هدررفت غذای ۲۰ میلیون نفر از مزرعه تا سفره
ضایعات کشاورزی در ایران یک چالش جدی است که نه‌تنها به اقتصاد کشور آسیب می‌زند بلکه بر امنیت غذایی تأثیرگذار است. با اتخاذ راهکارهای مناسب و بهینه‌سازی سیستم‌های موجود، می‌توان از هدررفت این منابع ارزشمند جلوگیری کرده و غذای بیشتری در سفره مردم قرار داد؛ کاری که باید با همکاری دولت، بخش خصوصی و کشاورزان انجام داد و این چالش به‌زودی حل شود و ایران به‌سمت کشت و تأمین غذای پایدار حرکت کند.در همین راستا دکتر رضا نقیلو، کارشناس حوزه کشاورزی در گفت‌وگویی به تشریح مشکلات و ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط پرداخته است.
دکتر رضا نقیلو با بیان این‌که ضایعات کشاورزی یکی از چالش‌های عمده در سیستم‌های غذایی است که نه‌تنها به منابع طبیعی آسیب می‌زند بلکه بر معیشت کشاورزان و امنیت غذایی جامعه نیز تأثیر منفی دارد، می‌گوید: برآوردها نشان می‌دهد که در ایران حجم قابل توجهی از محصولات کشاورزی از زمان کاشت تا برداشت هدر رفته و به سفره مردم‌نمی‌رسد.
این کارشناس کشاورزی ادامه می‌دهد: میزان ضایعات کشاورزی در ایران حدود ۲۰ تا ۳۰درصد از تولیدات است. به‌عنوان مثال، اگر تولید سالانه محصولات کشاورزی را حدود ۲۰میلیون تن در‌نظر بگیریم، آنگاه بین چهار تا شش میلیون تن از این محصولات در مراحل مختلف از کاشت تا توزیع و مصرف هدر می‌رود. این میزان ضایعات می‌تواند غذای میلیون‌ها نفر را تأمین کند به‌طوری که هر‌تن غذا به‌طور متوسط می‌تواند پاسخگوی نیاز غذایی حدود پنج نفر باشد. بنابراین می‌توان گفت ضایعات کشاورزی ایران می‌تواند غذای ۲۰ تا ۳۰میلیون نفر را به‌راحتی تأمین کند.وی با اشاره به علل ضایعات کشاورزی تصریح می‌کند: فقدان زیرساخت‌های مناسب یکی از مهم‌ترین علت‌های ضایع شدن محصولات کشاورزی است. عدم وجود سیستم‌های نگهداری و حمل و نقل مناسب و سرمایش ناکافی باعث می‌شود که محصولات در حین جابه‌جایی و ذخیره‌سازی آسیب ببینند و فاسد شوند. متأسفانه در اینجا هم رد‌پایی از مدیریت ناکارآمد به‌چشم می‌خورد. ضمن این‌که روش‌های نادرست و ناکارآمد در کشت، برداشت و نگهداری محصولات از دیگر علل هدررفت محصول است.
نقیلو، آموزش ناکافی به فعالان این عرصه را که موجب شده کشاورزان، بسیاری از تکنیک‌های بهینه برداشت و نگهداری را نشناسند یکی دیگر از علت‌های هدررفت محصولات عنوان کرده و می‌گوید: همین امر منجر به ضایعات بیشتر می‌شود و کسی هم راهکاری برای آن ندارد. البته شرایط جوی نامناسب و تغییرات آب و هوایی می‌تواند منجر به کاهش کیفیت محصولات و هدررفت آنها‌شود.
از تأمین زیرساخت‌ها تا آموزش کشاورز
این کارشناس کشاورزی باتأکید براین‌که نباید فراموش کرددرهمه جای دنیا کشاورزی بخشی ازکارمردم است وحالا راهکارهای بسیار خوبی برای بالا بردن سطح تولید و بهره‌وری از محصولات ارائه شده، می‌گوید: برای کاهش ضایعات کشاورزی و افزایش بهره‌وری در این بخش می‌توان اقداماتی را در دستور کار قرار داد. با افزایش سردخانه‌ها و سرمایش سیستم‌های ذخیره‌سازی نباید اجازه داد محصولات در کمترین زمان گندیده یا پلاسیده شوند. ایجاد و توسعه سردخانه‌ها و تسهیلات نگهداری متناسب با نیاز محصولات، به‌ویژه برای میوه‌جات و سبزیجات یکی از ضروریات است.
