گوشت قرمز لوکس تر شد
گوشت قرمز در سال‌های اخیر، همواره به عنوان یکی از ارکان اصلی سفره ایرانی، نه فقط یک ماده غذایی بلکه نمادی از تغذیه کامل، مهمان‌نوازی و رفاه شناخته می‌شد، اما قیمت گوشت قرمز پس از سیاست‌های دهه ۹۰ و کاهش میزان تولید و افزایش نرخ شدید ارز، گران شد و میزان مصرف آن در خانوارها به شدت کاهش یافت. با این حال دولت در چهار سال اخیر برای تنظیم بازار گوشت و حفظ این کالا در سفره‌ها اقدام به واردات آن با نرخ ارز ترجیحی و عرضه به قیمت‌های تنظیم بازاری کرد که به دلیل کیفیت مناسب، مورد استقبال خانواده‌ها قرار گرفت.
حالا دیگر خبری از آن روزها نیست و حذف واردات، در کنار مشکلات دامپروری و هزینه‌های بالای تولید، نه‌تنها این محصول را گران‌تر کرده بلکه زنگ خطر جدی برای امنیت غذایی کشور نیز شده است. با این حال تا همین یک سال پیش، حداقل نام گوشت قرمز هنوز در سفره بخشی از خانوارها وجود داشت، اما امروزه فقط بوی آن به مشام می‌رسد. حذف آن از سبد غذایی بسیاری از خانواده‌ها نه یک انتخاب، بلکه در اثر اجباری تلخ است.
گزارش رسمی مرکز آمار ایران از متوسط قیمت کالاهای خوراکی نشان می‌دهد قیمت هر کیلوگرم گوشت گوسفندی در مرداد ۱۴۰۳ حدود ۶۷۹ هزار تومان بوده که در مرداد ۱۴۰۴ به بیش از ۷۸۸ هزار تومان رسیده است. طبق این گزارش رسمی، قیمت گوشت حتی تا ۹۲۰ هزار تومان هم در مرداد امسال ثبت شده است. قیمت گوشت گوساله یا گاو نیز از حدود ۵۶۹ هزار تومان به ۶۶۵ هزار تومان رسید. بر اساس گزارش مرکز آمار، قیمت گوشت گاو یا گوساله در مرداد امسال نسبت به ماه قبل از آن افزایش۲۰۵ درصدی و قیمت گوشت گوسفندی نیز در یک ماه ۰.۸درصد بالاتر رفته است. با این حال سال گذشته گوشت گرم وارداتی با توجه به نوع کیفیت، بین ۳۱۰ تا ۳۹۰ هزار تومان عرضه می‌شد که با توجه به اختلاف قیمت با بازار، مورد استقبال خانوارها بود اما امسال این محصول وارداتی حذف شده و خانوارها نیز گوشت قرمز را از سفره خود کنار گذاشته‌اند.
فعالان صنفی چند عامل اصلی را پشت افزایش قیمت گوشت قرمز می‌دانند که کاهش عرضه داخلی به دلیل افت تولید دام زنده، افزایش هزینه خوراک دام به‌دلیل نرخ ارز و تورم عمومی، افت واردات و مشکلات تأمین نهاده‌ها و البته موج جدید صادرات دام زنده به امید ارزآوری، بازار داخلی را کوچک‌تر کرده است. در این میان، سیاست‌های حمایتی وعده داده‌شده برای کنترل قیمت، عمدتا در سطح ابلاغیه و نشست خبری باقی مانده و اثر ملموسی بر بازار نداشته است. با این حال بازار گوشت قرمز این روزها ظاهرا آرام است، اما نشانه‌های زیر پوست بازار چیز دیگری می‌گویند. بررسی‌ها حاکی از آن است که فعلا عرضه در سطحی قرار دارد که کمبودی احساس نمی‌شود و حتی برنامه‌هایی نیز برای فصل سرما تدوین شده است؛
با این حال، رشد ۳ - ۴ درصدی قیمت‌ها در یک هفته اخیر فشار هزینه‌های تولید و افت قدرت خرید خانوارها، هشدارهایی جدی برای آینده این بازار محسوب می‌شود.
گرانی نهاده‌های دامی؛ اصلی‌ترین مشکل دامداران
علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران اعلام کرده که تأمین نیاز بازار مشکلی ندارد و شرکت پشتیبانی امور دام برای زمستان، از جمله با واردات محدود، در حال آماده‌سازی است. وی گرانی نهاده‌های دامی را اصلی‌ترین مشکل دامداران دانسته و گفته همین مسأله باعث عرضه بیشتر دام در بازار شده است.
