شهرزاد مظفر، سرمربی تیم ملی فوتسال زنان در گفتوگو با جام‌جم آنلاین
جایگاه مهجور فوتسـال
طعم جام‌جهانی برای فوتسال و اصلا ورزش زنان بسیار عجیب و ناملموس بود اما ورزش‌های تیمی ایران در تیم‌های مختلف زنان کم‌کم تاریخ‌سازی‌های بزرگی انجام می‌دهند. از حضور تیم ملی هندبال زنان در رقابت‌های جهانی گرفته تا صعود تیم ملی فوتسال زنان ایران به جام‌جهانی فیلیپین. این بزرگ‌ترین، شیرین‌ترین و تاریخی‌ترین اتفاق ممکن برای فوتسال زنان بود.
شهرزاد مظفر که بخش مهمی از تاریخ فوتبال و فوتسال زنان ایران است با حضور در موسسه جام‌جم از سختی‌های کار در جام‌جهانی می‌گوید و برخی از جنبه‌های فوتبال و فوتسال زنان را نیز نقد می‌کند:
ایتالیا، برزیل و پاناما. این سهم شما از قرعه‌کشی جام‌جهانی فوتسال بود. کار سخت است یا خیلی سخت؟
ایران در یکی از سخت‌ترین گروه‌های ممکن قرار گرفت؛ گروهی که از ابتدا مشخص بود کار را برای تیم ملی کشورمان بسیار دشوار خواهد کرد. یکی از دلایل این اتفاق، حضور ایران در سید سوم بود. تیم ملی به دلیل کسب مقام سوم در جام ملت‌های آسیا در این سید جای گرفت. درهمان رقابت‌ها، ژاپن و تایلند در رده‌بندی فیفا بالاتر از ایران و در سید دوم جای گرفتند. همچنین فیلیپین به‌عنوان میزبان در سید نخست قرار گرفت. به این ترتیب چهار کشور آسیایی به شکلی نامطلوب توزیع شدند: فیلیپین در سید یک، ژاپن و تایلند در سید دو و ایران در سید سه. از آنجا که تیم‌های آسیایی نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، از همان ابتدا مشخص بود قرعه دشواری پیش روی ایران خواهد بود. می‌دانستیم که باید با دو تیم از پنج تیم نخست رنکینگ جهانی هم‌گروه شویم. بااین‌حال، نکته مهم آن است که این نخستین دوره رسمی جام‌جهانی فوتسال زنان با تعداد زیاد تیم‌ها محسوب می‌شود و ایران موفق شد بلافاصله سهمیه حضور در این رقابت‌ها را کسب کند.
برگزاری جام‌جهانی فوتسال اتفاق عظیمی برای زنان بود. این موضوع چقدر می‌تواند اهمیت داشته باشد؟
اهمیت این رقابت‌ها در آن است که برای نخستین بار جام‌جهانی فوتسال زنان برگزار می‌شود؛ موضوعی که حاصل سال‌ها تلاش بازیکنان، مربیان و فعالان این حوزه است. طی این سال‌ها بارها به فیفا فشار وارد شد و کمپین‌های متعددی برای تحقق این هدف شکل گرفت. حتی برگزاری تورنمنت‌های کوچک با حضور تیم‌های صاحب‌نامی چون برزیل، پرتغال و اسپانیا با هدف متقاعد کردن فیفا انجام شد تا نشان داده شود فوتسال بانوان در سطح جهانی در حال رشد است. این تلاش‌ها سرانجام به ثمر نشست و پس از حدود دو تا سه دهه پیگیری، اکنون شاهد برگزاری نخستین جام‌جهانی فوتسال زنان هستیم. بی‌تردید این رخداد نقطه عطفی در مسیر توسعه فوتسال بانوان در سراسر جهان خواهد بود؛ چراکه بالاترین هدف هر ورزشکار، حضور در رقابت‌های جهانی و دستیابی به سقف قهرمانی است.
روند آماده‌سازی تیم برای جام‌جهانی شروع شده است؟
تیم از ۱۷ تیر تمرینات خود را آغاز کرد. با وجود آن‌که زمان آماده‌سازی بسیار محدود و لیگ نیز پیش از آن به پایان رسیده بود، کادر فنی تلاش کرد تا تیم را در تمامی ابعاد بدنی، ذهنی و تاکتیکی آماده سازد. روحیه تیم نیز پس از ناکامی در قهرمانی آسیا تا حدی افت کرده بود. بنابراین کار دشواری داشتیم. درنهایت تصمیم گرفته شد تمامی ابعاد به‌صورت همزمان و یکپارچه پیش برود و بسته به شرایط، تمرکز بیشتری بر بخش‌های بدنی، تاکتیکی یا ذهنی گذاشته شود. در حال حاضر تیم ملی در وضعیت نسبتا خوبی قرار دارد، هرچند هنوز به آمادگی مطلوب نرسیده است. با این حال، انتظار می‌رود در یک تا ۵/۱ ماه باقی مانده، این کمبودها جبران شود. در این مقطع بیشترین نیاز تیم، انجام دیدارهای تدارکاتی است تا نقاط ضعف و قوت مشخص گردد. تاکنون فقط دو بازی دوستانه با تیم ملی پیش‌بینی شده است.
نکته مهم‌تر این است که طرح افزودن برخی رشته‌ها نظیر فوتسال به المپیک به کمیته بین‌المللی المپیک اضافه شده است. یعنی می‌توانیم در آینده‌ای نزدیک تیم ملی فوتسال زنان ایران را در المپیک ببینیم؟
این تصمیم اقدامی مثبت است چرا که حضور فوتبال در المپیک طی سال‌های اخیر چندان جذاب نبوده. جایگزینی فوتسال می‌تواند توجه بیشتری را جلب کند و فرصت مناسبی برای این رشته فراهم آورد.
