کارشناسان از علل، راه‌های پیشگیری و درمان بوی بد دهان می‌گویند
نسیم بهاری به‌جای نفس اژدها
تصور کنید در یک مهمانی دوستانه، با شور و اشتیاق مشغول صحبت با فردی هستید که مدت‌ها منتظر ملاقاتش بوده‌اید. ناگهان متوجه می‌شوید که چهره‌اش درهم می‌رود و سعی می‌کند کمی از شما فاصله بگیرد. اینجاست که «بوی بد دهان» یا هالیتوز، بر لحظات شیرین شما سایه می‌اندازد و تمام اعتماد‌به‌نفس‌تان را بر باد می‌دهد. بوی بد دهان، مشکلی نیست که بتوان به‌سادگی از کنار آن گذشت.
این عارضه ناخوشایند، نه‌‌فقط می‌تواند روابط اجتماعی و شخصی ما را تحت‌تاثیر قرار دهد بلکه گاهی اوقات نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر در بدن است. از بهداشت نامناسب دهان و دندان گرفته تا رژیم غذایی نامناسب، خشکی دهان، عفونت‌های سینوسی و حتی بیماری‌های زمینه‌ای، عوامل متعددی است که در بروز بوی بد دهان نقش دارد اما نگران نباشید! خبر خوب این است که با شناخت این عوامل و اتخاذ راهکارهای مناسب، می‌توان این اژدهای خفته را مهار کرد و دوباره با خیالی آسوده به استقبال لبخندها رفت.
ریشه‌یابی بوی بد
دکتر فتانه رهنما، مدیر گروه پیشین بهداشت دهان و دندان دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم به ابعاد مختلف مشکل شایع بوی بد دهان می‌پردازد و می‌گوید: سلامت دهان و دندان، اولین خط دفاعی در برابر بوی نامطبوع دهان است. در فرد سالم، رعایت بهداشت اولیه کافی است اما عوامل متعددی می‌تواند این تعادل را بر هم بزند؛ عوامل تغذیه‌ای و متابولیکی، عفونت‌ها و التهابات تنفسی فوقانی، پوشش زبانی و سلامت دهان، بیماری‌های دندانی و لثوی، مشکلات سیستمیک و گوارشی، ناهنجاری‌های آناتومیک.آن طورکه رهنما توضیح می‌دهد، مصرف برخی موادغذایی مانند سیر و پیاز، به دلیل ترکیبات گوگردی، موقتا باعث بوی بد دهان می‌شود. همچنین، در شرایطی مانند روزه‌داری طولانی‌مدت که بزاق دهان کمتر ترشح می‌شود و محیط دهان خشک‌تر می‌شود، باکتری‌ها فرصت بیشتری برای تکثیر و تولید مواد بودار پیدا می‌کنند. کمبود مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه که به پاکسازی طبیعی دهان کمک می‌کند، می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد.
این دندانپزشک با اشاره به این‌که مسیر تنفسی از سینوس‌ها شروع شده و تا دهان ادامه دارد، می‌افزاید: هرگونه مشکل در سینوس‌ها، از جمله سینوزیت حاد یا مزمن، سرماخوردگی شدید یا حتی عفونت‌های لثه و دندان می‌تواند با ایجاد ترشحات چرکی یا باکتریایی، بوی بسیار تندی را به دهان منتقل کند.به گفته او گرفتگی بینی که مانع تنفس راحت از طریق بینی می‌شود، فرد را مجبور به تنفس از دهان می‌کند و این امر خشکی دهان و تشدید بوی بد را به همراه دارد.
لازم به یادآوری است که سطح زبان پوشیده از پرزهای ظریفی است که محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها، ذرات غذا و سلول‌های مرده است. اگر بهداشت زبان به درستی رعایت نشود، این مواد تجزیه‌شده و ترکیبات فرار گوگردی تولید می‌کند که عامل اصلی بوی بد دهان است. وجود پلاک میکروبی روی دندان‌ها نیز این مشکل را تشدید می‌کند.
علاوه‌بر اینها؛ پوسیدگی‌های عمیق دندانی، به‌خصوص در دندان‌های خلفی (آسیاب)، شکاف‌ها و حفره‌هایی ایجاد می‌کند که تمیز کردن آنها دشوار است. این نواحی محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها است و مواد غذایی باقیمانده در آنها به‌سرعت تجزیه شده و بوی نامطبوع تولید می‌کند. بیماری‌های لثوی (پریودنتیت) نیز با ایجاد التهاب و عفونت در بافت‌های نگهدارنده دندان، منجر به بوی زننده می‌شود.