ملکی با اشاره به ناترازی انرژی تأکید کرد: اگرچه این موضوع در بخش دام سبک و سنگین اثر کمتری داشته، اما در بخش طیور محسوس‌تر بوده است. به گفته او، گرمای هوا نیز فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده، هرچند تولید همچنان از نظر اقتصادی به‌صرفه است.با وجود این اظهارات، آمارها و روند قیمت‌ها حاکی است که راهکارهای مقطعی مانند واردات یا نهاده یارانه‌ای، بیشتر نقش «کپسول آرام‌بخش» کوتاه‌مدت دارند تا درمان پایدار. کارشناسان نیز هشدار می‌دهند اگر سیاست‌های حمایتی ساختاری برای کاهش هزینه‌های تولید و تثبیت زنجیره تأمین اجرا نشود، «ثبات امروز» بازار گوشت قرمز ممکن است به «بحران فردا» بدل شود.
فقط ۳۰ هزار تن گوشت وارد شد
در این میان سبد بسیاری از غرفه‌های عرضه گوشت قرمز تنظیم بازاری نیز خالی شده که این امر به دلیل سیاست کاهش واردات دولت صورت گرفته است؛ به طوری که در این خصوص سید فخرالدین عامریان، رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی اظهار داشت: حدود دو دهه است که کسری ۱۵۰ هزار تنی گوشت قرمز از طریق واردات تأمین می‌شود اما امسال در پنج ماهه نخست سال تقریبا ۳۰ هزار تن گوشت وارد شده است. وی افزود: در واقع عدم مجوز واردات گوشت از سوی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی باعث شده قیمت گوشت در بازار افزایشی شود.
رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی ادامه داد: ۹ ماه است بانک مرکزی ارزی برای واردات گوشت تخصیص نداده است و در نتیجه حدود ۵۰۰ هزار دلار مطالبه واردکنندگان از دولت بابت گوشت‌های وارد شده به مصرف رسیده است. عدم صدور مجوز صادرات از سوی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی باعث کمبود مقطعی شده و بنابراین کمبود فعلی باعث شده قیمت گوشت قرمز بالا برود.
گوشت کنیایی وارد می‌شود
مهدی بختیاری‌زاده، مدیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران با اشاره به حذف یارانه گوشت قرمز و عدم توزیع گوشت تنظیم بازاری افزود: تصمیم وزارت جهاد کشاورزی و دولت چهاردهم بر این بود که ارز گوشت گرم وارداتی را که تا یک ماه پیش وارد می‌شد، حذف کند و مبدا ارز را تغییر دهد. از اسفند ۱۴۰۳ به بعد، گوشت گرم یارانه‌ای که در قالب تنظیم بازار عرضه می‌شد، از بازار جمع‌آوری و محدود شد و فقط در اختیار چند شرکت خاص قرار گرفت و دیگر در میادین میوه‌وتره‌بار شهرداری تهران به دست مردم نرسید. وی ادامه داد: در پی تصمیم این وزارتخانه و دولت، ارز گوشت گرم آزاد و تصمیم بر افزایش واردات گرفته شد.
بختیاری‌زاده همچنین بیان کرد: درحال حاضر رایزنی‌های خوبی برای تأمین گوشت ازکشورهای مختلفی چون کنیا، استرالیا، روسیه و قزاقستان انجام شده است؛ به‌گونه‌ای که گوشت گرم گوسفندی با قیمت مناسب عرضه شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران با اعلام این‌که به زودی گوشت وارداتی کنیایی جایگزین گوشت تنظیم بازار دولتی در میادین و بازارهای میوه و تره‌بار می‌شود، گفت: پس از انجام ثبت سفارش و در صورت همراهی وزارت جهاد کشاورزی، توزیع گوشت کنیایی گرم با قیمت حدود ۶۰۰ هزار تومان از ۲۰ روز آینده در میادین میوه و تره‌بار شهر با قیمت ارز حدودا ۷۲ هزار تومانی آغاز خواهد شد. وی اعلام کرد: به همت تولیدکنندگان و دامداران، گوشت گوسفندی گرم داخلی با قیمت هر کیلو ۷۱۰ هزار تومان در میادین میوه‌وتره‌بار شهرداری به مصرف‌کننده نهایی عرضه می‌شود، در حالی که در سطح شهر، همین گوشت نزدیک به یک میلیون تومان است.