برای ادامه ترسیم نقشه راه جهت موفقیت تیم ملی فوتسال خودتان فقط تصمیم‌گیری می‌کنید یا از مشاوران مختلف هم استفاده می‌کنید؟
کادر فنی تیم ملی همچنان بر پایه مشورت و خرد جمعی فعالیت می‌کند و تصمیمات راهبردی با مشارکت تمامی اعضا اتخاذ می‌شود. به‌مرور زمان بیشتر به این باور رسیده‌ام که تنوع دیدگاه‌ها و زاویه‌های مختلف اندیشه، می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های ما کمک شایانی کند. البته در کنار آن متخصصان حاضر در کادر فنی نیز فعالیت‌های خود را انجام می‌دهند. با این‌حال، هر زمان امکان مشاوره فراهم شود، درباره مسائل تیم ملی و موضوعات روز با افراد صاحب‌نظر گفتوگو می‌کنیم. در این زمینه نیز ارتباط‌هایی با آقای راموس، مشاور تیم ملی فوتسال مردان، برقرار شده است. ایشان به دلیل حضور دائمی در کمپ تیم‌های ملی، بارها در کنار کادر فنی حضور یافته و جلسات متعددی درخصوص وضعیت تیم ملی برگزار شده است.
ترکیب نهایی تیم ملی برای حضور در جام‌جهانی مشخص نیست؟
درحال حاضر فهرست تیم ملی شامل ۱۹ بازیکن است که ازمیان آنها نفرات نهایی برای حضوردرجام‌جهانی انتخاب‌خواهند شد.
فرشته کریمی در ۳۷ سالگی قرار است برای تیم ملی در جام‌جهانی بازی کند. شاید بیش از ۱۷سال است که پیوسته در تیم ملی حضور دارد. چرا برای او جانشینی وجود ندارد؟
نبود جانشین برای او در سال‌های گذشته دو دلیل عمده دارد؛ نخست، ضعف ساختاری فوتسال در پرورش بازیکنان، و دوم، استعداد و نبوغ استثنایی خود او که موجب شده همچنان در بالاترین سطح باقی بماند. برخی منتقدان صرفا به سن بازیکنان باسابقه اشاره می‌کنند. در حالی که بسیاری از آنان نه بازی‌های لیگ را از نزدیک دیده‌اند و نه مسابقات ملی را با دقت دنبال کرده‌اند. حتی ممکن است تمرینات این بازیکنان را مشاهده نکرده باشند. تنها به سن توجه می‌کنند یا به دلیل تکرار نام برخی بازیکنان در رسانه‌ها، خواستار چهره‌های تازه هستند اما وظیفه کادر فنی انتخاب بهترین‌هاست؛ صرف‌نظر از نام یا سن. مهم آن است که بهترین بازیکنان در زمین حضور یابند و البته ما نیز مانند دیگران علاقه‌مندیم فوتسال کشور به سمت بازیکن‌سازی حرکت کند تا چرخه تولید بازیکن از باشگاه به تیم ملی و سپس بازگشت دوباره به باشگاه‌ها برای حضور در لیگ، فعال‌تر شود. چنین چرخه‌ای می‌تواند کار تیم ملی را نیز آسان‌تر سازد.
گویا مسأله مهم پول است، که باعث شده بازیکنان زن بین فوتبال و فوتسال مدام در حال رفت و آمد و حرکت باشند.
مسأله اصلی به شرایط مالی بازمی‌گردد. بسیاری از بازیکنان در فوتبال و فوتسال با قراردادهایی به ارزش چهار میلیون تومان، تصمیم به خداحافظی می‌گیرند. این مشکل در فوتبال آقایان نیز وجود دارد. دلیل اصلی آن، کمبود منابع مالی و ضعف در جذب علاقه‌مندان و استعدادهاست. ما نتوانسته‌ایم شرایطی ایجاد کنیم که استعدادهای فوتسال در مسیر صحیح هدایت شوند.
یک اتفاق مهم در عرصه فوتبال این است که باشگاه‌ها ملزم به تشکیل تیم زنان در کنار فوتبال هستند. این موضوع چقدر به سود فوتبال زنان است؟
این موضوع به ضرر فوتسال تمام شد. در نتیجه باشگاه‌ها تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در فوتبال بانوان پیدا کرده‌اند. علاوه‌بر این، قراردادهای فوتبال بانوان در سطح باشگاهی به مراتب بالاتر از فوتسال است؛ در حالی که افتخارات فوتسال ایران در آسیا قابل قیاس با فوتبال نیست. فوتسال در حال حاضر سهمیه جام‌جهانی را کسب کرده و موفقیت‌های متعددی داشته که بسیاری از رشته‌های گروهی دیگر هنوز به آن سطح نرسیده‌اند. با وجود این دستاوردها، جایگاه فوتسال در کشور همچنان مهجور مانده است. چرا رشته‌ای که می‌تواند در میادین آسیایی و جهانی برای ایران افتخارآفرینی کند، به جایگاه شایسته خود نمی‌رسد؟ برای نمونه، والیبال، هندبال یا بسکتبال را می‌توان مثال زد که در سطح قاره و جهان رقابت می‌کنند، اما دستاوردهای‌شان با فوتسال قابل مقایسه نیست. این بی‌توجهی به فوتسال، برای ما نیز نامعلوم است. کافی است نگاهی به کشورهای دیگر بیندازیم. هند با کبدی، استرالیا با کریکت یا پاکستان با همین ورزش‌ها در سطح جهانی شناخته می‌شوند. هر کشوری یک رشته ورزشی شاخص دارد که به‌عنوان هویت بین‌المللی آن مطرح است. پرسش اینجاست که چرا ایران با وجود مزیت‌های ویژه فوتسال، از این فرصت برای معرفی خود در عرصه جهانی بهره‌برداری نمی‌کند؟ فوتسال، چه در بخش آقایان و چه در بخش بانوان، می‌تواند چنین جایگاهی برای کشورمان ایجاد کند. چرا باید نسبت به فوتسال بانوان چنین بی‌تفاوت بود؟ طبیعی است که هیچ ورزشکاری، چه زن و چه مرد، از دریافت حق‌الزحمه و دستمزد بیشتر ناراضی نیست اما مسئولیت اصلی بر عهده مدیریت است که باید توزیع منابع مالی را عادلانه‌تر انجام دهد. منظور از عدالت، برابری مطلق نیست؛ بلکه کاهش فاصله‌ها و ایجاد تعادل منطقی میان رشته‌هاست.