دکتر رهنما به ارتباط مستقیم سلامت گوارش با بوی دهان اشاره می‌کند ومی‌افزاید: بیماری‌هایی مانند گاستریت(التهاب معده)، زخم معده، هلیکوباکتر پیلوری و به‌خصوص رفلاکس معده به مری (GERD)، باعث بازگشت محتویات اسیدی یا گازی معده به سمت دهان شده و بوی مشخصی ایجاد می‌کند. حتی اختلالات جزئی در عملکرد دریچه پیلور (دریچه بین معده و روده کوچک) نیز می‌تواند در این فرآیند نقش داشته باشد.
وی درباره ناهنجاری‌های آناتومیک در ایجاد بوی بد دهان توضیح می‌دهد: در موارد کمتر شایع، شکل یا ساختار صورت و فک، منجر به تنفس دهانی مزمن یا خشکی غیرعادی دهان می‌شود و می‌تواند بوی بد نفس را سبب شود.
راهکارهایی برای نفس خوشبو
دکتر رهنما برای مقابله با بوی بد دهان، مجموعه‌ای از توصیه‌های کاربردی را ارائه می‌دهد و عنوان می‌کند: بهداشت جامع دهان و دندان بسیار حائز اهمیت است. مسواک زدن حداقل دو بار در روز، به مدت دو دقیقه، با خمیردندان حاوی فلوراید و تمرکز بر تمام سطوح دندان‌ها و خط لثه توصیه می‌شود. استفاده روزانه از نخ دندان برای پاکسازی نواحی بین دندانی که مسواک قادر به تمیز کردنش نیست. افزون بر این روزانه با استفاده از مسواک، تمیزکننده زبان (زبان پاک‌کن) یا حتی یک قاشق کوچک، سطح زبان را به آرامی تمیز کنید. مصرف منظم آب به حفظ رطوبت دهان و شست‌وشوی طبیعی مواد زائد کمک می‌کند. افزایش مصرف میوه و سبزیجات تازه و کاهش مصرف مواد غذایی با بوی تند توصیه می‌شود. علاوه‌بر اینها؛ هر شش ماه یک بار برای معاینه، جرم‌گیری و اطمینان از نداشتن پوسیدگی یا بیماری لثه به پزشک مراجعه کنید. مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص و درمان بیماری‌های سینوسی، گوارشی یا هر مشکل سلامتی دیگری که ممکن است باعث بوی بد دهان شود. آن‌طور که رهنما تاکید می‌کند، بوی بد دهان یک مشکل قابل حل است و با رعایت مداوم و اصولی مواردی که به آنها اشاره شد و مشورت با متخصصان، می‌توان به طور کامل بر آن غلبه کرد.
نقش بزاق در سلامت دهان
دکتر مریم صادقی‌پور، دندانپزشک ومتخصص پیشگیری وسلامت دهان و دندان نیز با تأکید براهمیت بهداشت دهان و دندان، به ماهیت دهان به عنوان محیطی زیستی برای انواع میکروارگانیسم‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: بوی بد دهان، یا هالیتوزیس، مشکلی رایج است که می‌تواند برکیفیت زندگی فرد و روابط اجتماعی اوتأثیر منفی بگذارد. تجمع باکتری‌ها و قارچ‌ها، به‌ویژه روی سطح زبان، یکی از علل اصلی ایجاد بوی نامطبوع دهان محسوب می‌شود. دراین راستا، تمیز کردن زبان، علاوه‌بر مسواک زدن دندان، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه و درمانی کلیدی معرفی می‌شود. این متخصص پیشگیری و سلامت دهان و دندان، بر نقش حیاتی بزاق در حفظ بهداشت و سلامت محیط دهان تأکید می‌کند و می‌افزاید: ترشح کافی بزاق با جلوگیری از تجمع پلاک‌ها و رسوبات میکروبی روی زبان و دندان‌ها، به حفظ تازگی نفس کمک شایانی می‌کند. استفاده از آدامس‌های فاقد قند به عنوان راهکاری جهت تحریک ترشح بزاق و در نتیجه کمک به تازگی نفس، توصیه می‌شود. دکتر صادقی‌پور درگفت‌وگوبارادیو سلامت به ارتباط احتمالی میان آلرژی‌هاومشکلات‌مربوط به‌زبان اشاره‌می‌کندو در این‌خصوص توضیح می‌دهد: سفید شدن سطح زبان می‌تواند در برخی موارد، پاسخی طبیعی به واکنش‌های آلرژیک بدن باشد.
