افزایش ۱۰۰ درصدی آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی خراسان رضوی
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با بیان اینکه ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی، عامل انسانی دارند، گفت: بر اساس گزارش‌های میدانی، افزایش آتش‌سوزی‌ها نسبت به سال گذشته حدود ۱۰۰ درصد بوده و در سه‌ماهه اخیر نیز روندی افزایشی مشاهده شده است.
به گزارش جام جم آنلاین، حسین زنگنه اظهار کرد: با توجه به پیش‌بینی‌ها و داده‌های اقلیمی، از ابتدای سال جاری مشخص بود که با سال کم‌بارش و خشکسالی شدید مواجه هستیم؛ شرایطی که به‌طور مستقیم احتمال وقوع آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها را افزایش می‌دهد.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی افزود: بر همین اساس، در سازمان منابع طبیعی، نیازسنجی، برآورد تجهیزات و بررسی سطح آمادگی را در دستور کار قرار دادیم و طی مکاتباتی با مدیریت بحران استانداری، تقاضا کردیم در اعتبارات این سازمان، تجهیز یگان حفاظت منابع طبیعی نیز دیده شود؛ چراکه این یگان مستقیماً در خط مقدم مقابله با آتش‌سوزی‌ها قرار دارد.
زنگنه اضافه کرد: رشد سریع پوشش گیاهی در اوایل سال و سپس خشک شدن ناگهانی مراتع از اواخر اردیبهشت، آنها را به منبعی آماده برای آتش تبدیل کرد. این وضعیت تنها به ایران محدود نیست؛ بسیاری از کشور‌های اروپایی و آسیایی نیز در سال جاری با شرایط مشابه مواجه بوده‌اند.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی اظهار کرد: ترکیبی از گرمایش زمین، کاهش شدید بارش و خشکی پوشش گیاهی موجب حساس شدن مناطق به کوچک‌ترین جرقه شده است. اعتبار و تقسیم تجهیزات در راستای اجرای مأموریت‌ها، اعتبارات مربوط به مقابله با آتش‌سوزی نیز از طریق مدیریت بحران به شهرستان‌های هدف اختصاص داده شد؛ این اعتبارات صرف تأمین تجهیزات، پوشش نیروها و هزینه‌های عملیاتی شد، هرچند رقم دقیق آن اکنون در دست نیست.
وی در خصوص مهمترین عوامل دخیل در آتش‌سوزی مراتع گفت: ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی دارند. از این میزان حدود ۴۰ درصد به دلیل سهل‌انگاری مانند روشن کردن آتش، رها کردن بطری یا ته‌سیگار، حدود ۱۰ درصد هم شائبه عمدی بودن دارد و ۴۰ درصد هم غیرمستقیم است؛ بنابراین مردم محلی، دامداران، کشاورزان و گردشگران که در طبیعت حضور دارند، باید خود را حافظ این عرصه‌ها بدانند و هنگام مشاهده اولین نشانه‌های حریق، فوراً به نیرو‌های منابع طبیعی یا سایر نهاد‌های ذی‌ربط اطلاع دهند.
نقش زباله‌های رهاشده و ضایعات در تشدید خطر
زنگنه افزود: ۱۰ درصد آتش‌سوزی مراتع نیز به عوامل طبیعی از جمله خشکی شدید، گرمای بیش‌ازحد و پوشش گیاهی خشک‌شده مربوط می‌شود؛ بخش قابل‌توجهی از آتش‌سوزی‌ها به‌صورت غیرمستقیم توسط انسان‌ها و پسماند‌های رهاشده در طبیعت است؛ بطری‌های شیشه‌ای و پلاستیکی رهاشده می‌توانند همچون ذره‌بین در برابر آفتاب عمل کرده و موجب شعله‌ور شدن پوشش گیاهی خشک شوند، همچنین تحرک وسایل نقلیه مانند موتور یا ماشین‌آلات کشاورزی در محیط‌های بسیار خشک می‌تواند به جرقه و سپس آتش‌سوزی منجر شود.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی اظهار کرد: حضور اولیه مردم بومی در زمان شروع آتش، می‌تواند از گسترش حریق جلوگیری کند. تا زمانی که نیرو‌های امدادی به منطقه صعب‌العبور برسند، آتش ممکن است گسترش قابل‌توجهی پیدا کند، بنابراین، همکاری مردم در سطح محلی حیاتی است.