چه نتیجه‌ای را برای تیم ملی فوتسال در جام‌جهانی آتی پیش‌بینی می‌کنید؟ در جام‌جهانی‌های کوچک گذشته، بهترین رتبه‌ای که ایران کسب کرده بود، مقام پنجم بود. الان ایران می‌تواند جزو هشت تیم برتر جام‌جهانی باشد؟
البته این مسیر بسیار دشوار است. قدرت‌های برتر فوتسال جهان همچنان حضور پررنگی دارند؛ برزیل، اسپانیا، پرتغال و ایتالیا همچنان در صدر هستند و تیم‌هایی مانند تایلند و ژاپن نیز به جایگاه‌های بالاتری رسیده‌اند. براساس آخرین رده‌بندی، تیم‌ها به این ترتیب قرار دارند: برزیل، اسپانیا، پرتغال، تایلند، ژاپن، آرژانتین، ایتالیا، کلمبیا، ایران و پس از ایران، روسیه، ویتنام و اوکراین. این نشان می‌دهد که شرایط امروز بسیار متفاوت از گذشته است. فوتسال بانوان طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.به‌ویژه پس ازاعلام برگزاری نخستین جام‌جهانی، تیم‌ها درسراسرجهان به تکاپو افتادندوتمرینات و سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش دادند. همین امر موجب شد سطح رقابت‌ها به‌طور محسوسی بالاتر رود. بنابراین کار برای ایران سخت است اما غیرممکن نیست. هدف نخست تیم ملی ایران، صعود از مرحله گروهی است. ایران در گروهی قرار دارد که برزیل، پاناما و ایتالیا نیز حضور دارند. برای تحقق این هدف، کادر فنی آنالیز بسیار دقیقی از سه تیم هم‌گروه آغاز کرده است. رویکرد اصلی این است که برای هر مسابقه با استراتژی متفاوتی وارد میدان شویم: مقابل برزیل یک سبک بازی، مقابل پاناما سبکی دیگر و برابر ایتالیا نیز رویکردی مجزا. نتایج دو بازی نخست نیز تأثیر مستقیم بر تاکتیک ایران در دیدار سوم خواهد داشت. در حال حاضر، تمامی بازی‌های اخیر این سه تیم، به‌ویژه دیدارهای مقدماتی جام‌جهانی، گردآوری شده است. برای هر تیم حدود شش تا هفت فیلم در اختیار کادر فنی قرار دارد که توسط آنالیزور مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس تلاش می‌شود مدل‌های مختلف بازی در مسابقات دوستانه تمرین و آزمایش شوند تا تیم ملی آمادگی لازم را برای رقابت‌های رسمی به دست آورد.
فوتبال و فوتسال زنان ایران تا چه اندازه توانسته خود را از مشکلات و حواشی فوتبال مردان دور نگه دارد؟ مسائلی همچون زدوبندهای پشت‌پرده و مشکلات مدیریتی که سال‌ها گریبان‌گیر فوتبال آقایان بوده، آیا در فوتبال و فوتسال زنان نیز تأثیرگذار بوده است یا این رشته‌ها مسیر مستقل‌تری را دنبال کرده‌اند؟
نمی‌دانم از کدام بگویم. پدیده دلالی در فوتبال و فوتسال بانوان نیز به‌تدریج در حال ظهور است؛ هرچند در ابعادی کوچک‌تر نسبت به فوتبال مردان. این مسأله موجب نگرانی جدی شده است. در گذشته، زمانی که اداره امور فوتبال و فوتسال بانوان بیشتر توسط زنان انجام می‌شد، مشکلات و حاشیه‌ها کمتر به چشم می‌آمد اما با ورود برخی از افراد از بدنه فوتبال مردان به این عرصه، نشانه‌هایی از همان معضلات در فوتبال و فوتسال بانوان نیز مشاهده می‌شود.
