آن زمان شهید محمد ضیف، فرمانده گردانهای عزالدینالقسام، در بیانیهای ویدئویی، آن را «پایان عصر بیدادگری بدون پاسخ» توصیف کرده و بر ضرورت بیرونراندن اشغالگران تاکید کرد.این عملیات با سه موج حمله هماهنگ آغاز شد؛ شلیک بیش از ۵۰۰۰ موشک در ۲۰ دقیقه اولیه بهسمت شهرهای اسرائیلی، نفوذ حدود ۵۵۰۰ مبارز فلسطینی از طریق مرزهای زمینی، دریایی و هوایی (با استفاده از ۶۳ پرنده، پهپاد و قایق مسلح) و تصرف پایگاههای نظامی و شهرکهای صهیونیستی در غلاف غزه. حماس و گروههای همپیمان مانند جهاد اسلامی فلسطین، جبهه خلق برای آزادی فلسطین و گردانهای شهدای الاقصی، در این اقداممشارکت داشتند. پاسخ رژیم صهیونیستی، که عملیات خود را «شمشیرهای آهنین» نامید، با بمباران بیوقفه غزه همراه بود و به جنگی تمامعیار منجر شد. این درگیری طولانیترین جنگ در تاریخ ۷۷ ساله رژیم اشغالگر بوده و آمارها هم حیرتانگیزند؛ بیش از ۶۰هزار فلسطینی شهیدشدند که بسیاری از آنها زنان و کودکان هستند، تخریب ۳۰۵ هزار منزل، و ویرانی زیرساختهای غزه. همواره موضوع فلسطین و بهویژه جنبههای تاریخی، مقاومت و ابعاد حقوق بشری و سیاسی آن، در بازار نشر ایران جایگاه خاصی داشته است اما بعد از عملیات طوفانالاقصی، این روند با رشد خوبی همراه شده است. براساس آمار خانه کتاب و ادبیات ایران و گزارشهای مرتبط، انتشار کتابهای مرتبط با فلسطین در این دوره روندی صعودی داشته است. این افزایش با رویدادهای جاری مانند جنگ غزه همخوانی دارد و نشر را به ابزاری برای آگاهیرسانی و حمایت فرهنگی تبدیل کرده است. بیش از ۴۰۰ عنوان کتاب جدید (تالیفی و ترجمهای) در بازه ۱۰ ساله اخیر، بهعلاوه تجدید چاپهای متعدد به بازار نشر ارائه شده است. تخمین کلی حجم چاپی کتابها به بیش از ۱۰ هزار جلد میرسد. بیش از ۵۰ درصد آثار، ترجمه از زبانهای عربی، انگلیسی و عبری بوده، که نشاندهنده تمرکز بر منابع خارجی برای غنیسازی روایتهای داخلی است. همچنین بیش از ۵۰ ناشر، از جمله سروش، انقلاب اسلامی، بهنشر، صدرا و آرما بر انتشار این آثار، تمرکز داشتهاند. گفتنی است در سال ۱۴۰۳، ۱۴ ناشر ایرانی به ائتلاف بینالمللی «ناشران برای فلسطین» پیوستند که قابل توجه بود.
از منظرموضوعی نیز ۷۵ درصد این کتابها بر تاریخ و مقاومت، ۲۰ درصد بر جنبههای حقوقی وسیاسی و ۵درصد از منظر ادبیات و خاطرات به موضوع فلسطین پرداختهاند.
از منظر استراتژیک، طوفانالاقصی توازن قدرت را برهم زد و دیوارهای امنیتی بلند اسرائیل را فرو ریخت. حمایتهای ایران، حزبالله لبنان، انصارالله یمن و مقاومت عراق، این عملیات را به نمادی از «محورمقاومت» تبدیل کرد. آیتاللهالعظمی خامنهای، رهبر معظم انقلاب آن را «شکست اسرائیل» خواند. این طوفان نهتنها مساله فلسطین را جهانی کرد بلکه افشاگر جنایات استعماری صهیونیسم شد و امید به آزادی قدس را زنده نگه داشت. بههمین انگیزه تصمیم گرفتیم نگاهی به چند اثر شاخص با موضوع فلسطین در بازار نشر کشورمان داشته باشیم.