آن طور که او توضیح می‌دهد درنهایت باید گفت، سه راهکار اساسی و کاربردی برای رفع مشکل بوی بد دهان وجود داد؛ تمیز کردن منظم سطح زبان با مسواک یا ابزارهای مخصوص زبا‌ن‌شوی نقش بسزایی درکاهش بوی بد دهان دارد.همچنین نوشیدن آب کافی توصیه می‌شود.حفظ سطح هیدراتاسیون بدن ودهان ازطریق مصرف متعادل و کافی آب را فراموش نکنید.
ریشه‌یابی بوی بد
دکتر فتانه رهنما، مدیر گروه پیشین بهداشت دهان و دندان دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم به ابعاد مختلف مشکل شایع بوی بد دهان می‌پردازد و می‌گوید: سلامت دهان و دندان، اولین خط دفاعی در برابر بوی نامطبوع دهان است. در فرد سالم، رعایت بهداشت اولیه کافی است اما عوامل متعددی می‌تواند این تعادل را بر هم بزند؛ عوامل تغذیه‌ای و متابولیکی، عفونت‌ها و التهابات تنفسی فوقانی، پوشش زبانی و سلامت دهان، بیماری‌های دندانی و لثوی، مشکلات سیستمیک و گوارشی، ناهنجاری‌های آناتومیک.آن طورکه رهنما توضیح می‌دهد، مصرف برخی موادغذایی مانند سیر و پیاز، به دلیل ترکیبات گوگردی، موقتا باعث بوی بد دهان می‌شود. همچنین، در شرایطی مانند روزه‌داری طولانی‌مدت که بزاق دهان کمتر ترشح می‌شود و محیط دهان خشک‌تر می‌شود، باکتری‌ها فرصت بیشتری برای تکثیر و تولید مواد بودار پیدا می‌کنند. کمبود مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه که به پاکسازی طبیعی دهان کمک می‌کند، می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد.
این دندانپزشک با اشاره به این‌که مسیر تنفسی از سینوس‌ها شروع شده و تا دهان ادامه دارد، می‌افزاید: هرگونه مشکل در سینوس‌ها، از جمله سینوزیت حاد یا مزمن، سرماخوردگی شدید یا حتی عفونت‌های لثه و دندان می‌تواند با ایجاد ترشحات چرکی یا باکتریایی، بوی بسیار تندی را به دهان منتقل کند.به گفته او گرفتگی بینی که مانع تنفس راحت از طریق بینی می‌شود، فرد را مجبور به تنفس از دهان می‌کند و این امر خشکی دهان و تشدید بوی بد را به همراه دارد.
لازم به یادآوری است که سطح زبان پوشیده از پرزهای ظریفی است که محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها، ذرات غذا و سلول‌های مرده است. اگر بهداشت زبان به درستی رعایت نشود، این مواد تجزیه‌شده و ترکیبات فرار گوگردی تولید می‌کند که عامل اصلی بوی بد دهان است. وجود پلاک میکروبی روی دندان‌ها نیز این مشکل را تشدید می‌کند.
علاوه‌بر اینها؛ پوسیدگی‌های عمیق دندانی، به‌خصوص در دندان‌های خلفی (آسیاب)، شکاف‌ها و حفره‌هایی ایجاد می‌کند که تمیز کردن آنها دشوار است. این نواحی محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها است و مواد غذایی باقیمانده در آنها به‌سرعت تجزیه شده و بوی نامطبوع تولید می‌کند. بیماری‌های لثوی (پریودنتیت) نیز با ایجاد التهاب و عفونت در بافت‌های نگهدارنده دندان، منجر به بوی زننده می‌شود.
دکتر رهنما به ارتباط مستقیم سلامت گوارش با بوی دهان اشاره می‌کند ومی‌افزاید: بیماری‌هایی مانند گاستریت(التهاب معده)، زخم معده، هلیکوباکتر پیلوری و به‌خصوص رفلاکس معده به مری (GERD)، باعث بازگشت محتویات اسیدی یا گازی معده به سمت دهان شده و بوی مشخصی ایجاد می‌کند. حتی اختلالات جزئی در عملکرد دریچه پیلور (دریچه بین معده و روده کوچک) نیز می‌تواند در این فرآیند نقش داشته باشد.