یکی از مشکلات بزرگ فوتبال و فوتسال زنان، جابه‌جایی بازیکنان بین این دو رشته است. نظر شما چیست؟
جابه‌جایی بازیکنان میان فوتبال و فوتسال همواره یکی از واقعیت‌های ورزش زنان ایران بوده است. در مقطعی بسیاری از فوتبالیست‌ها به فوتسال مهاجرت کردند و همین موضوع زمینه‌ساز قهرمانی‌های مهم در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ شد اما در سال‌های اخیر این روند معکوس شده است؛ به دلیل رونق بیشتر فوتبال زنان، الزام باشگاه‌ها به دریافت مجوز حرفه‌ای و همچنین برگزاری مسابقات باشگاه‌های زنان در AFC، بسیاری از فوتسالیست‌ها ترجیح داده‌اند به فوتبال بازگردند. نبود رقابت‌های باشگاهی بین‌المللی در فوتسال، یکی دیگر از عواملی است که انگیزه باشگاه‌ها برای سرمایه‌گذاری در فوتسال زنان را کاهش داده است. موضوع سن بازیکنان تیم ملی نیز همواره مورد انتقاد بوده است. یکی از پرسش‌های جدی این است که چرا ترکیب تیم طی سال‌ها جوان‌سازی نشده و بازیکنان جدید فرصت حضور پیدا نکرده‌اند. بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد میانگین سنی لیگ فوتسال بانوان در سال گذشته حدود ۲۸ سال بوده و بازیکنان حاضر در میدان، اغلب ۳۰ ساله یا بیشتر بوده‌اند. این بدان معناست که حتی اگر بازیکنان جوان در ترکیب تیم‌ها حضور داشته‌اند، فرصت چندانی برای بازی پیدا نکرده‌اند. بنابراین، تا زمانی که لیگ به سمت جوان‌سازی و میدان دادن به استعدادهای تازه حرکت نکند، نمی‌توان انتظار داشت تیم ملی با ترکیبی جوان و آینده‌دار وارد مسابقات شود.
یک بازیکن حرفه‌ای در فوتبال و فوتسال زنان چقدر درآمد دارد؟
سقف قراردادها در فوتسال زنان بسیار پایین است. به‌ندرت بازیکنی می‌تواند قرارداد بیش از یک میلیارد تومان امضا کند و تعداد این افراد از انگشتان یک دست بیشتر نیست. اکثر قراردادها در محدوده ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان است. این مبالغ با توجه به شرایط اقتصادی و تورم موجود، عملا کفاف زندگی بازیکنان را نمی‌دهد. برای مقایسه، یادآوری می‌کنم که هفت سال پیش قرارداد چهار یا پنج میلیون تومانی به‌مراتب ارزش بیشتری داشت. امروز حتی قراردادهای چندصد میلیونی معادل همان مبلغ گذشته است و دردی از بازیکنان دوا نمی‌کند.
دغدغه‌های آتی شما در فوتسال به غیر از جام‌جهانی چیست؟
بزرگ‌ترین دغدغه من آینده فوتسال بانوان است. مسیری که اکنون در آن قرار داریم، مسیر درستی نیست. اگر چنین بود، امروز شاهد این حجم از انتقادها به تیم ملی و کمبود بازیکنان جدید نبودیم. در مسابقات لیگ نیز کیفیت مطلوب وجود ندارد و فاصله تیم‌های بالای جدول با تیم‌های انتهایی بسیار زیاد است. لیگ باید پویا، غیرقابل پیش‌بینی و رقابتی باشد. وقتی از همان هفته‌های نخست مشخص است که کدام تیم‌ها برای قهرمانی رقابت خواهند کرد و کدام‌ها همواره در قعر جدول قرار می‌گیرند، یعنی ساختار لیگ دارای ایراد جدی است. برای نجات فوتسال بانوان باید پس از پایان جام‌جهانی، یک کارگروه تخصصی تشکیل شود. این کار نیازمند همفکری همه اهالی فوتسال و حمایت جدی فدراسیون است. آینده این رشته به یک برنامه‌ریزی ۱۰ تا ۱۵ ساله نیاز دارد. باید هم به پرورش بازیکنان توجه شود و هم به توسعه مربیان و زیرساخت‌ها. فوتسال بانوان امروز بسیار نحیف و آسیب‌پذیر است و اگر چاره‌اندیشی نکنیم، در آینده چیزی از آن باقی نخواهد ماند. از کادر فنی پیشین که زحمات زیادی برای رساندن تیم به این مرحله کشیدند، تشکر می‌کنم. حضور تیم ملی در جام‌جهانی یک دستاورد بزرگ برای حفظ اعتبار بین‌المللی فوتسال بانوان ایران است. همچنین از مربیان لیگ که با وجود مشکلات مالی و ساختاری همچنان تیم‌های‌شان را سرپا نگه داشته‌اند، سپاسگزارم. درنهایت از حمایت‌های فدراسیون فوتبال، به‌ویژه آقای تاج و خانم دکتر شجاعی نیز تشکر می‌کنم. امیدوارم با ادامه این حمایت‌ها، تیم ملی بانوان در جام جهانی با آمادگی کامل جسمی و روحی حاضر شود.
درباره شهرزاد مظفر
مسیر ورزشی من از کودکی با علاقه شدید به فوتبال آغاز شد. نخستین خاطرات من به جام‌جهانی ۱۹۷۸ بازمی‌گردد و سپس جام‌های جهانی ۱۹۸۲ و۱۹۸۶. این علاقه درخانواده‌ام بسیار عجیب به نظر می‌رسید.پس از مهاجرت ازخوزستان به تهران، در ۱۶ سالگی به تیم والیبال مدرسه پیوستم و درمسابقات مناطق و سپس تهران شرکت کردم. در۱۸سالگی به تیم ملی والیبال دعوت شدم و حدود ۱۰سال در این تیم بازی کردم. با آغاز فعالیت فوتسال بانوان، از والیبال کناره‌گیری کردم و به فوتسال پیوستم. سه سال در لیگ‌های داخلی بازی کردم و همزمان دوره‌های مربیگری را گذراندم. از سال ۱۳۷۸ به‌طور رسمی وارد عرصه مربیگری شدم و این مسیر را تا امروز ادامه داده‌ام. در سال ۱۳۸۴، به پیشنهاد خانم سپنجی، که از چهره‌های جسور و اثرگذار ورزش بانوان محسوب می‌شد، مسئولیت تشکیل تیم ملی فوتبال زنان به بنده سپرده شد. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شد که تنها ۱.۵ماه تا آغاز مسابقات غرب آسیا باقی مانده بود و تیم ملی فوتبال بانوان عملا وجود خارجی نداشت. به همین دلیل، از میان بازیکنان فوتسال، ترکیبی شکل گرفت و نخستین تیم ملی فوتبال زنان ایران پا به عرصه گذاشت. از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ سرمربی تیم ملی فوتبال بودم و همزمان در لیگ فوتسال بانوان نیز مربیگری باشگاهی را دنبال می‌کردم اما از سال ۱۳۸۹ تصمیم گرفتم تمرکز کامل خود را بر فوتسال بگذارم و فعالیت در فوتبال را کنار گذاشتم.
