شرایط استرداد بلیط قطار در ایران چگونه است؟ آیا در مسیر های مختلف این شرایط متفاوت است؟
قوانین و مقرراتی در این زمینه توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و اپراتورهای فعال در حوزه‌ی حمل‌ونقل ریلی (رجا، فدک، سفیر و …) تدوین شده است که در این مقاله به‌طور جامع شرایط استرداد بلیط قطار در ایران، میزان جریمه در بازه‌های زمانی مختلف، تفاوت احتمالی در مسیرها و همچنین جزئیات اجرایی و مدارک موردنیاز برای کنسلی را بررسی می‌کنیم.
اهمیت آگاهی از شرایط استرداد بلیط
سفرهای ریلی در ایران به دلیل ایمنی بالا، راحتی و مقرون‌به‌صرفه بودن نسبت به پرواز یا سفر جاده‌ای، طرف‌داران زیادی دارد. اما گاهی پیش می‌آید که برنامة سفر بنا به دلایل مختلف تغییر می‌کند. در چنین شرایطی، آگاهی از قوانین کنسلی به مسافر کمک می‌کند تا تصمیمی هوشمندانه بگیرد و کمترین ضرر مالی را متحمل شود.
شما با تهیه بلیط قطار در سفرمارکت به کلیه قوانین و مقررات استرداد دسترسی خواهید داشت و با آگاهی کامل بلیط مدنظر خود را تهیه کرده و میزان ضرر مالی به حداقل خواهد رسید.
قانون کلی در استرداد بلیط قطار
شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران قوانین نسبتاً یکسانی برای اکثر مسیرهای بین‌شهری تعیین کرده است. قانون کلی این است که هرچه زودتر اقدام به استرداد کنید، جریمة کمتری از مبلغ بلیط کسر خواهد شد.
این قوانین معمولاً شامل سه بازه‌ی زمانی اصلی می‌شوند:
چنانچه تا ساعت ۱۲ ظهر روز قبل از حرکت نسبت به کنسلی بلیط اقدام کنید، کمترین جریمه اعمال می‌شود و بیشترین مبلغ به مسافر بازگردانده می‌شود. اما اگر از ساعت ۱۲ ظهر روز قبل تا ۳ ساعت مانده به حرکت بلیط لغو شود جریمه بیشتر است تا آنکه از ۳ ساعت مانده تا لحظه‌ی حرکت بیشترین جریمه اعمال می‌شود. چنانچه بلیطی پس از حرکت قطار کنسل شود بلیط سوخته و هیچ مبلغی به مسافر بازپرداخت نمی‌شود.
میزان جریمه در بازه‌های زمانی مختلف
اعداد و درصدهایی که در قوانین رسمی و سایت‌های فروش بلیط آمده، تقریباً در همه‌ی اپراتورها مشابه است. این درصدها به شرح زیر هستند:
تا ساعت ۱۲ روز قبل از حرکت: بازپرداخت حدود ۹۰٪ مبلغ بلیط.
از ساعت ۱۲ روز قبل تا ۳ ساعت مانده به حرکت: بازپرداخت حدود ۷۰٪ مبلغ بلیط.
از ۳ ساعت مانده تا زمان حرکت: بازپرداخت حدود ۵۰٪ مبلغ بلیط.
پس از حرکت قطار: هیچ مبلغی بازگردانده نمی‌شود.
نکته قابل‌توجه آن است در برخی فروشگاه‌های آنلاین یا دفاتر، اگر بلیط را کمتر از یک ساعت بعد از خرید پس بدهید (و هنوز سامانه تسویه نکرده باشد)، امکان استرداد بدون جریمه نیز وجود دارد.
تفاوت مسیرها؛ آیا قوانین برای همه یکی است؟
یکی از پرسش‌های مهم این است که آیا قوانین استرداد در مسیرهای مختلف مثلاً «تهران– مشهد»، «تهران–تبریز» یا «شیراز– اصفهان» متفاوت است یا خیر؟
در پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانید که نوع قطاری که بلیط آن را رزرو کرده‌اید چیست. چنانچه قطارهای بین‌شهری عادی باشد؛ در مسیرهای پرتردد یا کم‌تردد، قوانین جریمه تفاوتی ندارد. یعنی مسافر تهران–مشهد همان شرایطی را تجربه می‌کند که سایر مسافران مانند مسافر تهران–اصفهان یا اصفهان–شیراز تجربه خواهند کرد.
