گذر از شهر عبوری به مقصد گردشگری
قزوین، به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و باستانی ایران، با موقعیت جغرافیایی و فرهنگی ویژه‌ای که دارد، می‌تواند مقصدی ایده‌آل برای گردشگران داخلی و خارجی باشد. این شهر در گذشته به‌عنوان پایتخت ایران شناخته می‌شد و اکنون نیز با دارا بودن بناهای تاریخی و میراث فرهنگی فراوان، یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری کشور به شمار می‌رود. بااین‌حال قزوین هم مثل سایر استانها با چالش‌هایی مواجه است که راه را برای رسیدن به نقطه ایده‌آل سخت کرده است.
قزوین، کهن‌شهری با پیشینه‌ای درخشان به‌عنوان پایتخت دوران صفوی و قطب تجاری جاده ابریشم، امروزه با تناقضی آشکار روبه‌روست: وجود گنجینه‌ای از میراث تاریخی و طبیعی کم‌نظیر در کنار نقش کمرنگ در نقشه گردشگری ایران. مشکلاتی که دست به دست هم داده‌اند تا سرعت این استان را برای رسیدن به اوج کم کنند. با گذری به کوچه پس‌کوچه‌های قزوین می‌توان توانمندی‌ها و ظرفیت‌هایی را دید که داشتن هریک از آنها برای بسیاری از کشورها یک آرزوست.
جذبه‌های تاریخی و فرهنگی
انتخاب یک عنوان برای قزوین کاری است بس دشوار. از پایتختی برای صفویان، تا مهد و زادگاه بزرگان هنر خوشنویسی که گنجینه هزاران اثر تاریخی و فرهنگی بی‌نظیر در دنیاست.قزوین با بیش از ۱۴۰۰ اثر ثبت ملی، یکی از غنی‌ترین استان‌های ایران از نظر میراث فرهنگی به شمار می‌آید که درحال گذار از«شهر عبوری»به «مقصد گردشگری» است. موفقیت این تحول نیازمند عزم جدی مدیریتی، هماهنگی بین‌دستگاهی وجلب مشارکت بخش خصوصی است. اگرچه طی سال‌های اخیر برنامه‌های امیدوارکننده‌ای ارائه شده اما اجرایی‌شدن آنها در گرو تداوم سیاست‌های موجود و پرهیز از تصمیم‌های سلیقه‌ای است.
به گفته کارشناسان، قزوین می‌تواند با ترکیب تاریخ زنده، طبیعت بکر وبرنامه‌ریزی پایدار،جایگاه واقعی خود را در گردشگری ایران بازیابد. قزوین را «پایتخت خوشنویسی ایران» می‌نامند و پرورش‌دهنده استادانی چون میرعماد حسنی است. همچنین برخی آیین‌های این منطقه مانند آیین سنتی «۵۰ به در» بیانگر وجود مردمانی بافرهنگ و شکرگزار است. این آیین دیرینه که اخیرا با مشارکت تاجیکستان احیا شده، در نوزدهم اردیبهشت، مصادف با پنجاهمین روز از آغاز سال برگزار می‌شود و ریشه در اعماق تاریخ و فرهنگ ایرانیان دارد. ۵۰ به در با آداب و رسوم منحصربه‌فرد خود، هرساله مردم قزوین را به ضیافتی معنوی و فرهنگی در دامان طبیعت دعوت می‌کند. در این روز، قزوینی‌ها با گردهم‌آمدن در طبیعت، به شکرگزاری برای نعمات الهی، به‌ویژه باران می‌پردازند. مردمان قزوین معتقدند که در این روز خاص، درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده می‌شود و فرصتی مناسب برای طلب برکت و بارش در سال زراعی پیش‌روست.