ایتالیا، برزیل و پاناما. این سهم شما از قرعه‌کشی جام‌جهانی فوتسال بود. کار سخت است یا خیلی سخت؟
ایران در یکی از سخت‌ترین گروه‌های ممکن قرار گرفت؛ گروهی که از ابتدا مشخص بود کار را برای تیم ملی کشورمان بسیار دشوار خواهد کرد. یکی از دلایل این اتفاق، حضور ایران در سید سوم بود. تیم ملی به دلیل کسب مقام سوم در جام ملت‌های آسیا در این سید جای گرفت. درهمان رقابت‌ها، ژاپن و تایلند در رده‌بندی فیفا بالاتر از ایران و در سید دوم جای گرفتند. همچنین فیلیپین به‌عنوان میزبان در سید نخست قرار گرفت. به این ترتیب چهار کشور آسیایی به شکلی نامطلوب توزیع شدند: فیلیپین در سید یک، ژاپن و تایلند در سید دو و ایران در سید سه. از آنجا که تیم‌های آسیایی نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، از همان ابتدا مشخص بود قرعه دشواری پیش روی ایران خواهد بود. می‌دانستیم که باید با دو تیم از پنج تیم نخست رنکینگ جهانی هم‌گروه شویم. بااین‌حال، نکته مهم آن است که این نخستین دوره رسمی جام‌جهانی فوتسال زنان با تعداد زیاد تیم‌ها محسوب می‌شود و ایران موفق شد بلافاصله سهمیه حضور در این رقابت‌ها را کسب کند.
برگزاری جام‌جهانی فوتسال اتفاق عظیمی برای زنان بود. این موضوع چقدر می‌تواند اهمیت داشته باشد؟
اهمیت این رقابت‌ها در آن است که برای نخستین بار جام‌جهانی فوتسال زنان برگزار می‌شود؛ موضوعی که حاصل سال‌ها تلاش بازیکنان، مربیان و فعالان این حوزه است. طی این سال‌ها بارها به فیفا فشار وارد شد و کمپین‌های متعددی برای تحقق این هدف شکل گرفت. حتی برگزاری تورنمنت‌های کوچک با حضور تیم‌های صاحب‌نامی چون برزیل، پرتغال و اسپانیا با هدف متقاعد کردن فیفا انجام شد تا نشان داده شود فوتسال بانوان در سطح جهانی در حال رشد است. این تلاش‌ها سرانجام به ثمر نشست و پس از حدود دو تا سه دهه پیگیری، اکنون شاهد برگزاری نخستین جام‌جهانی فوتسال زنان هستیم. بی‌تردید این رخداد نقطه عطفی در مسیر توسعه فوتسال بانوان در سراسر جهان خواهد بود؛ چراکه بالاترین هدف هر ورزشکار، حضور در رقابت‌های جهانی و دستیابی به سقف قهرمانی است.
روند آماده‌سازی تیم برای جام‌جهانی شروع شده است؟
تیم از ۱۷ تیر تمرینات خود را آغاز کرد. با وجود آن‌که زمان آماده‌سازی بسیار محدود و لیگ نیز پیش از آن به پایان رسیده بود، کادر فنی تلاش کرد تا تیم را در تمامی ابعاد بدنی، ذهنی و تاکتیکی آماده سازد. روحیه تیم نیز پس از ناکامی در قهرمانی آسیا تا حدی افت کرده بود. بنابراین کار دشواری داشتیم. درنهایت تصمیم گرفته شد تمامی ابعاد به‌صورت همزمان و یکپارچه پیش برود و بسته به شرایط، تمرکز بیشتری بر بخش‌های بدنی، تاکتیکی یا ذهنی گذاشته شود. در حال حاضر تیم ملی در وضعیت نسبتا خوبی قرار دارد، هرچند هنوز به آمادگی مطلوب نرسیده است. با این حال، انتظار می‌رود در یک تا ۵/۱ ماه باقی مانده، این کمبودها جبران شود. در این مقطع بیشترین نیاز تیم، انجام دیدارهای تدارکاتی است تا نقاط ضعف و قوت مشخص گردد. تاکنون فقط دو بازی دوستانه با تیم ملی پیش‌بینی شده است.
نکته مهم‌تر این است که طرح افزودن برخی رشته‌ها نظیر فوتسال به المپیک به کمیته بین‌المللی المپیک اضافه شده است. یعنی می‌توانیم در آینده‌ای نزدیک تیم ملی فوتسال زنان ایران را در المپیک ببینیم؟
این تصمیم اقدامی مثبت است چرا که حضور فوتبال در المپیک طی سال‌های اخیر چندان جذاب نبوده. جایگزینی فوتسال می‌تواند توجه بیشتری را جلب کند و فرصت مناسبی برای این رشته فراهم آورد.