وی درباره ناهنجاری‌های آناتومیک در ایجاد بوی بد دهان توضیح می‌دهد: در موارد کمتر شایع، شکل یا ساختار صورت و فک، منجر به تنفس دهانی مزمن یا خشکی غیرعادی دهان می‌شود و می‌تواند بوی بد نفس را سبب شود.
راهکارهایی برای نفس خوشبو
دکتر رهنما برای مقابله با بوی بد دهان، مجموعه‌ای از توصیه‌های کاربردی را ارائه می‌دهد و عنوان می‌کند: بهداشت جامع دهان و دندان بسیار حائز اهمیت است. مسواک زدن حداقل دو بار در روز، به مدت دو دقیقه، با خمیردندان حاوی فلوراید و تمرکز بر تمام سطوح دندان‌ها و خط لثه توصیه می‌شود. استفاده روزانه از نخ دندان برای پاکسازی نواحی بین دندانی که مسواک قادر به تمیز کردنش نیست. افزون بر این روزانه با استفاده از مسواک، تمیزکننده زبان (زبان پاک‌کن) یا حتی یک قاشق کوچک، سطح زبان را به آرامی تمیز کنید. مصرف منظم آب به حفظ رطوبت دهان و شست‌وشوی طبیعی مواد زائد کمک می‌کند. افزایش مصرف میوه و سبزیجات تازه و کاهش مصرف مواد غذایی با بوی تند توصیه می‌شود. علاوه‌بر اینها؛ هر شش ماه یک بار برای معاینه، جرم‌گیری و اطمینان از نداشتن پوسیدگی یا بیماری لثه به پزشک مراجعه کنید. مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص و درمان بیماری‌های سینوسی، گوارشی یا هر مشکل سلامتی دیگری که ممکن است باعث بوی بد دهان شود. آن‌طور که رهنما تاکید می‌کند، بوی بد دهان یک مشکل قابل حل است و با رعایت مداوم و اصولی مواردی که به آنها اشاره شد و مشورت با متخصصان، می‌توان به طور کامل بر آن غلبه کرد.
نقش بزاق در سلامت دهان
دکتر مریم صادقی‌پور، دندانپزشک ومتخصص پیشگیری وسلامت دهان و دندان نیز با تأکید براهمیت بهداشت دهان و دندان، به ماهیت دهان به عنوان محیطی زیستی برای انواع میکروارگانیسم‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: بوی بد دهان، یا هالیتوزیس، مشکلی رایج است که می‌تواند برکیفیت زندگی فرد و روابط اجتماعی اوتأثیر منفی بگذارد. تجمع باکتری‌ها و قارچ‌ها، به‌ویژه روی سطح زبان، یکی از علل اصلی ایجاد بوی نامطبوع دهان محسوب می‌شود. دراین راستا، تمیز کردن زبان، علاوه‌بر مسواک زدن دندان، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه و درمانی کلیدی معرفی می‌شود. این متخصص پیشگیری و سلامت دهان و دندان، بر نقش حیاتی بزاق در حفظ بهداشت و سلامت محیط دهان تأکید می‌کند و می‌افزاید: ترشح کافی بزاق با جلوگیری از تجمع پلاک‌ها و رسوبات میکروبی روی زبان و دندان‌ها، به حفظ تازگی نفس کمک شایانی می‌کند. استفاده از آدامس‌های فاقد قند به عنوان راهکاری جهت تحریک ترشح بزاق و در نتیجه کمک به تازگی نفس، توصیه می‌شود. دکتر صادقی‌پور درگفت‌وگوبارادیو سلامت به ارتباط احتمالی میان آلرژی‌هاومشکلات‌مربوط به‌زبان اشاره‌می‌کندو در این‌خصوص توضیح می‌دهد: سفید شدن سطح زبان می‌تواند در برخی موارد، پاسخی طبیعی به واکنش‌های آلرژیک بدن باشد.
آن طور که او توضیح می‌دهد درنهایت باید گفت، سه راهکار اساسی و کاربردی برای رفع مشکل بوی بد دهان وجود داد؛ تمیز کردن منظم سطح زبان با مسواک یا ابزارهای مخصوص زبا‌ن‌شوی نقش بسزایی درکاهش بوی بد دهان دارد.همچنین نوشیدن آب کافی توصیه می‌شود.حفظ سطح هیدراتاسیون بدن ودهان ازطریق مصرف متعادل و کافی آب را فراموش نکنید.