طبیعتی زیبا و بکر
قزوین با دارا بودن بناهای تاریخی کم‌نظیر، مانند عمارت چهلستون، کاخ النصیر، برج تاریخی چهل‌دختران و مسجدالنبی، مقصد بسیار خوبی برای گردشگران داخلی و خارجی، با سلیقه‌های متفاوت است. این بناها نه‌تنها نشان‌دهنده تاریخ غنی این شهر است بلکه معماری و طراحی بسیار جذاب و دیدنی آنها چشم هر بیننده‌ای را به خود معطوف می‌کند. علاوه‌براین، بازار قزوین که یکی از بی‌نظیرترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران و جهان به شمار می‌رود، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است؛ بازاری که تجربه‌ای به‌یادماندنی از خرید و فرهنگ محلی را به گردشگران ارائه می‌دهد. قزوین در کنار جاذبه‌های تاریخی، از طبیعتی زیبا و بکر نیز برخوردار است. منطقه الموت و دریاچه سد قزوین ازجمله نقاطی هستند که به‌خاطر مناظر طبیعی و چشم‌نواز، کوهستان‌ها و درختان سرسبز، می‌توانند به‌عنوان مکان‌های عالی گردشگری طبیعی معرفی شوند. همچنین، پارک ملی البرز و رودخانه‌های زیبای قزوین فرصت‌های بی‌نظیری برای گردشگران طبیعت‌دوست فراهم می‌آورد.
ظرفیت عظیم در اکوتوریسم
اگر حالا بپذیریم که قزوین به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و طبیعی ایران با ظرفیت‌های بالا در زمینه گردشگری است، پس این استان نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های خود است که با اجرای برنامه‌های جامع در زمینه تبلیغات، توسعه زیرساخت‌ها و برگزاری رویدادهای فرهنگی، می‌تواند به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران تبدیل شود. جاذبه‌های طبیعی قزوین، از الموت تا باغستان سنتی با تنوع کم‌نظیری که دارد، اکوتوریسم این منطقه را به یکی از ظرفیت‌های کلیدی آن تبدیل کرده است. قلعه الموت، دژ افسانه‌ای حسن صباح است که در ارتفاعی صعب‌العبور با چشم‌اندازی خیره‌کننده قرار دارد و باغستان سنتی، همچون کمربند سبز مدور پیرامون شهر با کارکردهای زیست‌محیطی جهت کنترل سیلاب، تغذیه سفره‌های زیرزمینی و قابلیت تبدیل به قطب اکوتوریسم نقش بسته است.
چشم‌انتظار رفع چالش‌ها
با وجود ظرفیت‌های بالا، قزوین هنوز در جذب گردشگر با چالش‌هایی مواجه است به‌طوری‌که میترا فراهانی، کارشناس گردشگری در بررسی و تحلیل این موضوع به جام‌جم می‌گوید: «به نظرم برعکس خیلی از مناطق دیگر، قزوین اولین نیازش، معرفی و تبلیغ مناسب است.»
او با بیان این‌که قزوین در مقایسه با دیگر شهرهای توریستی ایران نظیراصفهان وشیراز،درمعرفی جاذبه‌های خودبه گردشگران ضعیف عمل کرده است، ادامه می‌دهد:«دراین استان هم زیرساخت‌های گردشگری ناکافی هستند و نبود هتل‌ها و امکانات اقامتی مناسب، خدمات رفاهی و امکانات حمل‌ونقل جدید می‌تواند یکی از عوامل کاهش تعداد گردشگران یا ماندگاری آنها شود.»
فراهانی معتقد است که قزوین با این پیشینه فرهنگی غنی حتما باید برنامه‌های خاصی در زمینه‌های فرهنگی و تفریحی تعریف کند و آنها را در دستورکار قرار دهد.
این کارشناس حوزه گردشگری تأکید می‌کند که برای دستیابی قزوین به جایگاه واقعی خود، نیاز به اقدامات و برنامه‌ریزی‌های جامع است و می‌افزاید: «بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی، وبسایت‌های گردشگری و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های جذاب برای معرفی جاذبه‌های قزوین، همراه با توسعه زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری در ساخت هتل‌ها و امکانات اقامتی، بهبود حمل‌ونقل عمومی و تقویت خدمات رفاهی، از اهمیت بسزایی برخوردار است.»