برای ادامه ترسیم نقشه راه جهت موفقیت تیم ملی فوتسال خودتان فقط تصمیم‌گیری می‌کنید یا از مشاوران مختلف هم استفاده می‌کنید؟
کادر فنی تیم ملی همچنان بر پایه مشورت و خرد جمعی فعالیت می‌کند و تصمیمات راهبردی با مشارکت تمامی اعضا اتخاذ می‌شود. به‌مرور زمان بیشتر به این باور رسیده‌ام که تنوع دیدگاه‌ها و زاویه‌های مختلف اندیشه، می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های ما کمک شایانی کند. البته در کنار آن متخصصان حاضر در کادر فنی نیز فعالیت‌های خود را انجام می‌دهند. با این‌حال، هر زمان امکان مشاوره فراهم شود، درباره مسائل تیم ملی و موضوعات روز با افراد صاحب‌نظر گفتوگو می‌کنیم. در این زمینه نیز ارتباط‌هایی با آقای راموس، مشاور تیم ملی فوتسال مردان، برقرار شده است. ایشان به دلیل حضور دائمی در کمپ تیم‌های ملی، بارها در کنار کادر فنی حضور یافته و جلسات متعددی درخصوص وضعیت تیم ملی برگزار شده است.
ترکیب نهایی تیم ملی برای حضور در جام‌جهانی مشخص نیست؟
درحال حاضر فهرست تیم ملی شامل ۱۹ بازیکن است که ازمیان آنها نفرات نهایی برای حضوردرجام‌جهانی انتخاب‌خواهند شد.
فرشته کریمی در ۳۷ سالگی قرار است برای تیم ملی در جام‌جهانی بازی کند. شاید بیش از ۱۷سال است که پیوسته در تیم ملی حضور دارد. چرا برای او جانشینی وجود ندارد؟
نبود جانشین برای او در سال‌های گذشته دو دلیل عمده دارد؛ نخست، ضعف ساختاری فوتسال در پرورش بازیکنان، و دوم، استعداد و نبوغ استثنایی خود او که موجب شده همچنان در بالاترین سطح باقی بماند. برخی منتقدان صرفا به سن بازیکنان باسابقه اشاره می‌کنند. در حالی که بسیاری از آنان نه بازی‌های لیگ را از نزدیک دیده‌اند و نه مسابقات ملی را با دقت دنبال کرده‌اند. حتی ممکن است تمرینات این بازیکنان را مشاهده نکرده باشند. تنها به سن توجه می‌کنند یا به دلیل تکرار نام برخی بازیکنان در رسانه‌ها، خواستار چهره‌های تازه هستند اما وظیفه کادر فنی انتخاب بهترین‌هاست؛ صرف‌نظر از نام یا سن. مهم آن است که بهترین بازیکنان در زمین حضور یابند و البته ما نیز مانند دیگران علاقه‌مندیم فوتسال کشور به سمت بازیکن‌سازی حرکت کند تا چرخه تولید بازیکن از باشگاه به تیم ملی و سپس بازگشت دوباره به باشگاه‌ها برای حضور در لیگ، فعال‌تر شود. چنین چرخه‌ای می‌تواند کار تیم ملی را نیز آسان‌تر سازد.
گویا مسأله مهم پول است، که باعث شده بازیکنان زن بین فوتبال و فوتسال مدام در حال رفت و آمد و حرکت باشند.
مسأله اصلی به شرایط مالی بازمی‌گردد. بسیاری از بازیکنان در فوتبال و فوتسال با قراردادهایی به ارزش چهار میلیون تومان، تصمیم به خداحافظی می‌گیرند. این مشکل در فوتبال آقایان نیز وجود دارد. دلیل اصلی آن، کمبود منابع مالی و ضعف در جذب علاقه‌مندان و استعدادهاست. ما نتوانسته‌ایم شرایطی ایجاد کنیم که استعدادهای فوتسال در مسیر صحیح هدایت شوند.
یک اتفاق مهم در عرصه فوتبال این است که باشگاه‌ها ملزم به تشکیل تیم زنان در کنار فوتبال هستند. این موضوع چقدر به سود فوتبال زنان است؟
این موضوع به ضرر فوتسال تمام شد. در نتیجه باشگاه‌ها تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در فوتبال بانوان پیدا کرده‌اند. علاوه‌بر این، قراردادهای فوتبال بانوان در سطح باشگاهی به مراتب بالاتر از فوتسال است؛ در حالی که افتخارات فوتسال ایران در آسیا قابل قیاس با فوتبال نیست. فوتسال در حال حاضر سهمیه جام‌جهانی را کسب کرده و موفقیت‌های متعددی داشته که بسیاری از رشته‌های گروهی دیگر هنوز به آن سطح نرسیده‌اند. با وجود این دستاوردها، جایگاه فوتسال در کشور همچنان مهجور مانده است. چرا رشته‌ای که می‌تواند در میادین آسیایی و جهانی برای ایران افتخارآفرینی کند، به جایگاه شایسته خود نمی‌رسد؟ برای نمونه، والیبال، هندبال یا بسکتبال را می‌توان مثال زد که در سطح قاره و جهان رقابت می‌کنند، اما دستاوردهای‌شان با فوتسال قابل مقایسه نیست. این بی‌توجهی به فوتسال، برای ما نیز نامعلوم است. کافی است نگاهی به کشورهای دیگر بیندازیم. هند با کبدی، استرالیا با کریکت یا پاکستان با همین ورزش‌ها در سطح جهانی شناخته می‌شوند. هر کشوری یک رشته ورزشی شاخص دارد که به‌عنوان هویت بین‌المللی آن مطرح است. پرسش اینجاست که چرا ایران با وجود مزیت‌های ویژه فوتسال، از این فرصت برای معرفی خود در عرصه جهانی بهره‌برداری نمی‌کند؟ فوتسال، چه در بخش آقایان و چه در بخش بانوان، می‌تواند چنین جایگاهی برای کشورمان ایجاد کند. چرا باید نسبت به فوتسال بانوان چنین بی‌تفاوت بود؟ طبیعی است که هیچ ورزشکاری، چه زن و چه مرد، از دریافت حق‌الزحمه و دستمزد بیشتر ناراضی نیست اما مسئولیت اصلی بر عهده مدیریت است که باید توزیع منابع مالی را عادلانه‌تر انجام دهد. منظور از عدالت، برابری مطلق نیست؛ بلکه کاهش فاصله‌ها و ایجاد تعادل منطقی میان رشته‌هاست.