۱- فلسطین از منظر آیتالله خامنهای
کتاب «فلسطین از منظر آیتالله خامنهای»، گردآوریشده توسط سعید صلحمیرزایی و منتشرشده توسط مؤسسه پژوهشی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۰، مجموعهای جامع از سخنرانیها، پیامها و مواضع رهبر انقلاب اسلامی درباره مساله فلسطین است. این اثر به بررسی ریشههای تاریخی اشغال فلسطین، نقش صهیونیسم و حمایت قدرتهای غربی از رژیم اسرائیل میپردازد. کتاب با زبانی ساده و مستند، دیدگاههای سیاسی و ایدئولوژیک را در چارچوب آرمانهای انقلاب اسلامی تبیین میکند. بخشهای مختلف کتاب شامل تحلیلهایی از جنگهای اعراب و اسرائیل، اهمیت روز قدس و نقش مقاومت اسلامی در آزادسازی فلسطین است. این اثر برای مخاطبان علاقهمند به مسائل سیاسی خاورمیانه، بهویژه حامیان مقاومت، منبعی مرجع محسوب میشود. در ایران، این کتاب بهدلیل ارتباط مستقیم با گفتمان رسمی نظام و ارائه دیدگاههای استراتژیک، در محافل سیاسی، دانشگاهی و مذهبی مورد استقبال قرار گرفته است. نثر روان و ساختار منسجم، مطالعه آن را برای عموم آسان کرده و بهعنوان سندی برای درک مواضع ایران در قبال فلسطین شناخته میشود. این کتاب همچنین به تحلیل آینده فلسطین و نقش محور مقاومت پرداخته و بر اتحاد امت اسلامی تاکید دارد.
۲- فلسطین از دیدگاه امام خمینی(ره)
کتاب «فلسطین از دیدگاه امام خمینی(ره)»، منتشرشده توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در سال ۱۳۷۰، مجموعهای از پیامها، سخنرانیها و مواضع بنیانگذار انقلاب اسلامی درباره مساله فلسطین و روز قدس است. این اثر با زبانی حماسی و الهامبخش، اشغال فلسطین را نتیجه توطئههای استعماری بریتانیا و غرب میداند و بر ضرورت اتحاد امت اسلامی برای آزادسازی قدس تاکید دارد. کتاب شامل بخشهایی از وصیتنامه سیاسی-الهی امام خمینی(ره) و بیانیههای ایشان درباره فلسطین است. این اثر نهتنها برای مخاطبان مذهبی بلکه برای پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی و علاقهمندان به گفتمان مقاومت ارزشمند است.در ایران، این کتاب بهعنوان سندی تاریخی در شکلگیری آرمان حمایت از فلسطین شناخته میشود و در برنامههای فرهنگی و مذهبی، مانند مراسم روز قدس، مورد استفاده قرار میگیرد. نثر کتاب ساده و مستقیم است و پیامهای آن با تاکید بر عدالتخواهی و مبارزه با ظلم، برای نسلهای مختلف الهامبخش بوده است. این اثر بهدلیل جایگاه ویژه امامخمینی(ره) در ایران، از اهمیت فرهنگی و سیاسی بالایی برخوردار بوده و بارها تجدید چاپ شده است.
۳- سرگذشت فلسطین یا کارنامه سیاه استعمار
کتاب «سرگذشت فلسطین یا کارنامه سیاه استعمار»، نوشته هنری پیلچر و ترجمه مرحوم حجتالاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی، ابتدا در سال ۱۳۴۱ توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد و پس از انقلاب بارها تجدید چاپ شده است. این اثر تاریخچهای دقیق از اشغال فلسطین توسط استعمار بریتانیا و صهیونیسم ارائه میدهد و نقش قدرتهای غربی در تاسیس رژیمصهیونیستی را افشا میکند. کتاب با استناد به اسناد تاریخی، از اعلامیه بالفور تا جنگهای اولیه اعراب و اسرائیل را بررسی میکند. نثر ساده و روان ترجمه، این اثر را برای مخاطبان عمومی قابلفهم کرده است. اهمیت این کتاب در ایران به دلیل ترجمه آن توسط حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی، یکی از شخصیتهای کلیدی انقلاب، دوچندان است. این اثر از اولین کتابهای ترجمهشده در ایران درباره فلسطین محسوب میشود و همچنان منبعی کلاسیک برای مطالعه تاریخ خاورمیانه است. کتاب برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ سیاسی جذاب است و بهدلیل اتخاذ دیدگاه انتقادی نسبت به استعمار، در گفتمان ضداستعماری ایران جایگاه ویژهای دارد. این اثر همچنین به تحلیل نقش استعمار در تقسیمبندی خاورمیانه پرداخته و بهعنوان منبعی آموزشی در برخی دانشگاهها استفاده میشود.
