این رویداد از شنبه ۱۵ شهریور آغاز و تا پنجشنبه ۱۹ شهریور در تهران ادامه خواهد داشت و میزبان جمعی از دانشمندان، فناوران و دانشجویان از ایران و دیگر کشورهاست که فرصتی استثنایی برای تعاملات علمی و شبکهسازی میان نخبگان فراهم میکند. در این رویداد بیش از ۱۰۰ مهمان از ۳۰ کشور اسلامی حضور خواهند داشت. اعطای این جایزه از سوی بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) با چشمانداز گسترش صلح، امنیت و رفاه بشریت، ازسال۱۳۹۱ آغاز شد. از چند روز پیش سه نامزد نهایی دریافت این جایزه معرفی شدهاند اما آنها چه کسانیاند و چه دستاوردهایی داشتهاند؟
پروفسور مهمت تونر | علم و فناوری زیستی و پزشکی | ترکیه
در هر آزمایشگاه علمی، نقطهای وجود دارد که چشم انسان بهتنهایی کافی نیست و برای کشف رازهای پنهان، باید با دقت و عمق بیشتری نگاه کرد. در همین نقطه، پژوهشگرانی هستند که با کنجکاوی و دقت، قادرند آنچه از چشم دیگران پنهان است را ببینند. یکی از این پژوهشگران مهمت تونر است کسی که مسیر علمیاش از کنجکاویهای ابتدایی در استانبول آغاز شد و مسیرش را به MIT و بیمارستان عمومی ماساچوست رساند. علاقه او به علم از سالهای تحصیل در مهندسی مکانیک شکل گرفت، زمانی که مسائلی فراتر از دنیای ابزار و چرخدندهها ذهنش را به خود مشغول کرده بود. بعد از آن، آشنایی با استادانی که نگاه تازهای به پرسشگری و حل مسأله داشتند، نقطه عطفی در زندگی او شد و مسیر پژوهشهای میکروسکوپی و مهندسی پزشکی را برایش هموار کرد.
معرفی اثر: سفر پنهان در بزرگراه حیات
بدن، پارچهای بافته شده از میلیاردها سلول است؛ سلولهایی که مانند دانههایی منظم، یکییکی به میل انداخته شدهاند. در این میان همه چیز بهدرستی پیش میرود تا آنجا که یک دانه جا بماند و همین یکی اگر بهموقع دیده نشود، میتواند تمام بافت را از هم باز کند. داستان از یک سلول شروع میشود که همان دانه جامانده است. سلولی کوچک که از نظم خارج میشود و در سکوت، قوانین بدن را زیر پا میگذارد. در ابتدا، شاید تنها یک لکه نامحسوس در گوشهای باشد اما همین سلول نافرمان اگر بهموقع شناسایی نشود، با تکثیر بیرویه و ناهماهنگ با بدن، پایهگذار چیزی میشود که ما آن را سرطان مینامیم. این سلول، رفتاری فرصتطلب دارد و به محدوده خود قانع نمیماند. با گذر زمان، برخی از سلولهایش سوار بر جریان خون، راهی سفری برای گسترش قلمرو میشوند؛ پدیدهای که به آن متاستاز گفته میشود. خون، بزرگراهی با میلیونها مسافر است. گلبولهای سفید و قرمز، پلاکتها و...، همه و همه از اجزای این مایع قرمز رنگ هستند که بیوقفه در خدمت حیات قدم برمیدارند. در این شلوغی، آن تعداد اندک سلولهای سرطانی، مسافرانی ناخواسته هستند که با نقشههای شوم خود از تشخیص توسط سیستم ایمنی فرار میکنند. تشخیص چنین سلولهایی از میان انبوه جمعیت کار سادهای نیست و اینجاست که علم دست به کار میشود. اهمیت شناسایی CTCها یا همان سلولهای سرطانی در گردش که بهویژه در خون یافت میشوند، به تشخیص اولیه بیماری محدود نمیشود. این سلولهای سرگردان از آینده صحبت میکنند و میزان تهاجمی بودن بیماری، احتمال بازگشت آن و نحوه پاسخگویی بدن به درمان را نشان میدهند. همین ویژگی، آنها را به ابزاری ارزشمند برای تصمیمگیریهای درمانی تبدیل کرده است.
دکتر وهاب میررکنی | علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات | ایران
سفر و جستوجوی ذهن هر پژوهشگر، شبکهای از سؤالها، تجربهها و آزمونهاست که مسیر علم را شکل میدهد. وهاب میررکنی این مسیر را از دفترچهای پر از مسائل در دوران کودکی آغاز کرد و سپس از کلاسهای مدرسه و مسابقات روباتیک به دانشگاههای معتبر جهان و آزمایشگاههای تحقیقاتی بزرگ رسید. تجربههای متعدد او نشان میدهد که پیشرفت علمی نه یک مسیر خطی، بلکه شبکهای از کشفها، آزمونها و تجارب متنوع است که همواره در تعامل با مسائل واقعی زندگی شکل میگیرد.مسیر علمی او از کلاسهای مدرسه تا دانشگاه و تحقیقات صنعتی، همواره با کشف و چالش همراه بوده است. مسابقات المپیاد و رقابتهای جهانی روبوکاپ، نخستین میدانهای رشد او بودند؛ جایی که آموخت اعتماد بهنفس و کار تیمی، زیربنای هر موفقیت بزرگ است.