چه نتیجه‌ای را برای تیم ملی فوتسال در جام‌جهانی آتی پیش‌بینی می‌کنید؟ در جام‌جهانی‌های کوچک گذشته، بهترین رتبه‌ای که ایران کسب کرده بود، مقام پنجم بود. الان ایران می‌تواند جزو هشت تیم برتر جام‌جهانی باشد؟
البته این مسیر بسیار دشوار است. قدرت‌های برتر فوتسال جهان همچنان حضور پررنگی دارند؛ برزیل، اسپانیا، پرتغال و ایتالیا همچنان در صدر هستند و تیم‌هایی مانند تایلند و ژاپن نیز به جایگاه‌های بالاتری رسیده‌اند. براساس آخرین رده‌بندی، تیم‌ها به این ترتیب قرار دارند: برزیل، اسپانیا، پرتغال، تایلند، ژاپن، آرژانتین، ایتالیا، کلمبیا، ایران و پس از ایران، روسیه، ویتنام و اوکراین. این نشان می‌دهد که شرایط امروز بسیار متفاوت از گذشته است. فوتسال بانوان طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.به‌ویژه پس ازاعلام برگزاری نخستین جام‌جهانی، تیم‌ها درسراسرجهان به تکاپو افتادندوتمرینات و سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش دادند. همین امر موجب شد سطح رقابت‌ها به‌طور محسوسی بالاتر رود. بنابراین کار برای ایران سخت است اما غیرممکن نیست. هدف نخست تیم ملی ایران، صعود از مرحله گروهی است. ایران در گروهی قرار دارد که برزیل، پاناما و ایتالیا نیز حضور دارند. برای تحقق این هدف، کادر فنی آنالیز بسیار دقیقی از سه تیم هم‌گروه آغاز کرده است. رویکرد اصلی این است که برای هر مسابقه با استراتژی متفاوتی وارد میدان شویم: مقابل برزیل یک سبک بازی، مقابل پاناما سبکی دیگر و برابر ایتالیا نیز رویکردی مجزا. نتایج دو بازی نخست نیز تأثیر مستقیم بر تاکتیک ایران در دیدار سوم خواهد داشت. در حال حاضر، تمامی بازی‌های اخیر این سه تیم، به‌ویژه دیدارهای مقدماتی جام‌جهانی، گردآوری شده است. برای هر تیم حدود شش تا هفت فیلم در اختیار کادر فنی قرار دارد که توسط آنالیزور مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس تلاش می‌شود مدل‌های مختلف بازی در مسابقات دوستانه تمرین و آزمایش شوند تا تیم ملی آمادگی لازم را برای رقابت‌های رسمی به دست آورد.
فوتبال و فوتسال زنان ایران تا چه اندازه توانسته خود را از مشکلات و حواشی فوتبال مردان دور نگه دارد؟ مسائلی همچون زدوبندهای پشت‌پرده و مشکلات مدیریتی که سال‌ها گریبان‌گیر فوتبال آقایان بوده، آیا در فوتبال و فوتسال زنان نیز تأثیرگذار بوده است یا این رشته‌ها مسیر مستقل‌تری را دنبال کرده‌اند؟
نمی‌دانم از کدام بگویم. پدیده دلالی در فوتبال و فوتسال بانوان نیز به‌تدریج در حال ظهور است؛ هرچند در ابعادی کوچک‌تر نسبت به فوتبال مردان. این مسأله موجب نگرانی جدی شده است. در گذشته، زمانی که اداره امور فوتبال و فوتسال بانوان بیشتر توسط زنان انجام می‌شد، مشکلات و حاشیه‌ها کمتر به چشم می‌آمد اما با ورود برخی از افراد از بدنه فوتبال مردان به این عرصه، نشانه‌هایی از همان معضلات در فوتبال و فوتسال بانوان نیز مشاهده می‌شود.
یکی از مشکلات بزرگ فوتبال و فوتسال زنان، جابه‌جایی بازیکنان بین این دو رشته است. نظر شما چیست؟
جابه‌جایی بازیکنان میان فوتبال و فوتسال همواره یکی از واقعیت‌های ورزش زنان ایران بوده است. در مقطعی بسیاری از فوتبالیست‌ها به فوتسال مهاجرت کردند و همین موضوع زمینه‌ساز قهرمانی‌های مهم در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ شد اما در سال‌های اخیر این روند معکوس شده است؛ به دلیل رونق بیشتر فوتبال زنان، الزام باشگاه‌ها به دریافت مجوز حرفه‌ای و همچنین برگزاری مسابقات باشگاه‌های زنان در AFC، بسیاری از فوتسالیست‌ها ترجیح داده‌اند به فوتبال بازگردند. نبود رقابت‌های باشگاهی بین‌المللی در فوتسال، یکی دیگر از عواملی است که انگیزه باشگاه‌ها برای سرمایه‌گذاری در فوتسال زنان را کاهش داده است. موضوع سن بازیکنان تیم ملی نیز همواره مورد انتقاد بوده است. یکی از پرسش‌های جدی این است که چرا ترکیب تیم طی سال‌ها جوان‌سازی نشده و بازیکنان جدید فرصت حضور پیدا نکرده‌اند. بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد میانگین سنی لیگ فوتسال بانوان در سال گذشته حدود ۲۸ سال بوده و بازیکنان حاضر در میدان، اغلب ۳۰ ساله یا بیشتر بوده‌اند. این بدان معناست که حتی اگر بازیکنان جوان در ترکیب تیم‌ها حضور داشته‌اند، فرصت چندانی برای بازی پیدا نکرده‌اند. بنابراین، تا زمانی که لیگ به سمت جوان‌سازی و میدان دادن به استعدادهای تازه حرکت نکند، نمی‌توان انتظار داشت تیم ملی با ترکیبی جوان و آینده‌دار وارد مسابقات شود.
