در آن دوران، این بیماری جان ده‌ها میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت؛ تجربه‌ای که در پاندمی‌های دیگری مثل آنفلوآنزای آسیایی در سال ۱۹۵۷ و آنفلوآنزای هنگ‌کنگ در سال ۱۹۶۸ نیز تکرار شد اما چرا با وجود این سابقه خطرناک، هنوز هم بسیاری از مردم جامعه، آنفلوآنزا را دست‌کم می‌گیرند؟ شاید به این دلیل که در سال‌های اخیر، با پیشرفت علم پزشکی و در دسترس قرار گرفتن واکسن‌ها، کمتر شاهد چنین اتفاقاتی بوده‌ایم. موضوعی که ضرورت تزریق واکسن برای گروه‌های پرخطر در فصل سرمای پیش‌رو را دوباره به ما یادآوری می‌کند.
پیچیده و نیاز به درمان
شاید ظاهر آنفلوآنزا شبیه به سرماخوردگی به نظر برسد اما رفته‌رفته پیچیده‌تر از آن سرماخوردگی ساده‌ای خواهد بود که بدون درمان اختصاصی و صرفا با استراحت بهبود پیدا می‌کند؛ موضوعی که دکتر آمیتیس رمضانی، رئیس انجمن متخصصان عفونی کشور هم آن را تایید می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: «همه‌چیز در آنفلوآنزا جدی‌تر از سرماخوردگی است؛ از‌جمله تب ناگهانی و بالا، بدن‌درد شدید، خستگی مفرط، سرفه خشک و گلودرد که همه این علائم، یک هشدار جدی از طرف بدن است و نیاز به طی کردن دوره درمان اختصاصی و مصرف داروهای ضدویروسی دارد.» تجربه نشان داده که گاهی اوقات، شروع زودهنگام داروهای ضد‌ویروس آنفلوآنزا، می‌تواند به کاهش شدت بیماری و جلوگیری از عوارض جدی‌تر کمک چشمگیری کند: «و موضوع دقیقا همین عوارض جدی‌تر این بیماری است؛ چون نکته‌ای که استفاده از واکسن در گروه‌های پرخطر را ضروری می‌کند نه همین علائم به ظاهر ساده بلکه عوارضی مانند ذات‌الریه، برونشیت، عفونت‌های سینوسی و حتی تشدید شدن بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم، بیماری‌های قلبی، کبدی، کلیوی و... است.»
دکتر رمضانی معتقد است افراد جوان وسالم می‌توانند ازعلائم اولیه این بیماری به‌راحتی عبور و دوره درمان راطی کنند اما نگرانی زمانی خودش را نشان می‌دهد که گروه‌های پرخطر به آنفلوآنزا مبتلا شوند وروی دیگری ازبیماری بروز پیدا کند.