۴- منازعه فلسطین و اسرائیل
کتاب «منازعه فلسطین و اسرائیل»، نوشته تمرا اور و ترجمه پریسا صیادی، در سال ۱۳۹۹ توسط انتشارات ققنوس منتشر شد. این اثر تحلیلی مستند از مناقشات اعراب و اسرائیل از سال ۱۹۴۸ ارائه میدهد و بر جنگهای کلیدی، آوارگی فلسطینیان و مذاکرات صلح تمرکز دارد. نویسنده با استفاده از اسناد تاریخی و دیپلماتیک، روایتی بیطرفانه از درگیریها ارائه میکند که برای پژوهشگران تاریخ خاورمیانه و دانشجویان علوم سیاسی جذاب است. کتاب به موضوعاتی مانند جنگ ۱۹۶۷، انتفاضهها و توافقنامههای صلح مانند اسلو میپردازد. ترجمه روان و نثر ساده، مطالعه آن را برای مخاطبان غیرتخصصی نیز آسان کرده است. در ایران، این کتاب بهدلیل ارائه اطلاعات دقیق و بیطرفانه، درمحافل آکادمیک مورد توجه قرار گرفته و بهعنوان منبعی معتبر برای درک پیچیدگیهای منازعه فلسطین و اسرائیل شناخته میشود. این اثر همچنین به تحلیل نقش قدرتهای جهانی در این منازعه پرداخته و تاثیر سیاستهای بینالمللی بر وضعیت فلسطین را بررسی میکند. کتاب برای افرادی که بهدنبال درک عمیقتری از تاریخ معاصر خاورمیانه هستند، منبعی ارزشمند است و در کتابخانههای دانشگاهی ایران جایگاه ویژهای دارد.
۵- برگهای زیتون
«برگهای زیتون»، مجموعه شعری از محمود درویش، توسط انتشارات سروش در سال۱۳۶۰منتشرشد. این اثر به موضوعات اشغال، آوارگی و مقاومت فلسطینیان میپردازد و با استفاده از نمادهایی مانند زیتون، هویت ملی فلسطین را تقویت میکند. اشعار درویش در این مجموعه با زبانی لطیف و حماسی، تجربههای شخصی و جمعی فلسطینیان را به تصویر میکشد. این کتاب در ایران بهعنوان اثری کلاسیک درادبیات مقاومت شناخته میشود و برای مخاطبان ادبی وسیاسی جذاب است. ترجمههای متعدد این اثر در ایران، نشاندهنده تاثیر عمیق درویش بر ادبیات مقاومت است. اشعار این مجموعه بهدلیل وجود تصاویر شعری قوی و پیامهای عمیق، در محافل ادبی و برنامههای فرهنگی، مانند مراسم روز قدس، مورد استفاده قرار میگیرند. این کتاب همچنین بهدلیل پیوند با فرهنگ فلسطین، در میان خوانندگان ایرانی که به مسائل خاورمیانه علاقهمندند، محبوب است. نثر شاعرانه و استفاده از نمادهای طبیعی، این اثر را به یکی از مهمترین مجموعههای شعر مقاومت در ایران تبدیل کرده است. «برگهای زیتون» بارها تجدید چاپ شده و همچنان اثری ماندگار در ادبیات معاصر ایران است.
