شما سالهاست در حوزه مقاومت مینویسید و اینبار سراغ سیدمقاومت رفتید.
کتاب روحالامین با نگاه به یکی از ویژگیهای بزرگ و شاخص سیدحسن نصرالله که سخنرانیهای ایشان بود و به نوعی یکی از قدرتهای رسانهای و نرم جبهه مقاومت بهشمار میرفت، نگاشته شده است. ایشان میتوانستند معادلات را تغییر دهند. یک سخنرانیشان گاهی اوقات حسابوکتابهای منطقه و حتی جهان را تغییر میداد. با سخنرانیها و صحبتهایشان توانایی این را داشتند که عبارات، جملات یا کلماتی را بهعنوان چیزی که در جامعه باب شود، استفاده کنند و بسازند. حتی زبان بدنشان کارکرد رسانهای و جنگ نرم داشت. در این کتاب قرار است به شخصیت سیدحسن نصرالله و سخنرانیها، اعم از سخنرانیها و مصاحبههایشان پرداخته شود. صحبت کردن درباره شخصیت سیدحسن نصرالله سخت است. نیاز به فردی دارد که در حد و اندازه و تراز خود سید باشد تا بتواند درباره او صحبت کند و اشراف کامل به زندگیاش داشته باشد. در عینحال، باید تمام شرایط خاص لبنان، طوایف مختلف و شرایط سیاسی منطقه را هم بشناسد. انتخاب فرد یا افرادی که بتوانند درباره سیدحسن نصرالله صحبت و ایشان را معرفی کنند، بسیار مهم است. در نتیجه به این جمعبندی رسیدیم که کاش بتوانیم کتابی داشته باشیم که نسبت به ۴۰ سال جهاد ایشان، بهصورت خلاصه، سیدحسن نصرالله را معرفی کند، بگوید کی بود، چگونه فکر میکرد و زندگی سیاسی، اعتقادی، اجتماعی و تاریخیاش چگونه طی شد. در این روند به فردی بهتر از خود شهید نصرالله نرسیدیم؛ یعنی خود سید بیاید خودش را معرفی کند.
و همین را مبنای تحقیقات کتابتان قرار دادید.
بله، در این کتاب، سیدحسن نصرالله از ابتدا، از خانوادهاش، محیطی که در آن رشد کرده، چگونگی رسیدن به حوزه علمیه نجف، خاطراتش در نجف، آشناییاش با آیتالله محمدباقر صدر، آشنایی با شهید سیدعباس موسوی، بازگشت به لبنان، پایهگذاری حزبالله، دلیل ورود به کار نظامی، انتخاب نام حزبالله، روابطشان با ایران، خاطراتشان از امام، نوع رابطهشان با حضرت امام، دفعات دیدار با امام، انتقال این رابطه به حضرت آقا، چگونگی رابطهشان بارهبر انقلاب، نحوه راهنمایی گرفتن، زبان جلسات (فارسی یا عربی)، افرادی که در این جلسات حضورداشتند ونکات تاریخی که درتاریخ لبنان و شکلگیری و شناختهشدن حزبالله رخ داده، نکات ارزندهای رابیان کرده است. این سیر زمانی تا انتخاب دبیرکل اول و دوم، رسیدن خود سید به دبیرکلی، خاطرات انتخاب دبیرکل، روابط خاص با افرادی مثل مرحوم آیتالله العظمی بهجت که سید از ایشان بهعنوان پدر معنوی راهنمایی میگرفتند، مشورتها و حتی استخاره برای کارهای خاص، آزادسازی جنوب لبنان، عملیاتها، جنگ ۳۳ روزه، موضوع اسرا، مدیریت جنگ، نقش حاجقاسم در جنگ، روابط خاص باحاجقاسم، فتنه تکفیریهادرسوریه، دلایل ورود حزبالله، اهداف جنگ، پشتصحنه آن، نقش اعتراضات مردم سوریه، سوءاستفاده دشمنان و بدخواهان، دلایل ورود ایران و حزبالله، ابعاد پشت صحنه و خاطرات آن تا ماجرای طوفانالاقصی، تصمیم فلسطینیها، نقش حزبالله و حمایت آن ادامه پیدا کرده است.