مردم دیگر سراغ گوشت قرمز نمی‌روند
بر اساس آمارهای وزارت جهادکشاورزی حدود ۲۰درصد از گوشت قرمز مورد نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود، این در حالی است که میزان مصرف در سال‌های اخیر همواره بین ۹۰۰ هزار تا یک میلیون و۱۰۰هزار تن بوده است. از این رو به صراحت می‌توان گفت کاهش واردات گوشت قرمز، که تا پیش از این با ارز ترجیحی و به عنوان مسکن موقتی برای سفره اقشار کم‌درآمد عمل می‌کرد نوید روزهای سخت‌تری را برای این بخش از جامعه می‌دهد. مگر آن‌که تولید داخلی بتواند ناگهان جهشی بزند و محصولی با قیمت رقابتی روانه بازار شود؛ سناریویی که با توجه به بحران تأمین نهاده‌های دامی، بیشتر به یک خوش‌بینی شاعرانه شباهت دارد تا واقعیت اقتصادی. حتی اگر این معجزه تولید رخ دهد شبکه توزیع ناکارآمد و واسطه‌گری بی‌مهار می‌تواند دوباره گرانی را بر مصرف‌کننده تحمیل کند.
ازسوی دیگر یک قصاب در بازار بزرگ تهران به خبرنگار جام‌جم می‌گوید:«مردم دیگر کمتر سراغ گوشت می‌آیند، خریدها به نیم یا حتی یک‌چهارم کیلو رسیده و گوشت برای بسیاری از خانواده‌ها به یک مناسبت خاص تبدیل شده است تا یک غذای هفتگی.» این در حالی است که بسیاری از فروشندگان معتقدند اگر روند فعلی ادامه یابد، تا پایان سال باید منتظر عبور قیمت گوشت گوسفندی از مرز ۸۰۰ هزار تومان باشیم.
با این اوصاف می‌توان به صدور دیرهنگام مجوزها توسط وزارت جهاد کشاورزی، عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی و ارائه آمارهای نادرست تولید و خطای تصمیم‌گیران در میزان واردات به عنوان دلایل اصلی گران شدن گوشت قرمز در وضعیت فعلی اشاره کرد.
این جهش‌های پی‌درپی بار دیگر همان پرسش قدیمی را برسر زبان‌ها انداخته است: وقتی دستمزد سالانه کارگر و کارمند، حتی به اندازه نصف سرعت گرانی یک کالای اساسی بالا نمی‌رود، قرار است «سفره مردم» تا کجا کوچک‌تر شود؟ شاید پاسخ را باید در رکورد‌شکنی دیگری جست‌وجو کرد؛ رکورد حذف گوشت قرمز از سبد غذایی میلیون‌ها خانوار.
گزارش رسمی مرکز آمار ایران از متوسط قیمت کالاهای خوراکی نشان می‌دهد قیمت هر کیلوگرم گوشت گوسفندی در مرداد ۱۴۰۳ حدود ۶۷۹ هزار تومان بوده که در مرداد ۱۴۰۴ به بیش از ۷۸۸ هزار تومان رسیده است. طبق این گزارش رسمی، قیمت گوشت حتی تا ۹۲۰ هزار تومان هم در مرداد امسال ثبت شده است. قیمت گوشت گوساله یا گاو نیز از حدود ۵۶۹ هزار تومان به ۶۶۵ هزار تومان رسید. بر اساس گزارش مرکز آمار، قیمت گوشت گاو یا گوساله در مرداد امسال نسبت به ماه قبل از آن افزایش۲۰۵ درصدی و قیمت گوشت گوسفندی نیز در یک ماه ۰.۸درصد بالاتر رفته است. با این حال سال گذشته گوشت گرم وارداتی با توجه به نوع کیفیت، بین ۳۱۰ تا ۳۹۰ هزار تومان عرضه می‌شد که با توجه به اختلاف قیمت با بازار، مورد استقبال خانوارها بود اما امسال این محصول وارداتی حذف شده و خانوارها نیز گوشت قرمز را از سفره خود کنار گذاشته‌اند.