۶- جنگ صدساله با فلسطین
کتاب «جنگ صدساله با فلسطین»، نوشته رشید خالدی، اثری برجسته در زمینه تاریخ معاصر فلسطین است که به تحلیل یک قرن مبارزه فلسطینیان علیه اشغال و استعمار میپردازد. ترجمه این کتاب که در ایران توسط ناشران معتبری چون نی یا ققنوس منتشر شده، روایتی جامع از سال ۱۹۱۷ و اعلامیه بالفور تا اوایل قرن بیستویکم ارائه میدهد. خالدی، مورخ برجسته فلسطینی، با استناد به اسناد تاریخی و خاطرات شخصی، اشغال فلسطین را بهعنوان پروژهای استعماری توصیف میکند که با حمایت قدرتهای غربی، بهویژه بریتانیا و آمریکا، پیش رفته است. او جنگهای ۱۹۴۸، ۱۹۶۷، انتفاضهها و مذاکرات صلح را از دیدگاه فلسطینیان تحلیل میکند و بر نابرابری قدرت میان فلسطینیان و رژیمصهیونیستی تاکید دارد. نثر آکادمیک اما روان کتاب، آن را برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقهمندان به تاریخ خاورمیانه مناسب کرده است. در ایران، این اثر بهدلیل اتخاذ دیدگاه انتقادی نسبت به صهیونیسم و استعمار، در محافل دانشگاهی و سیاسی مورد استقبال قرار گرفته و بهعنوان منبعی کلیدی برای درک تاریخ فلسطین شناخته میشود. این کتاب با تحلیل عمیق و مستند، نقش مهمی در گفتمان مقاومت در ایران دارد.
۷- طعم آسمان
«طعم آسمان»، نوشته ابتسام برکات و منتشرشده توسط انتشارات کتاب نیستان در سال ۱۳۹۲، خاطرات کودکی نویسنده از جنگ ۱۹۶۷ و تجربه آوارگی فلسطینیان را روایت میکند. این اثر با زبانی ساده واحساسی، زندگی روزمره فلسطینیان در سایه اشغال را به تصویر میکشد و تجربههای شخصی رابا تاریخ جمعی پیوندمیدهد. کتاب برای خوانندگان علاقهمند به روایتهای انسانی و ادبیات مقاومت جذاب است و در ایران به دلیل سبک لطیف و تاثیرگذارش مورد استقبال قرار گرفته است. برکات با نثری شاعرانه، لحظات تلخ و شیرین زندگی در فلسطین را بازگو میکند و به موضوعاتی مانند از دستدادن خانه، خانواده و هویت میپردازد. این اثر به دلیل روایت اولشخص، برای مخاطبان ایرانی که به دنبال درک عمیقتری از تجربههای فلسطینیان هستند، بسیار تاثیرگذار است.کتاب همچنین در محافل ادبی و برنامههای فرهنگی ایران، مانند نشستهای ادبیات مقاومت، مورد توجه قرار گرفته است. «طعم آسمان» به دلیل پیوند تاریخ و احساسات، اثری منحصربهفرد در ادبیات فلسطین در ایران است و برای خوانندگان عمومی و پژوهشگران ادبیات مناسب است.
۸- خاطرات خدمت در فلسطین
کتاب «خاطرات خدمت در فلسطین (۱۳۲۰-۱۳۲۵)»، نوشته فضلالله نورالدینکیا و منتشرشده توسط انتشارات دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۰، گزارشهای دیپلماتیک از وضعیت فلسطین پیش از اشغال را ارائه میدهد. این اثر با تمرکز بر جامعه، شهرها و تحولات سیاسی فلسطین تصویری دقیق از زندگی روزمره و چالشهای مردم فلسطین ارائه میکند.کتاب با زبانی رسمی و مستند، برای پژوهشگران تاریخ معاصر و علاقهمندان به مطالعات دیپلماتیک جذاب است. نورالدینکیا، که خود در فلسطین خدمت کرده، مشاهدات شخصیاش را با تحلیلهای تاریخی ترکیب کرده، این اثر در ایران مورد توجه قرار گرفته است.کتاب همچنین به بررسی نقش قدرتهای استعماری در آمادهسازی زمینه برای اشغال فلسطین میپردازد و اسنادی از تعاملات دیپلماتیک آن دوره ارائه میدهد. نثر خشک اما دقیق، این اثر را برای افرادی که بهدنبال درک عمیقتر از تاریخ پیش از ۱۹۴۸ فلسطین هستند، منبعی ضروری است و در کتابخانههای تخصصی ایران جایگاه ویژهای دارد.