هم برای بزرگ‌ترها مناسب باشد، هم برای نوجوانان.
آیا فکر می‌کنید در سال‌های آینده کمدی در ایران به‌شکل متفاوتی پیش برود؟
معتقدم کمدی به‌زودی دستخوش تحولات زیادی خواهد شد. به‌خصوص باتوجه به تاثیرات هوش مصنوعی و رشد تکنولوژی‌های جدید. شاید در آینده نزدیک، سالن‌های تئاتر و اجراهای زنده موسیقی پر از تماشاگر شوند، چراکه مردم بعد از مدتی تماشای مجازی، دلتنگ تجربه‌های زنده و حقیقی خواهند شد. کمدی می‌تواند بخشی از این تحولات باشد و نیاز به توجه بیشتری از سوی تولیدکنندگان دارد.
آقای کربلاییزاده؛ شما به‌عنوان یکی از چهره‌های مطرح استندآپ‌کمدی، قطعا دیدگاه خاصی درباره تفاوت‌های کمدی در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی دارید. نظرتان درباره وضعیت فعلی کمدی در تلویزیون چیست؟
به‌نظر من تلویزیون هنوزهم می‌تواند درزمینه کمدی موفق‌تر ازنمایش‌خانگی باشد.درتلویزیون، کمدی‌هایی مثل پایتخت، خندوانه، دورهمی و زیر‌خاکی نه‌تنها برای مخاطب عام جذاب هستند، بلکه خانواده‌هامی‌توانند با خیال راحت در‌کنار هم آنها را تماشا کنند. این ویژگی تلویزیون است که به آن قدرت می‌دهد در عین سرگرمی، پیام‌هایی با مفاهیم اجتماعی یا حتی انتقادی منتقل کند.
پس به‌نظر شما کمدی در تلویزیون ماندگارتر است؟ چرا؟
من فکر می‌کنم تلویزیون در زمینه کمدی خانوادگی بسیار موفق بوده است. برنامه‌هایی مثل «خندوانه»، «دورهمی» یا حتی «پایتخت» نمونه‌های بارزی از این موفقیت‌ها هستند که هم با کمدی‌های جذاب و هم با مضمون‌هایی که در دل خود دارند، مخاطب را جذب کرده‌اند.اگرچه الان هم انتظار دارم در زمینه کمدی، گام‌های محکم‌تری برداشته شود، زیرا معتقدم تلویزیون می‌تواند در این بخش بدرخشد. به‌همین خاطر باید بیشتر روی تولیدات با محتوای جدی‌تر و اجتماعی نیز سرمایه‌گذاری کنیم تا طیف وسیع‌تری از مخاطبان را پوشش دهیم. همان‌طور که اعتقاد دارم در بعضی از موارد، کمدی‌هایی در نمایش‌خانگی تولید شده که جذاب هستند، به‌نظرم بیشتر سریال‌های نمایش‌خانگی در ژانر درام و جنایی می‌چرخند. باید بیشتر به کمدی‌های مناسب برای این فضا توجه شود، به‌ویژه کمدی‌هایی که می‌توانند تاثیرگذار باشند و به فرهنگ و هنجارهای جامعه احترام بگذارند.
به‌نظر شما، چرا نمایش‌خانگی چنین مسیری را در پیش گرفته؟
شاید به‌دلیل رقابت با پلتفرم‌های خارجی و جذب سریع مخاطب، به‌سمت تولید محتواهایی با لحن تندتر و حواشی جنجالی رفته‌اند. ولی مشکل اینجاست که وقتی برای جذب مخاطب به‌هر‌قیمتی بخواهند این خنده‌ها و واکنش‌ها را ایجاد کنند، ممکن است در نهایت آسیب بزنند.خیلی از این تولیدات جدید هیچ مفهومی پشت شوخی‌ها ندارند و حتی گاهی محتواهایی دارند که برای خانواده‌ها مناسب نیست.