در این مسیر چقدر با شخصیت سید آشنا میشویم؟
از سوی دیگر، در کتاب روحالامین، زندگی شخصی سید هم در این سیر زمانی بررسی شده است؛ خانوادهاش، زندگی خانواده در این شرایط، تأثیر اتفاقات بر زندگی و شهادت پسرشان که یکی از نقاطعطف علاقهمندی مردم محور مقاومت به حزبالله بود. سیدحسن نصرالله اولین رهبر عرب بود که فرزندش در خط مقدم جنگید و شهید شد، برخلاف دیگر رهبران عرب که ادعای مبارزه داشتند اما فرزندانشان در رفاه و خارج از کشور زندگی میکردند. خاطرات روز شهادت پسرشان، تعامل با دیگر فرزندان و خانوادهاش با توجه به شرایط امنیتی خاص و حتی جزئیات شخصی مثل غذای مورد علاقه یا کتابهایی که میخواندند، همه در این سیر زمانی از کودکی تا پیش از شهادت و آخرین سخنرانی ایشان در کتاب آمده است.
پس آنچه در کتاب میخوانیم، فقط و فقط مبتنی بر گفتههای شخص شهید نصرالله است؟
بله، این کتاب برمبنای ۱۷۰ ساعت مصاحبه شفاهی و کتبی و سخنرانیهای سیدحسن استخراج شده است. هیچ کلمهای توسط من یا فرد دیگری به متن اضافه نشده و آنچه در کتاب آمده، عینا صحبتهای سید با لحن خودشان است. اگر جایی شوخی کردهاند، شیوه نگارش جملات و کلمات ممکن است با نگارش رایج فارسی تفاوت داشته باشد اما من هیچ تغییری در آن ندادم، چون میخواستم همان شیرینی کلام سید در ذهن خواننده ایجاد شود تا خواننده صدای سید را بشنود که دارد این مطالب را برایش تعریف میکند. این یکی از اصلیترین نکات کتاب است که سید خودش را معرفی میکند، آنگونه که دلش میخواهد و از منظری که خود انتخاب کرده است. من بهعنوان نویسنده، جز مقدمه کتاب، هیچ دخل و تصرفی نداشتم و بقیه متن، انتخاب کلمات، جملات و عبارات از سید است.
درباره تنظیم و فرم کتاب هم برایمان بگویید.
هر فصل از گزیدهای از مصاحبهها و سخنرانیهای مختلف تشکیل شده است؛ مثلا بخشی که درباره کودکی ایشان است، همه مطالب مرتبط با کودکی، جمعآوری و در یک فصل گنجانده شده است. درباره تشکیل حزبالله هم به همین ترتیب. این ساختار به مخاطب امکان میدهد اگر علاقهمند بود، به مصاحبه یا سخنرانی اصلی با صدای سید دسترسی پیدا کرده یا برای کارهای پژوهشی، مستند یا فیلم از آن استفاده کند. در پایان هر فصل، پاورقیهایی آورده شده که مشخص میکند مطالب از کدام مصاحبه یا سخنرانی، در چه تاریخ و مکانی گرفته شده است. این امکان دسترسی به فایل اصلی صحبتهای سید به زبان عربی را هم فراهم میکند. در پایان، کتاب، با چند عکس از شخصیتهای تأثیرگذار در زندگی سید مثل پدر و مادر، پسرشان، دامادشان (که پنج روز پس از ایشان به شهادت رسید)، حاجقاسم و حضرت آقا، به پایان میرسد. این افراد مفصلهای زندگی سید بودند. نکته دیگر اینکه چون سید فقط از خودش صحبت میکند، بهدلیل تواضع یا پرهیز از خودستایی، گاهی از برخی موضوعات سطحی گذشته است، مثل شهادت پسرش که فقط گفته برایش سخت بوده. در چنین جاهایی، از خاطرات دیگران مثل دخترشان یا حاجقاسم، در پاورقی استفاده شده تا عمق مطلب منتقل شود. این خاطرات هم با ذکر زمان و مکان، مستند است.