وی در تشریح اقدامات تکمیلی در مقابله با آتش‌سوزی‌ها بر ضرورت مشارکت مردمی تاکید و اظهار کرد: با توجه به شرایط اقلیمی حاکم در سال جاری و افزایش چشمگیر احتمال آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی، مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ با سایر دستگاه‌ها در دستور کار قرار گرفت، در این مسیر، از فرمانداری‌ها خواسته شد که نسبت به تجهیز دهیاری‌ها اقدام کنند و مدیریت بحران نیز با فعال‌سازی ظرفیت‌های موجود، حمایت لازم را به‌عمل آورد.
زنگنه مشارکت دستگاه‌ها در ماموریت‌های میدانی را مهم برشمرد و اظهار کرد: ماموریت‌های ما به‌صورت مشترک و با حضور دستگاه‌های انتظامی، امدادی، خدماتی، آتش‌نشانی، هلال‌احمر و بسیج برگزار شد، چراکه مقابله با آتش در عرصه‌های طبیعی، به‌ویژه در مناطق صعب‌العبور، به هماهنگی چند جانبه و حضور میدانی چند دستگاه نیاز دارد.
وی گفت: زمان و الگوی وقوع حریق‌ها بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از آتش‌سوزی‌ها از ظهر یا شب آغاز و تا ساعات پایانی شب ادامه می‌یابند. در بیشتر موارد، دسترسی سخت به مناطق باعث می‌شود تا همکاران ما ساعت‌ها درگیر مهار حریق شوند. عمده دلایل وقوع این آتش‌ها، سهل‌انگاری انسانی، به‌ویژه در جریان گردش‌های تفریحی پایان هفته است.
زنگنه با اشاره به وضعیت آماری و برآورد خسارت گفت: آمار‌های دقیق از حجم خسارت و تعداد حریق‌ها به صورت متمرکز در دسترس نیست، اما بر اساس گزارش‌های میدانی، افزایش آتش‌سوزی‌ها نسبت به سال گذشته حدود ۱۰۰ درصد بوده و در سه‌ماهه اخیر نیز روندی افزایشی مشاهده شده است.
ورود اولیه مردم محلی برای مهار سریع، حیاتی است
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی اظهار کرد: با توجه به اینکه اولین افراد حاضر در محل حریق معمولاً بومیان، عشایر، کشاورزان و دامداران هستند، تاکید می‌کنیم که هر یک از این افراد، طبیعت را، چون ملک و خانه خود بدانند و در مواجهه با آتش، سریعاً وارد عمل شوند یا گزارش لازم را از طریق راه‌های ارتباطی در اختیار نیرو‌های منابع طبیعی قرار دهند.
وی گفت: در مناطق صعب‌العبور، نیرو‌های ما برای رسیدن به محل و حمل تجهیزات نیاز به زمان دارند؛ بنابراین ورود اولیه مردم محلی برای مهار سریع، حیاتی است. از سوی دیگر، گردشگران و بازدیدکنندگان طبیعت نیز باید همان مسئولیتی که در خانه و محل زندگی خود دارند، در قبال طبیعت داشته باشند. سؤال مهم اینجاست، آیا کسی حاضر است در خانه‌اش آتش روشن کند و برود؟ طبیعت خانه ماست و نباید با بی‌احتیاطی یا بی‌توجهی، آن را به خطر بیندازیم.