همچنین باید توجه داشته باشید که بسیاری از بلیط قطارهای حومه‌ای یا اصلاً غیرقابل‌استرداد هستند یا قوانین خاص خود را دارند. چون این قطارها اغلب برای جابه‌جایی روزانة کارمندان و دانشجویان طراحی شده‌اند و قیمت بسیار پایینی دارند.
علاوه‌برآن، قطارهای گردشگری یا لوکس معمولاً تبعیت کلی از قوانین راه‌آهن دارند، اما گاهی شرایط سخت‌گیرانه‌تر یا انعطاف‌پذیرتر اعلام می‌کنند. برای مثال برخی تورهای ریلی به دلیل خدمات جانبی (اقامت، پذیرایی یا بازدیدها) امکان استرداد را کمتر یا محدودتر کرده‌اند. در نظر داشته باشید که قطارهای ویژه‌ی مناسبت‌ها (مثل قطارهای اربعین) ممکن است مقررات خاصی برای استرداد داشته باشند که از قبل اطلاع‌رسانی می‌شود.
روش‌های استرداد بلیط
استرداد بلیط قطار در ایران به دو صورت امکان‌پذیر است:
استرداد آنلاین
مخصوص بلیط‌هایی است که به‌صورت اینترنتی خریداری شده‌اند. مسافر می‌تواند با ورود به پنل کاربری یا واردکردن کد رهگیری، درخواست استرداد ثبت کند. مبلغ پس از کسر جریمه به همان کارت‌بانکی‌ای که پرداخت با آن انجام شده برگشت داده می‌شود. در نظر داشته باشید که بسته به بانک و شرکت، ممکن است بازگشت وجه بین چند ساعت تا چند روز کاری طول بکشد.
استرداد حضوری
مخصوص مسافرانی است که بلیط را از آژانس یا باجه‌ی فروش ایستگاه تهیه کرده‌اند. در این حالت مسافر باید همراه با کارت شناسایی معتبر و بلیط (چاپی یا کد رهگیری) به دفتر فروش یا ایستگاه مراجعه کند. کارمند فروش مبلغ را محاسبه و پس از کسر جریمه به‌حساب مسافر بازمی‌گرداند یا رسید بانکی برای واریز ارائه می‌دهد.
مدارک لازم برای استرداد حضوری
به‌همراه‌داشتن برخی مدارک به هنگام استرداد بلیط قطار ضروری است این مدارک عبارتند از:
اصل کارت ملی یا مدرک شناسایی معتبر
کد رهگیری خرید یا نسخة چاپی بلیط
کارت بانکی برای بازگرداندن وجه (در صورت نیاز به شماره شبا یا کارت)
نکات مهم و کاربردی برای مسافران
برای آنکه تجربه خوشایندی از خرید بلیط قطار داشته باشید حتما قبل از خرید قوانین را بخوانید به‌خصوص اگر مسیر حومه‌ای یا گردشگری انتخاب می‌کنید. چنانچه قصد لغو بلیط خود را دارید مراقب زمان باشید؛ زیرا حتی چند دقیقه تأخیر در ثبت استرداد می‌تواند باعث تغییر درصد جریمه شود.
به روش خرید توجه کنید و توجه داشته باشید که اگر بلیط را از یک آژانس واسط خریدید، ممکن است مراحل استرداد متفاوت باشد و باید از همان آژانس اقدام کنید. اگر احتمال کنسلی زیاد است، خرید بلیط‌های کاملاً غیرقابل‌استرداد (مثل برخی بلیط‌های حومه‌ای) توصیه نمی‌شود.
همچنین در بلیط‌های ارزان حومه‌ای، حتی اگر امکان استرداد وجود داشته باشد، درصد جریمه ممکن است باعث شود عملاً مبلغ بازگشتی ناچیز باشد.
کلام آخر
استرداد بلیط قطار در ایران تابع قوانین نسبتاً ساده اما دقیق است. این قوانین تقریباً در همة مسیرهای بین‌شهری یکسان است، اما در بلیط‌های حومه‌ای، گردشگری یا تورمحور ممکن است شرایط متفاوت و محدودتر باشد. به همین دلیل همیشه توصیه می‌شود قبل از خرید بلیط، شرایط استرداد همان اپراتور یا شرکت برگزارکننده را مطالعه کنید تا در صورت تغییر برنامه‌ی سفر، دچار مشکل نشوید.
این مطلب تبلیغاتی و از سوی سفارش دهنده تهیه شده است و موسسه جام جم مسئولیتی درباره چارچوب و محتوای آن ندارد.
