براساس برخی گمانه‌ها و اخبار غیررسمی در روزهای اخیر، تشکیل ساختار جدیدی با عنوان «شورای دفاع» براساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به تصویب شورای عالی امنیت ملی رسیده است؛ ساختاری که رئیس‌جمهور ریاست آن را برعهده دارد و دبیرخانه آن نیز به‌احتمال زیاد با حضور یکی از شخصیت‌های برجسته نیروهای مسلح اداره خواهد شد.
بر اساس قانون اساسی، شورای عالی امنیت ملی «به‌تناسب وظایف خود، شوراهای فرعی از قبیل شورای دفاع و شورای امنیت کشور» تشکیل می‌دهد. این اصل که تاکنون عمدتا در حد ظرفیت‌های بالقوه باقی مانده بود، اکنون قرار است با شکل‌گیری رسمی شورای دفاع، از حالت بالقوه به بالفعل درآید. طبق اطلاعات موجود، رؤسای سه قوه، نمایندگان رهبری در شورای عالی امنیت ملی، وزیر اطلاعات، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، فرمانده کل سپاه، فرمانده کل ارتش و فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا(ص) از جمله اعضای این شورا خواهند بود.
چرا اکنون؟ چرا شورای دفاع؟
پاسخ روشن است: دوران گذار از بازدارندگی سنتی به بازدارندگی فعال آغاز شده است. جنگ ۱۲ روزه نه‌فقط موقعیت مقاومت را ارتقاء داد، بلکه به دشمنان منطقه‌ای نشان داد نظام پاسخگویی ایران و محور مقاومت در برابر تهدیدات، بروکراتیک و کند نیست. اکنون با فعال‌سازی شورای دفاع، نظام تصمیم‌گیری دفاعی کشور یک گام به جلو حرکت می‌کند.
سه هدف اصلی این ساختار را می‌توان چنین برشمرد: تقویت همه‌جانبه و منسجم توان دفاعی کشور، افزایش سرعت عمل در مواجهه با بحران‌ها و تهدیدات و حضور منظم و مؤثر فرماندهان عملیاتی در فرآیند تصمیم‌سازی ملی.
شورای دفاع، نه بدعت است و نه ساختاری وارداتی. این شورا، امتداد تجربه‌ای موفق از دوران دفاع‌مقدس است؛ جایی که با تصمیم امام خمینی(ره)، شورای عالی دفاع به‌عنوان مرکز ثقل هدایت جنگ، در مهر ۱۳۵۹ شکل گرفت.
آن شورا متشکل از عالی‌ترین مقامات نظامی و سیاسی کشور بود و تصمیماتی مانند شکستن حصر آبادان، هدایت مذاکره با هیات‌های صلح، و هماهنگی ارتش و سپاه از بطن آن بیرون آمد. امروز نیز احیای آن تجربه، با اقتضائات حقوقی جدید در حال تحقق است.
تطبیق جهانی، ابتکار ملی
اگرچه تشکیل نهادهای مشابه در بسیاری از کشورهای جهان رایج است اما آنچه شورای دفاع جمهوری اسلامی ایران را متمایز می‌سازد، پیوند عمیق آن با مردم، مشروعیت دینی و قانونی و تجربه تاریخی دفاع‌مقدس است.در آمریکا، شورای امنیت ملی صرفا برای هماهنگی میان پنتاگون و کاخ سفید فعالیت می‌کند. در فرانسه، شورای دفاع و امنیت ملی با تمرکز بر بحران‌ها کار می‌کند. اما در ایران، این شورا با پشتوانه رهبری، حضور نیروهای مردمی (سپاه و بسیج)، و رویکرد انقلابی به دفاع، جایگاهی راهبردی دارد.
گامی بلند در دفاع
تشکیل شورای دفاع، نشانه‌ای روشن از آن است که جمهوری اسلامی ایران خود را برای مرحله جدیدی از تحولات آماده کرده است؛ مرحله‌ای که نه‌فقط به دفاع سرزمینی محدود نیست، بلکه دفاع از حیات راهبردی، جغرافیای مقاومت و منافع بلندمدت ملی را هدف قرار داده است و تکیه‌گاه امن مردم را تقویت خواهد کرد.در دوران «امنیت به‌مثابه بازدارندگی فعال»، نیاز به تصمیم‌سازی سریع، هماهنگ و منسجم، یک ضرورت استراتژیک است. شورای دفاع، اگر با همان روحیه دفاع‌مقدس عمل کند، می‌تواند به ستاد کل دفاع ملی ایرانِ جدید تبدیل شود؛ ستادی که فراتر از سیاست و بروکراسی، منطق امنیت انقلابی را به حرکت درمی‌آورد.