فراهانی می‌گوید: «در معرفی بناهای شاخص تاریخی قزوین به تعاریفی می‌رسیم که در دیگر نقاط ایران کمتر شنیده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، کاخ موزه چهلستون، تنها کوشک باقیمانده از کاخ‌های سلطنتی شاه‌تهماسب صفوی است و سرای سعدالسلطنه، بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده داخلی خاورمیانه با معماری قاجاری به شمار می‌آید.»
او تاکید می‌کند: «بازار تاریخی قزوین با وسعتی حدود ۱۴هکتار وصدها حجره وتیمچه، یادگار دوره صفویه است و مسجدجامع قزوین هم ساخته شده برپایه آتشکده ساسانی با تلفیقی از معماری سده‌های دوم تا قاجار است.»
جذبه‌های تاریخی و فرهنگی
انتخاب یک عنوان برای قزوین کاری است بس دشوار. از پایتختی برای صفویان، تا مهد و زادگاه بزرگان هنر خوشنویسی که گنجینه هزاران اثر تاریخی و فرهنگی بی‌نظیر در دنیاست.قزوین با بیش از ۱۴۰۰ اثر ثبت ملی، یکی از غنی‌ترین استان‌های ایران از نظر میراث فرهنگی به شمار می‌آید که درحال گذار از«شهر عبوری»به «مقصد گردشگری» است. موفقیت این تحول نیازمند عزم جدی مدیریتی، هماهنگی بین‌دستگاهی وجلب مشارکت بخش خصوصی است. اگرچه طی سال‌های اخیر برنامه‌های امیدوارکننده‌ای ارائه شده اما اجرایی‌شدن آنها در گرو تداوم سیاست‌های موجود و پرهیز از تصمیم‌های سلیقه‌ای است.
به گفته کارشناسان، قزوین می‌تواند با ترکیب تاریخ زنده، طبیعت بکر وبرنامه‌ریزی پایدار،جایگاه واقعی خود را در گردشگری ایران بازیابد. قزوین را «پایتخت خوشنویسی ایران» می‌نامند و پرورش‌دهنده استادانی چون میرعماد حسنی است. همچنین برخی آیین‌های این منطقه مانند آیین سنتی «۵۰ به در» بیانگر وجود مردمانی بافرهنگ و شکرگزار است. این آیین دیرینه که اخیرا با مشارکت تاجیکستان احیا شده، در نوزدهم اردیبهشت، مصادف با پنجاهمین روز از آغاز سال برگزار می‌شود و ریشه در اعماق تاریخ و فرهنگ ایرانیان دارد. ۵۰ به در با آداب و رسوم منحصربه‌فرد خود، هرساله مردم قزوین را به ضیافتی معنوی و فرهنگی در دامان طبیعت دعوت می‌کند. در این روز، قزوینی‌ها با گردهم‌آمدن در طبیعت، به شکرگزاری برای نعمات الهی، به‌ویژه باران می‌پردازند. مردمان قزوین معتقدند که در این روز خاص، درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده می‌شود و فرصتی مناسب برای طلب برکت و بارش در سال زراعی پیش‌روست.
طبیعتی زیبا و بکر
قزوین با دارا بودن بناهای تاریخی کم‌نظیر، مانند عمارت چهلستون، کاخ النصیر، برج تاریخی چهل‌دختران و مسجدالنبی، مقصد بسیار خوبی برای گردشگران داخلی و خارجی، با سلیقه‌های متفاوت است. این بناها نه‌تنها نشان‌دهنده تاریخ غنی این شهر است بلکه معماری و طراحی بسیار جذاب و دیدنی آنها چشم هر بیننده‌ای را به خود معطوف می‌کند. علاوه‌براین، بازار قزوین که یکی از بی‌نظیرترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران و جهان به شمار می‌رود، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است؛ بازاری که تجربه‌ای به‌یادماندنی از خرید و فرهنگ محلی را به گردشگران ارائه می‌دهد. قزوین در کنار جاذبه‌های تاریخی، از طبیعتی زیبا و بکر نیز برخوردار است. منطقه الموت و دریاچه سد قزوین ازجمله نقاطی هستند که به‌خاطر مناظر طبیعی و چشم‌نواز، کوهستان‌ها و درختان سرسبز، می‌توانند به‌عنوان مکان‌های عالی گردشگری طبیعی معرفی شوند. همچنین، پارک ملی البرز و رودخانه‌های زیبای قزوین فرصت‌های بی‌نظیری برای گردشگران طبیعت‌دوست فراهم می‌آورد.