نقیلو، برگزاری دوره‌های آموزشی و سمینارهایی با کارگاه‌های ویژه برای کشاورزان به‌منظور معرفی روش‌های نوین کشت و برداشت را کمک خوبی در بالا‌بردن سطح اطلاعات آنها عنوان می‌کند و می‌گوید: آگاه‌سازی عموم مردم درباره جلوگیری از هدررفت مواد غذایی و اهمیت مصرف بهینه اجازه نخواهد داد بخش زیادی از تولیدات روانه سطح‌های زباله شوند. نقیلو با اشاره به تقویت زنجیره تأمین توضیح می‌دهد: ایجاد ارتباط مؤثر بین کشاورزان و بازار، همچنین بهبود سیستم‌های توزیع کالا در کنار استفاده از فناوری‌های نوین و به‌کارگیری روش‌های پیشرفته کشاورزی، از جمله کشاورزی دقیق و فناوری‌های اطلاعاتی برای ردیابی و مدیریت بهتر محصولات هم باید در دستور کار باشد.
این کارشناس کشاورزی ادامه می‌دهد: میزان ضایعات کشاورزی در ایران حدود ۲۰ تا ۳۰درصد از تولیدات است. به‌عنوان مثال، اگر تولید سالانه محصولات کشاورزی را حدود ۲۰میلیون تن در‌نظر بگیریم، آنگاه بین چهار تا شش میلیون تن از این محصولات در مراحل مختلف از کاشت تا توزیع و مصرف هدر می‌رود. این میزان ضایعات می‌تواند غذای میلیون‌ها نفر را تأمین کند به‌طوری که هر‌تن غذا به‌طور متوسط می‌تواند پاسخگوی نیاز غذایی حدود پنج نفر باشد. بنابراین می‌توان گفت ضایعات کشاورزی ایران می‌تواند غذای ۲۰ تا ۳۰میلیون نفر را به‌راحتی تأمین کند.وی با اشاره به علل ضایعات کشاورزی تصریح می‌کند: فقدان زیرساخت‌های مناسب یکی از مهم‌ترین علت‌های ضایع شدن محصولات کشاورزی است. عدم وجود سیستم‌های نگهداری و حمل و نقل مناسب و سرمایش ناکافی باعث می‌شود که محصولات در حین جابه‌جایی و ذخیره‌سازی آسیب ببینند و فاسد شوند. متأسفانه در اینجا هم رد‌پایی از مدیریت ناکارآمد به‌چشم می‌خورد. ضمن این‌که روش‌های نادرست و ناکارآمد در کشت، برداشت و نگهداری محصولات از دیگر علل هدررفت محصول است.
نقیلو، آموزش ناکافی به فعالان این عرصه را که موجب شده کشاورزان، بسیاری از تکنیک‌های بهینه برداشت و نگهداری را نشناسند یکی دیگر از علت‌های هدررفت محصولات عنوان کرده و می‌گوید: همین امر منجر به ضایعات بیشتر می‌شود و کسی هم راهکاری برای آن ندارد. البته شرایط جوی نامناسب و تغییرات آب و هوایی می‌تواند منجر به کاهش کیفیت محصولات و هدررفت آنها‌شود.
از تأمین زیرساخت‌ها تا آموزش کشاورز
این کارشناس کشاورزی باتأکید براین‌که نباید فراموش کرددرهمه جای دنیا کشاورزی بخشی ازکارمردم است وحالا راهکارهای بسیار خوبی برای بالا بردن سطح تولید و بهره‌وری از محصولات ارائه شده، می‌گوید: برای کاهش ضایعات کشاورزی و افزایش بهره‌وری در این بخش می‌توان اقداماتی را در دستور کار قرار داد. با افزایش سردخانه‌ها و سرمایش سیستم‌های ذخیره‌سازی نباید اجازه داد محصولات در کمترین زمان گندیده یا پلاسیده شوند. ایجاد و توسعه سردخانه‌ها و تسهیلات نگهداری متناسب با نیاز محصولات، به‌ویژه برای میوه‌جات و سبزیجات یکی از ضروریات است.
نقیلو، برگزاری دوره‌های آموزشی و سمینارهایی با کارگاه‌های ویژه برای کشاورزان به‌منظور معرفی روش‌های نوین کشت و برداشت را کمک خوبی در بالا‌بردن سطح اطلاعات آنها عنوان می‌کند و می‌گوید: آگاه‌سازی عموم مردم درباره جلوگیری از هدررفت مواد غذایی و اهمیت مصرف بهینه اجازه نخواهد داد بخش زیادی از تولیدات روانه سطح‌های زباله شوند. نقیلو با اشاره به تقویت زنجیره تأمین توضیح می‌دهد: ایجاد ارتباط مؤثر بین کشاورزان و بازار، همچنین بهبود سیستم‌های توزیع کالا در کنار استفاده از فناوری‌های نوین و به‌کارگیری روش‌های پیشرفته کشاورزی، از جمله کشاورزی دقیق و فناوری‌های اطلاعاتی برای ردیابی و مدیریت بهتر محصولات هم باید در دستور کار باشد.