یک بازیکن حرفه‌ای در فوتبال و فوتسال زنان چقدر درآمد دارد؟
سقف قراردادها در فوتسال زنان بسیار پایین است. به‌ندرت بازیکنی می‌تواند قرارداد بیش از یک میلیارد تومان امضا کند و تعداد این افراد از انگشتان یک دست بیشتر نیست. اکثر قراردادها در محدوده ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان است. این مبالغ با توجه به شرایط اقتصادی و تورم موجود، عملا کفاف زندگی بازیکنان را نمی‌دهد. برای مقایسه، یادآوری می‌کنم که هفت سال پیش قرارداد چهار یا پنج میلیون تومانی به‌مراتب ارزش بیشتری داشت. امروز حتی قراردادهای چندصد میلیونی معادل همان مبلغ گذشته است و دردی از بازیکنان دوا نمی‌کند.
دغدغه‌های آتی شما در فوتسال به غیر از جام‌جهانی چیست؟
بزرگ‌ترین دغدغه من آینده فوتسال بانوان است. مسیری که اکنون در آن قرار داریم، مسیر درستی نیست. اگر چنین بود، امروز شاهد این حجم از انتقادها به تیم ملی و کمبود بازیکنان جدید نبودیم. در مسابقات لیگ نیز کیفیت مطلوب وجود ندارد و فاصله تیم‌های بالای جدول با تیم‌های انتهایی بسیار زیاد است. لیگ باید پویا، غیرقابل پیش‌بینی و رقابتی باشد. وقتی از همان هفته‌های نخست مشخص است که کدام تیم‌ها برای قهرمانی رقابت خواهند کرد و کدام‌ها همواره در قعر جدول قرار می‌گیرند، یعنی ساختار لیگ دارای ایراد جدی است. برای نجات فوتسال بانوان باید پس از پایان جام‌جهانی، یک کارگروه تخصصی تشکیل شود. این کار نیازمند همفکری همه اهالی فوتسال و حمایت جدی فدراسیون است. آینده این رشته به یک برنامه‌ریزی ۱۰ تا ۱۵ ساله نیاز دارد. باید هم به پرورش بازیکنان توجه شود و هم به توسعه مربیان و زیرساخت‌ها. فوتسال بانوان امروز بسیار نحیف و آسیب‌پذیر است و اگر چاره‌اندیشی نکنیم، در آینده چیزی از آن باقی نخواهد ماند. از کادر فنی پیشین که زحمات زیادی برای رساندن تیم به این مرحله کشیدند، تشکر می‌کنم. حضور تیم ملی در جام‌جهانی یک دستاورد بزرگ برای حفظ اعتبار بین‌المللی فوتسال بانوان ایران است. همچنین از مربیان لیگ که با وجود مشکلات مالی و ساختاری همچنان تیم‌های‌شان را سرپا نگه داشته‌اند، سپاسگزارم. درنهایت از حمایت‌های فدراسیون فوتبال، به‌ویژه آقای تاج و خانم دکتر شجاعی نیز تشکر می‌کنم. امیدوارم با ادامه این حمایت‌ها، تیم ملی بانوان در جام جهانی با آمادگی کامل جسمی و روحی حاضر شود.
درباره شهرزاد مظفر
مسیر ورزشی من از کودکی با علاقه شدید به فوتبال آغاز شد. نخستین خاطرات من به جام‌جهانی ۱۹۷۸ بازمی‌گردد و سپس جام‌های جهانی ۱۹۸۲ و۱۹۸۶. این علاقه درخانواده‌ام بسیار عجیب به نظر می‌رسید.پس از مهاجرت ازخوزستان به تهران، در ۱۶ سالگی به تیم والیبال مدرسه پیوستم و درمسابقات مناطق و سپس تهران شرکت کردم. در۱۸سالگی به تیم ملی والیبال دعوت شدم و حدود ۱۰سال در این تیم بازی کردم. با آغاز فعالیت فوتسال بانوان، از والیبال کناره‌گیری کردم و به فوتسال پیوستم. سه سال در لیگ‌های داخلی بازی کردم و همزمان دوره‌های مربیگری را گذراندم. از سال ۱۳۷۸ به‌طور رسمی وارد عرصه مربیگری شدم و این مسیر را تا امروز ادامه داده‌ام. در سال ۱۳۸۴، به پیشنهاد خانم سپنجی، که از چهره‌های جسور و اثرگذار ورزش بانوان محسوب می‌شد، مسئولیت تشکیل تیم ملی فوتبال زنان به بنده سپرده شد. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شد که تنها ۱.۵ماه تا آغاز مسابقات غرب آسیا باقی مانده بود و تیم ملی فوتبال بانوان عملا وجود خارجی نداشت. به همین دلیل، از میان بازیکنان فوتسال، ترکیبی شکل گرفت و نخستین تیم ملی فوتبال زنان ایران پا به عرصه گذاشت. از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ سرمربی تیم ملی فوتبال بودم و همزمان در لیگ فوتسال بانوان نیز مربیگری باشگاهی را دنبال می‌کردم اما از سال ۱۳۸۹ تصمیم گرفتم تمرکز کامل خود را بر فوتسال بگذارم و فعالیت در فوتبال را کنار گذاشتم.