منظورتان این است که کمدی‌های امروز بیشتر به‌سمت محتوای سخیف می‌روند؟
خیلی از کمدی‌ها امروز، متکی به شوخی‌های بی‌محتوا، کلمات رکیک و حتی صحنه‌های اروتیک هستند. این نه‌تنها باعث می‌شود مخاطب احساس راحتی نکند، بلکه ممکن است خانواده‌ها حتی ترجیح دهند که از تماشای آنها همراه با فرزندان‌شان خودداری کنند. این یک‌نوع خطر است که باعث می‌شود لذت تماشای برنامه از بین برود.
جالب است که شمابه این نکته اشاره کردید.درتلویزیون، مخصوصا دراستندآپ‌کمدی‌هایی که شمادرخندوانه داشتید،همیشه تلاش بر این بود که طنز مفهومی عمیق همراه باشد. فکرمی‌کنید چرادرشبکه نمایش خانگی کمترشاهد چنین‌کمدی‌هایی هستیم؟
دلیلش این است که بیشتر تولیدکنندگان در شبکه نمایش‌خانگی در‌تلاش‌اند با توجه به رقابت با پلتفرم‌ها و نیاز به جذب سریع مخاطب، به‌دنبال سریع‌ترین راه‌های ایجاد خنده باشند؛ این در‌حالی است که کمدی درست و باکیفیت نیاز به پژوهش، مطالعه و فهم عمیق از جامعه دارد.یک کمدین باید بداند چه‌نوع شوخی‌هایی برای مخاطب مناسب است و چه‌نوع طنزهایی می‌تواند برای جامعه مفید باشد. متاسفانه امروز کم‌تر به این نکات توجه می‌شود.
به‌نظرتان راه‌حل چیست؟ آیا باید در این زمینه یک تغییر فرهنگی ایجاد کنیم؟
به‌طور قطع؛ معتقدم باید روی پژوهش‌های دقیق در زمینه کمدی سرمایه‌گذاری کنیم. این پژوهش‌ها باید به ما کمک کنند تا بفهمیم کمدی درست چیست و چه نوع خنده‌ای برای مخاطب ایرانی و جهانی مفید است. باید درک کنیم که کمدی فقط یک شوخی ساده نیست، بلکه می‌تواند ابزاری برای اندیشه، نقد اجتماعی و حتی آموزشی باشد. در واقع باید روی این موضوعات کار کنیم تا کمدی از یک سرگرمی صرف، به یک ابزار فرهنگی و اجتماعی مفید تبدیل شود.
و تلویزیون چه نقشی در این زمینه می‌تواند ایفا کند؟
تلویزیون به‌عنوان رسانه‌ای که همچنان قدرت تاثیرگذاری زیادی دارد، می‌تواند با تولید برنامه‌هایی با محتوای کمدی و در عین حال مفهومی، به ایجاد این فرهنگ کمک کند.البته این مستلزم آن است که هم تهیه‌کنندگان و هم برنامه‌سازان به اهمیت محتوای کمدی توجه کنند و از جذابیت‌های سطحی برای جذب مخاطب استفاده نکنند. همین‌طور، باید به‌طور مداوم به سلیقه مخاطب احترام بگذارند و برنامه‌های متنوعی تولید کنند که هم برای بزرگ‌ترها مناسب باشد، هم برای نوجوانان.
آیا فکر می‌کنید در سال‌های آینده کمدی در ایران به‌شکل متفاوتی پیش برود؟
معتقدم کمدی به‌زودی دستخوش تحولات زیادی خواهد شد. به‌خصوص باتوجه به تاثیرات هوش مصنوعی و رشد تکنولوژی‌های جدید. شاید در آینده نزدیک، سالن‌های تئاتر و اجراهای زنده موسیقی پر از تماشاگر شوند، چراکه مردم بعد از مدتی تماشای مجازی، دلتنگ تجربه‌های زنده و حقیقی خواهند شد. کمدی می‌تواند بخشی از این تحولات باشد و نیاز به توجه بیشتری از سوی تولیدکنندگان دارد.