این سیر تا پیش از شهادت نصرالله بود. آیا به فکر گسترش کتاب برای بعد از شهادت، با توجه به ناگفتهها، هستید؟
کتاب روحالامین وظیفهاش را این میداند که نگاهی اجمالی به ۴۰ سال جهاد سید، از تولد تا دو هفته پیش از شهادتش داشته باشد و نکات برجسته زندگیاش را بیان کند. اما شخصیت سید بسیار فراتر از اینهاست و جای پرداخت بیشتری دارد. هر یک از ۱۷ فصل کتاب میتواند به یک کتاب مستقل تبدیل شود؛ مثلا کتابی فقط درباره نقش رهبری سید در جنگ ۳۳ روزه یا جلوگیری از جنگ داخلی در لبنان با یک کلمه. اینها نیاز به برنامهریزی و زمان دارد. ناگفتهها هم به تشخیص حزبالله بستگی دارد، چون برخی نکات مثل مسائل امنیتی یا برنامهریزیهای جاری، هنوز حساس هستند. مثلا درباره جنگ ۳۳ روزه، سید بارها اشاره کردند که اگر اجماعی در لبنان وجود داشت، میتوانستند ضربه بزرگی بزنند اما سنگاندازیهایی شد. انتشار این اسناد به تصمیم حزبالله بستگی دارد. اتفاقات پس از شهادت سید هم به او بازمیگردد. تشییع باشکوه ایشان، برخلاف تصور اسرائیلیها که با حضور جنگندهها میخواستند مراسم را مختل کنند، صحنهای عظیم شد. حتی جنگندههای اسرائیلی از جسد بیجان سید شکست خورد. این نشاندهنده نقش و کارکرد سید در جامعه است. حزبالله در جنگ اخیر چنان جنگید که حتی در جنگ ۳۳ روزه نجنگیده بود. اینها نکات قابل پرداختی است. انشاءالله در کتابی با عنوان احتمالی «سلام آخر» به مسائل پس از شهادت سید، مثل آزادسازی شهرهای مرزی جنوب لبنان، انتخاب دبیرکل جدید و حمایت از او، خواهم پرداخت. این کتاب توسط حوزه هنری برای سالگرد تشییع سید آماده میشود.
بازخوردهای مخاطبان درباره کتاب روحالامین چگونه بوده است؟
استقبال از کتاب بسیار خوب بوده است. در ۱۵ روز به چاپ دوم رسید و چاپ چهارم بهزودی منتشر میشود. امید من و انتشارات «حماسهیاران» این است که گامی کوچک در معرفی سیدحسن نصرالله برداریم، بهویژه با فصل آخر کتاب که توصیههای سید به جوانان است. این توصیهها برای شرایط سخت، برای حفظ امید و مسیر درست، بسیار ارزشمند است.
یه کوچولو بکش کنار!
اصلیترین نکته درباره سید این است که او را معمولا با شور و حرارت در سخنرانیها میشناسند اما شخصیتش بسیار لطیف، خوشاخلاق و اهل شوخی بود. مثلا در کتاب، خاطرهای از محافظش، ابوعلی، آمده که در جنگ و تجاوز رژیمصهیونیستی به ایران شهید شد. ابوعلی تنها محافظی بود که همه اسمش را میدانستند. این نام در روز آزادی سمیر قنطار، اسیر لبنانی، بر سر زبانها افتاد. در جشن بزرگی که برگزار شد، ابوعلی آنقدر نزدیک به سید ایستاده بود که سید نمیتوانست دستش را تکان دهد. سید با خنده گفت: «ابوعلی، یه کوچولو بکش کنار!» این باعث خنده مردم شد. این لطافت از مادرشان به ارث رسیده بود که به گفته سید، در ۱۰ سال شاید دو بار عصبانی میشد. این ویژگی کمتر دیده شده اما در کتاب آمده است.