فعالان صنفی چند عامل اصلی را پشت افزایش قیمت گوشت قرمز می‌دانند که کاهش عرضه داخلی به دلیل افت تولید دام زنده، افزایش هزینه خوراک دام به‌دلیل نرخ ارز و تورم عمومی، افت واردات و مشکلات تأمین نهاده‌ها و البته موج جدید صادرات دام زنده به امید ارزآوری، بازار داخلی را کوچک‌تر کرده است. در این میان، سیاست‌های حمایتی وعده داده‌شده برای کنترل قیمت، عمدتا در سطح ابلاغیه و نشست خبری باقی مانده و اثر ملموسی بر بازار نداشته است. با این حال بازار گوشت قرمز این روزها ظاهرا آرام است، اما نشانه‌های زیر پوست بازار چیز دیگری می‌گویند. بررسی‌ها حاکی از آن است که فعلا عرضه در سطحی قرار دارد که کمبودی احساس نمی‌شود و حتی برنامه‌هایی نیز برای فصل سرما تدوین شده است؛
با این حال، رشد ۳ - ۴ درصدی قیمت‌ها در یک هفته اخیر فشار هزینه‌های تولید و افت قدرت خرید خانوارها، هشدارهایی جدی برای آینده این بازار محسوب می‌شود.
گرانی نهاده‌های دامی؛ اصلی‌ترین مشکل دامداران
علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران اعلام کرده که تأمین نیاز بازار مشکلی ندارد و شرکت پشتیبانی امور دام برای زمستان، از جمله با واردات محدود، در حال آماده‌سازی است. وی گرانی نهاده‌های دامی را اصلی‌ترین مشکل دامداران دانسته و گفته همین مسأله باعث عرضه بیشتر دام در بازار شده است.
ملکی با اشاره به ناترازی انرژی تأکید کرد: اگرچه این موضوع در بخش دام سبک و سنگین اثر کمتری داشته، اما در بخش طیور محسوس‌تر بوده است. به گفته او، گرمای هوا نیز فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده، هرچند تولید همچنان از نظر اقتصادی به‌صرفه است.با وجود این اظهارات، آمارها و روند قیمت‌ها حاکی است که راهکارهای مقطعی مانند واردات یا نهاده یارانه‌ای، بیشتر نقش «کپسول آرام‌بخش» کوتاه‌مدت دارند تا درمان پایدار. کارشناسان نیز هشدار می‌دهند اگر سیاست‌های حمایتی ساختاری برای کاهش هزینه‌های تولید و تثبیت زنجیره تأمین اجرا نشود، «ثبات امروز» بازار گوشت قرمز ممکن است به «بحران فردا» بدل شود.
فقط ۳۰ هزار تن گوشت وارد شد
در این میان سبد بسیاری از غرفه‌های عرضه گوشت قرمز تنظیم بازاری نیز خالی شده که این امر به دلیل سیاست کاهش واردات دولت صورت گرفته است؛ به طوری که در این خصوص سید فخرالدین عامریان، رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی اظهار داشت: حدود دو دهه است که کسری ۱۵۰ هزار تنی گوشت قرمز از طریق واردات تأمین می‌شود اما امسال در پنج ماهه نخست سال تقریبا ۳۰ هزار تن گوشت وارد شده است. وی افزود: در واقع عدم مجوز واردات گوشت از سوی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی باعث شده قیمت گوشت در بازار افزایشی شود.
رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی ادامه داد: ۹ ماه است بانک مرکزی ارزی برای واردات گوشت تخصیص نداده است و در نتیجه حدود ۵۰۰ هزار دلار مطالبه واردکنندگان از دولت بابت گوشت‌های وارد شده به مصرف رسیده است. عدم صدور مجوز صادرات از سوی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی باعث کمبود مقطعی شده و بنابراین کمبود فعلی باعث شده قیمت گوشت قرمز بالا برود.
گوشت کنیایی وارد می‌شود
مهدی بختیاری‌زاده، مدیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران با اشاره به حذف یارانه گوشت قرمز و عدم توزیع گوشت تنظیم بازاری افزود: تصمیم وزارت جهاد کشاورزی و دولت چهاردهم بر این بود که ارز گوشت گرم وارداتی را که تا یک ماه پیش وارد می‌شد، حذف کند و مبدا ارز را تغییر دهد. از اسفند ۱۴۰۳ به بعد، گوشت گرم یارانه‌ای که در قالب تنظیم بازار عرضه می‌شد، از بازار جمع‌آوری و محدود شد و فقط در اختیار چند شرکت خاص قرار گرفت و دیگر در میادین میوه‌وتره‌بار شهرداری تهران به دست مردم نرسید. وی ادامه داد: در پی تصمیم این وزارتخانه و دولت، ارز گوشت گرم آزاد و تصمیم بر افزایش واردات گرفته شد.