گروه‌های نیازمند واکسن
«با تزریق واکسن، از بستری شدن با شدت گرفتن علائم بیماری و خدای نکرده از فوت شخص در اثر بیماری جلوگیری می‌کنیم.» این را رئیس انجمن متخصصان عفونی کشور می‌گوید و توضیح می‌دهد که همه این تاکید و تکرارها برای تزریق واکسن در برخی از گروه‌های جامعه، برای جلوگیری از ابتلا به فرم حاد و خطرناک بیماری است؛ فرمی که در گروه‌هایی مانند سالمندان، خانم‌های باردار، کودکان بین شش ماه تا پنج سال، بیماران دارای بیماری‌های زمینه‌ای و... خود را بیشتر نشان می‌دهد: «توصیه ما تزریق واکسن آنفلوآنزا برای کودکان زیر پنج سال است که سیستم ایمنی آنها هنوز به‌طور کامل صورت نگرفته است. افراد بالای ۶۵ سال که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، بیماران دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم، دیابت، بیماران قلبی و خانم‌های بارداری است که واکسن آنفلوآنزا نه فقط هیچ خطری برای‌شان ندارد بلکه باعث محافظت از سلامت آنها خواهد شد.» البته دکتر رمضانی همان‌قدر که بر تزریق واکسن در گروه‌های پرخطر تاکید دارد، توصیه می‌کند که افراد سالم و جوان به سراغ واکسن نروند: «سبد واکسیناسیون ما آن‌قدر زیاد نیست که بتواند تک به تک افراد جامعه را پوشش بدهد؛ پس در چنین شرایطی، بهتر است افراد سالم‌تر و جوان‌تر در صورت ابتلا به بیماری و درگیری عادی سیستم تنفسی فوقانی، دوره درمان آن را طی کنند و این فرصت را به افراد دیگری بدهند که ابتلا به آنفلوآنزا، تنها یک بیماری معمولی برای‌شان نیست و می‌تواند جان‌شان را به خطر بیندازد. البته که با تزریق واکسن هم ما نمی‌توانیم به‌طور صد‌در‌صد از ابتلا به بیماری جلوگیری کنیم بلکه خاصیت واکسن‌های تنفسی این است که تا ۷۰ درصد، ایمنی ایجاد می‌کند و از عوارض جدی از جمله ذات‌الریه و پنومونی و... جلوگیری می‌کند.» آنچه روشن به نظر می‌رسد این‌که واکسن آنفلوآنزا، راهی برای حفظ جان افراد ضعیف‌تر در برابر عوارض قدرتمند این بیماری است.
این زمان طلایی
قریب به اتفاق متخصصان حوزه سلامت معتقدند که واکسن آنفلوآنزا یک سپر دفاعی مهم در برابر این بیماری است؛ چنان‌که با واکسیناسیون به‌موقع در اواخر شهریور تا نیمه آبان، نه فقط از خودتان محافظت می‌کنید، بلکه با قطع زنجیره انتقال ویروس، به حفظ سلامت جامعه، به‌خصوص گروه‌های آسیب‌پذیر، نیز کمک می‌کنید: «حدود دو هفته طول می‌کشد تا پس از تزریق واکسن، بدن ایمنی لازم را در برابر ویروس‌ها به‌دست بیاورد. با توجه به این که این بیماری با آغاز فصل سرما شیوع پیدا می‌کند، بهتر است که از نیمه شهریور‌ماه، به فکر تزریق واکسن بیفتیم.» تجربه نشان داده که تزریق پیش از فصل شیوع، باعث ایجاد ایمنی نسبی بهتری در بدن نسبت به تزریق در زمان همه‌گیری خواهد داشت.
اما اگر سال گذشته واکسن آنفلوآنزا را دریافت کرده باشید امسال هم نیاز به تزریق مجدد آن خواهد بود؟ سؤالی که پاسخش کوتاه اما قاطع است:«بله، حتما». دکتر رمضانی، از توانایی تغییر ویروس آنفلوآنزا می‌گوید که هر سال، با تغییراتی هرچند اندک بروز پیدا می‌کند: «آن‌قدر که واکسن سال گذشته، دیگر نمی‌تواند تأثیری در مهار آن داشته باشد و لازم است که افراد با سیستم ایمنی ضعیف‌تر، در آستانه شیوع گسترده ویروس، آن را دریافت کنند.» چنانچه سازمان‌های فعال در این حوزه هر سال با بررسی و پایش دقیق سویه‌های آنفلوآنزای در حال گردش در سراسر جهان، پیش‌بینی می‌کنند که کدام سویه‌ها در فصل آینده شیوع بیشتری خواهند داشت؛ سپس واکسن آنفلوآنزای همان سال براساس این پیش‌بینی‌ها و با ترکیب محافظت در برابر رایج‌ترین سویه‌های آنفلوآنزا (معمولا سه یا چهار سویه) تولید می‌شود. برای همین است که تزریق سالانه واکسن آنفلوآنزا مانند یک سپر دفاعی جدید و به‌روز شده در برابر نسخه‌های جدید ویروس آنفلوآنزا عمل می‌کند.