معرفی اثر: در جستوجوی شباهت
تا به حال کتابی خواندهای که تمام شدنش حس پایان یک دوستی را داشته باشد؟ کتابی که نهفقط محتوایش، بلکه حالوهوایش، نثرش و چیزی ناپیدا در میان سطرهایش با تو حرف زده باشد. حالا تصور کن در جستوجو کتاب دیگری باشی که همان احساس را زنده کند. پا به کتابخانهای بزرگ با قفسههایی نامنظم میگذاری. رمان، فلسفه، علم، تاریخ، همه و همه بدون دستهبندی مشخص در قفسهها قراردارند.شروع به ورق زدن کتابها میکنی تاشاید حسی آشناپیدا شود. با گذر زمان، خستگی توانت رامیگیرد.کتابها زیادند وآنچه دنبالش هستی، بهراحتی با چشم و دست پیدانمیشود. درنهایت، پشت یکی از رایانههای کتابخانه مینشینی. توضیحی از آن کتاب محبوب را مینویسی و حالا این خواسته انسانی، به مسألهای ماشینی تبدیل میشود. در جهان کامپیوترها، چالش کمی پیچیدهتر میشود. این موتورجستوجو، باید بین میلیاردهاکتاب،دنبال کتابی مشابه خواستهات بگردد. چطور یک رایانه از میان این دریای داده، چیزهایی را پیدا میکند که از نظر معنا یا ساختار، به هم نزدیکند؟ مهمتر از آن، چگونه میتواند این کار را سریع و دقیق انجام دهد، بیآنکه نیاز باشد همه دادهها را یکییکی بررسی کند؟ جواب این سؤال در راهی است که به جای احساسات، از زبان اعداد و فرمولها برای فهمیدن شباهتها استفاده میکند؛ الگوریتمی مبتنی بر توزیعهای p-پایدار، که توسط پژوهشگرانی مانند وهاب میررکنی طراحی شده است تا رایانهها بتوانند بدون زیرورو کردن کل فضا دیجیتال، دادههایی مشابه را هوشمندانه و با سرعتی بالا شناسایی کنند.
پروفسور محمد خواجه نذیرالدین | علوم پایه و مهندسی | هندوستان
آغاز مسیر علمی نذیرالدین در دانشگاه عثمانیه حیدرآباد رقم خورد، جایی که برای دوره کارشناسی، ترکیب شیمی و زیستشناسی را برگزید. اگرچه تحصیل در رشتههای علوم پایه به معنای درک پایهای جهان هستی بود، برای او بیشتر شروع سفری شد که بعدها به خط مقدم فناوریهای انرژی پاک و سلولهای خورشیدی ختم گردید. پس از فارغالتحصیلی، نذیرالدین در آزمون ورودی مقاطع بالاتر شرکت کرد و در میان داوطلبان زیاد، توانست رتبه قبولی در دو رشته ژنتیک و شیمی را به دستآورد. هرچند به ژنتیک علاقه داشت اما در آن زمان این رشته در هند چندان مورد توجه نبود؛ به همین دلیل شیمی را ادامه داد. با تکمیل کارشناسی درسال ۱۹۷۸ و کارشناسی ارشد در ۱۹۸۰، تمرکز او به سمت شیمی معدنی معطوف شد؛ شاخهای که به مطالعه ویژگیها و واکنشهای تمامی عناصر و ترکیبات غیر هیدروکربنی میپردازد. در سال ۱۹۸۶، او با راهنماییهای استادش دکتر تقیخان، دوره دکتری خود را در همان دانشگاه عثمانیه به پایان رساند؛ نقطه عطفی که او را رسما وارد دنیای تحقیق و پژوهش کرد.
معرفی اثر: انقلاب سلولهای خورشیدی پروسکایتی
همه ما بارها در شرایط قطعی برق قرار گرفتهایم؛ لحظاتی که دستگاههای سرمایشی از کار میافتند، چراغها خاموش میشوند و سکوت و تاریکی را با خود میآورند. شرایطی که ما را حتی از سادهترین نیازهای روزانه محروم میکند. این تجربههای تکرارشونده که در روزهای اخیر به امری رایج بدل شدهاند، وابستگی عمیق مابه برق و اهمیت دستیابی به انرژی را یادآور میشوند. این وابستگی، در حالی ادامه دارد که بخش عمدهای از انرژی برق هنوز از طریق سوزاندن سوختهای فسیلی تأمین میشود؛ منابعی که نهتنها محدود و رو به پایان هستند، بلکه با تولید گازهای گلخانهای،آلودگی هواو تشدید بحران اقلیمی، آسیبهای گستردهای به محیطزیست وارد کردهاند. بحرانهایی که سلامت انسان و آینده سیاره را تهدید میکنند. در پاسخ به این مشکلات، انرژیهای تجدیدپذیر و بهویژه انرژی خورشیدی بهعنوان جایگزینی پایدار وپاک مطرح شدهاند. انرژی خورشیدی یکی ازپاکترین ودردسترسترین گزینههای جایگزین است که سالها موردتوجه قرارگرفته اما فناوریهای رایج دسترسی به آن، با مسائلی نظیر هزینه بالا، پیچیدگی تولید و بهرهوری محدود روبهرو بودهاند. در چنین شرایطی، سلولهای خورشیدی پروسکایتی بهعنوان نسل جدیدی از فناوری خورشیدی، امیدهای تازهای را زنده کردهاند. این سلولها که از هزینهای کمتر و بازدهی بالاتر برخوردارند، توانستهاند محدودیتهای فناوریهای پیشین را به چالش بکشند و نگاهها را به سوی خود جلب کنند. پیرو این زمینه، پژوهشگرانی از جمله محمد نذیرالدین، در توسعه این فناوری نوظهور نقش داشتند و نویدبخش دستیابی به انرژی پاک، پایدار و در دسترس برای همگان هستند.