ظرفیت عظیم در اکوتوریسم
اگر حالا بپذیریم که قزوین به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و طبیعی ایران با ظرفیت‌های بالا در زمینه گردشگری است، پس این استان نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های خود است که با اجرای برنامه‌های جامع در زمینه تبلیغات، توسعه زیرساخت‌ها و برگزاری رویدادهای فرهنگی، می‌تواند به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران تبدیل شود. جاذبه‌های طبیعی قزوین، از الموت تا باغستان سنتی با تنوع کم‌نظیری که دارد، اکوتوریسم این منطقه را به یکی از ظرفیت‌های کلیدی آن تبدیل کرده است. قلعه الموت، دژ افسانه‌ای حسن صباح است که در ارتفاعی صعب‌العبور با چشم‌اندازی خیره‌کننده قرار دارد و باغستان سنتی، همچون کمربند سبز مدور پیرامون شهر با کارکردهای زیست‌محیطی جهت کنترل سیلاب، تغذیه سفره‌های زیرزمینی و قابلیت تبدیل به قطب اکوتوریسم نقش بسته است.
چشم‌انتظار رفع چالش‌ها
با وجود ظرفیت‌های بالا، قزوین هنوز در جذب گردشگر با چالش‌هایی مواجه است به‌طوری‌که میترا فراهانی، کارشناس گردشگری در بررسی و تحلیل این موضوع به جام‌جم می‌گوید: «به نظرم برعکس خیلی از مناطق دیگر، قزوین اولین نیازش، معرفی و تبلیغ مناسب است.»
او با بیان این‌که قزوین در مقایسه با دیگر شهرهای توریستی ایران نظیراصفهان وشیراز،درمعرفی جاذبه‌های خودبه گردشگران ضعیف عمل کرده است، ادامه می‌دهد:«دراین استان هم زیرساخت‌های گردشگری ناکافی هستند و نبود هتل‌ها و امکانات اقامتی مناسب، خدمات رفاهی و امکانات حمل‌ونقل جدید می‌تواند یکی از عوامل کاهش تعداد گردشگران یا ماندگاری آنها شود.»
فراهانی معتقد است که قزوین با این پیشینه فرهنگی غنی حتما باید برنامه‌های خاصی در زمینه‌های فرهنگی و تفریحی تعریف کند و آنها را در دستورکار قرار دهد.
این کارشناس حوزه گردشگری تأکید می‌کند که برای دستیابی قزوین به جایگاه واقعی خود، نیاز به اقدامات و برنامه‌ریزی‌های جامع است و می‌افزاید: «بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی، وبسایت‌های گردشگری و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های جذاب برای معرفی جاذبه‌های قزوین، همراه با توسعه زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری در ساخت هتل‌ها و امکانات اقامتی، بهبود حمل‌ونقل عمومی و تقویت خدمات رفاهی، از اهمیت بسزایی برخوردار است.»
فراهانی می‌گوید: «در معرفی بناهای شاخص تاریخی قزوین به تعاریفی می‌رسیم که در دیگر نقاط ایران کمتر شنیده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، کاخ موزه چهلستون، تنها کوشک باقیمانده از کاخ‌های سلطنتی شاه‌تهماسب صفوی است و سرای سعدالسلطنه، بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده داخلی خاورمیانه با معماری قاجاری به شمار می‌آید.»
او تاکید می‌کند: «بازار تاریخی قزوین با وسعتی حدود ۱۴هکتار وصدها حجره وتیمچه، یادگار دوره صفویه است و مسجدجامع قزوین هم ساخته شده برپایه آتشکده ساسانی با تلفیقی از معماری سده‌های دوم تا قاجار است.»