بختیاری‌زاده همچنین بیان کرد: درحال حاضر رایزنی‌های خوبی برای تأمین گوشت ازکشورهای مختلفی چون کنیا، استرالیا، روسیه و قزاقستان انجام شده است؛ به‌گونه‌ای که گوشت گرم گوسفندی با قیمت مناسب عرضه شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران با اعلام این‌که به زودی گوشت وارداتی کنیایی جایگزین گوشت تنظیم بازار دولتی در میادین و بازارهای میوه و تره‌بار می‌شود، گفت: پس از انجام ثبت سفارش و در صورت همراهی وزارت جهاد کشاورزی، توزیع گوشت کنیایی گرم با قیمت حدود ۶۰۰ هزار تومان از ۲۰ روز آینده در میادین میوه و تره‌بار شهر با قیمت ارز حدودا ۷۲ هزار تومانی آغاز خواهد شد. وی اعلام کرد: به همت تولیدکنندگان و دامداران، گوشت گوسفندی گرم داخلی با قیمت هر کیلو ۷۱۰ هزار تومان در میادین میوه‌وتره‌بار شهرداری به مصرف‌کننده نهایی عرضه می‌شود، در حالی که در سطح شهر، همین گوشت نزدیک به یک میلیون تومان است.
مردم دیگر سراغ گوشت قرمز نمی‌روند
بر اساس آمارهای وزارت جهادکشاورزی حدود ۲۰درصد از گوشت قرمز مورد نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود، این در حالی است که میزان مصرف در سال‌های اخیر همواره بین ۹۰۰ هزار تا یک میلیون و۱۰۰هزار تن بوده است. از این رو به صراحت می‌توان گفت کاهش واردات گوشت قرمز، که تا پیش از این با ارز ترجیحی و به عنوان مسکن موقتی برای سفره اقشار کم‌درآمد عمل می‌کرد نوید روزهای سخت‌تری را برای این بخش از جامعه می‌دهد. مگر آن‌که تولید داخلی بتواند ناگهان جهشی بزند و محصولی با قیمت رقابتی روانه بازار شود؛ سناریویی که با توجه به بحران تأمین نهاده‌های دامی، بیشتر به یک خوش‌بینی شاعرانه شباهت دارد تا واقعیت اقتصادی. حتی اگر این معجزه تولید رخ دهد شبکه توزیع ناکارآمد و واسطه‌گری بی‌مهار می‌تواند دوباره گرانی را بر مصرف‌کننده تحمیل کند.
ازسوی دیگر یک قصاب در بازار بزرگ تهران به خبرنگار جام‌جم می‌گوید:«مردم دیگر کمتر سراغ گوشت می‌آیند، خریدها به نیم یا حتی یک‌چهارم کیلو رسیده و گوشت برای بسیاری از خانواده‌ها به یک مناسبت خاص تبدیل شده است تا یک غذای هفتگی.» این در حالی است که بسیاری از فروشندگان معتقدند اگر روند فعلی ادامه یابد، تا پایان سال باید منتظر عبور قیمت گوشت گوسفندی از مرز ۸۰۰ هزار تومان باشیم.
با این اوصاف می‌توان به صدور دیرهنگام مجوزها توسط وزارت جهاد کشاورزی، عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی و ارائه آمارهای نادرست تولید و خطای تصمیم‌گیران در میزان واردات به عنوان دلایل اصلی گران شدن گوشت قرمز در وضعیت فعلی اشاره کرد.
این جهش‌های پی‌درپی بار دیگر همان پرسش قدیمی را برسر زبان‌ها انداخته است: وقتی دستمزد سالانه کارگر و کارمند، حتی به اندازه نصف سرعت گرانی یک کالای اساسی بالا نمی‌رود، قرار است «سفره مردم» تا کجا کوچک‌تر شود؟ شاید پاسخ را باید در رکورد‌شکنی دیگری جست‌وجو کرد؛ رکورد حذف گوشت قرمز از سبد غذایی میلیون‌ها خانوار.