زنگنه بر اهمیت همکاری عمومی و ضرورت پویش‌های مردمی حفاظت از طبیعت تاکید و اظهار کرد: با تعداد اندکی مأمور منابع طبیعی ممکن نیست. تمام مردم، نهادها، تشکل‌های مردمی و سازمان‌ها باید در این مسیر مشارکت کنند. همان‌طور که در پویش «یک، دو، سه» به‌منظور جمع‌آوری زباله‌های طبیعت با پیشنهاد استاندار خراسان رضوی همراهی گسترده‌ای انجام شد، ما نیز پیشنهاد می‌کنیم پویشی مشابه در حوزه پیشگیری و اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع راه‌اندازی شود.
ادامه روند دیده‌بانی و هشدار‌های حرارتی
وی گفت: اکنون در فصل گرما قرار داریم و طی هفته‌های آینده، احتمال آتش‌سوزی در مناطق بحرانی استان بسیار بالاست. دیده‌بانی مستمر بر اساس نقشه‌های ماهواره‌ای حرارتی در حال انجام است، اما کافی نیست، بدون همراهی مردم و مدیران محلی، توان عملیاتی ما محدود خواهد بود. مأموریت‌ها بر اساس زمان‌بندی انجام می‌شوند، اما در برخی موارد، شدت و گستردگی آتش‌سوزی فراتر از ظرفیت فوری ماست.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی افزود: با تمام ظرفیت، در کنار سایر نهاد‌های دولتی و مردمی، در حال تلاش هستیم تا پایان اوج گرما و تا اوایل مهرماه از وقوع و گسترش آتش‌سوزی‌ها جلوگیری کنیم. از همه مردم، مسئولان محلی و دستگاه‌های اجرایی انتظار داریم نقش خود را در حفاظت از طبیعت ایفا کنند؛ زیرا این مسئولیت فقط بر دوش منابع طبیعی نیست، بلکه بر عهده همه ماست.
وی ادامه داد: به منظور ارتقاء آمادگی نیروها، سه رزمایش منطقه‌ای پیشگیرانه اطفاء حریق در سه منطقه مختلف استان طراحی و اجرا شد، در هفته اول اردیبهشت در شهرستان مه‌ولات منطقه مرکزی، هفته دوم در شهرستان ششتمد محدوده غرب یا جنوب استان و هفته سوم در مناطق شمالی و مرکزی این رزمایش‌ها با حضور نیرو‌های امدادی، آتش‌نشانی، بسیج، هلال احمر و دیگر دستگاه‌های مرتبط برگزار شد تا هم آمادگی میدانی ارتقاء یابد و هم هشدار لازم نسبت به وضعیت خطرناک امسال به کلیه نیروها داده شود.
زنگنه با اشاره به نیازمندی تجهیزات سبک برای مناطق صعب‌العبور اظهار کرد: با توجه به ماهیت سخت‌گذر بسیاری از عرصه‌های طبیعی استان، امکان استفاده از تجهیزات سنگین در بسیاری از مناطق وجود ندارد. بنابراین، از تجهیزات سبک و قابل حمل مانند بیل آتش‌بر، مخازن آب کوله‌ای قابل حمل بر پشت و آتش‌کوب‌ها استفاده و این تجهیزات در بین شهرستان‌های هدف و همچنین برخی دهیاری‌هایی که در معرض آتش‌سوزی قرار دارند، توزیع شد.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: با تمرکز جدی بر افزایش آگاهی مردمی و آموزش‌های محلی، آموزش‌های میدانی، مردمی و اطلاع‌رسانی گسترده در کنار تجهیز و آماده‌سازی نیرو‌های تخصصی، داشتیم. کارگاه‌های میدانی حضوری در مناطق عشایری، ییلاقی، قشلاقی و دهیاری‌ها برگزار شد. همچنین از ظرفیت فضای مجازی، تابلو‌های هشدار، پوستر‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغات محیطی به‌ویژه در مناطق حساس مانند کمربند جنوبی مشهد منطقه طرقبه شاندیز، شهرستان چناران و دیگر نقاط پرخطر استفاده کردیم.
