احیای پایگاه‌های قهرمانی، راهکار جهش ورزش ایران در المپیک
از استعدادیابی تا افتخارآفرینی
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین شاخص‌های توانمندی مدیریتی، اصل برنامه‌ریزی و سازماندهی جهت رسیدن به اهداف از پیش‌تعیین‌شده است که آن را می‌توان براساس مدت زمان اجرای آن به سه دسته کلی برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تقسیم کرد.
حال پرسشی که ذهن بسیاری از علاقه‌مندان به ورزش کشور را به‌خود مشغول کرده این است:
در حالی که یک‌سال از رقابت‌های المپیک ۲۰۲۴ پاریس گذشته، متولیان ورزش کشور برای حضوری درخشان‌تر، چه برنامه استراتژیکی را برای بازی‌های المپیک ۲۰۲۸ که در شهر لس‌آنجلس ایالات متحده برگزار می‌شود طراحی و تدوین کرده‌اند؟
براساس آمار‌ها بهترین عملکرد کاروان ایران در ادوار المپیک، مربوط به المپیک ۲۰۱۲ لندن است. ورزشکاران ایران در آن دوره از المپیک، ۱۳مدال گرفتند که ۷مدال طلا، ۵نقره و یک مدال برنز بود که بعد از آن دیگر تکرار نشد و حالا انتظار این است که در المپیک ۲۰۲۸ پس از گذشت ۱۶ سال بار دیگر این افتخارات تکرار شود.
البته متولیان ورزش کشور باید در نظر داشته باشند برای این‌که شاهد خیزش و جهش بلند ورزش ایران در المپیک پیش رو و المپیک‌های آینده باشیم، باید به امر سازندگی و استعدادیابی توجه ویژه نشان داده و با یک برنامه‌ریزی بلندمدت، خود را برای رهایی از این یکنواختی آماده سازیم.
اما این پرسش هم مطرح است که: چگونه و از چه طریقی باید نیرو، توان، پتانسیل و استعداد‌های نهفته در جوانان_ به‌ویژه جوانان علاقه‌مند به ورزش_ را شناخت، آن را از بالقوه به بالفعل تبدیل، هدایت و کنترل کرد و از آن در جهت سازندگی بهره برد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت: استعدادیابی عبارت است از فرآیند شناسایی ورزشکاران مستعد که توان بالقوه‌ای برای نخبه شدن دارند.
به‌عبارت ساده‌تر و به بیان دیگر، فرآیند کشف ورزشکاران با استعدادیابی شرکت در یک برنامه تمرینی سازماندهی شده، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که امروزه در ورزش مطرح است؛ لذا در ورزش به‌عنوان یک هنر، کشف افراد بااستعداد و انتخاب آنها در سنین پایین، سپس هدایت، کنترل و ارزیابی آنها در صعود به بالاترین سطح از مهارت، اهمیت زیادی دارد.
تا آنجا که به ورزشکاران نخبه مربوط می‌شود، کار و زمان مربی باید برای کسانی صرف شود که دارای توانایی‌هایی بالقوه باشند. در غیر این صورت، استعداد، زمان و انرژی مربی تلف شده یا بهترین شکل آن این است که ورزشکار متوسطی به‌وجود خواهد آمد؛ بنابراین هدف اصلی استعدادیابی، شناسایی و انتخاب ورزشکارانی است که بیشترین توانایی را برای رشته ورزشی خاص دارا باشند.
در عالم ورزش، شناسایی استعداد مفهوم جدیدی نیست. با این حال به این موضوع در ورزش ما توجه علمی نشده، در حالی که همگان اذعان دارند که استفاده از معیار‌های ویژه برای استعدادیابی فواید و امتیازات متعددی دارد، اما سوالاتی که اینجا مطرح می‌شود این است:
*متولی و مسئول استعدادیابی در ورزش کشورمان کدام نهاد و سازمان است؟
*آیا آموزش و پرورش متولی کشف استعداد‌های ورزشی است؟
*آیا فدراسیون‌های ورزشی باید به امر استعدادیابی بپردازند؟
*نقش وزارت ورزش و جوانان در این میان چیست؟
کارشناسان بر این باورند که آموزش و پرورش یک نهاد تربیتی است و یک حجم عظیم از استعداد را در بهترین دوران و بهترین زمان (دوران یادگیری) در اختیار دارد و همان‌گونه که به آموزش فیزیک، شیمی، ریاضی و سایر دروس می‌پردازد، باید به آموزش ورزش هم بپردازد.
از سوی دیگر وظیفه فدراسیون‌ها نیز استعدادیابی در بین افراد معدودی است که به‌عنوان بهترین‌ها از کنار فعالیت در آموزش و پرورش بیرون آمده‌اند. در اصل کار فدراسیون‌ها نیز همان‌گونه که در بالا اشاره کردیم مرحله نهایی استعدادیابی و استفاده بهتر از پتانسیل قهرمانان و بازیکنان تیم ملی است.
در این راستا به‌نظر می‌رسد وزارت ورزش و جوانان در این راه می‌تواند با فعال‌سازی پایگاه‌های ورزش قهرمانی، بالاترین نقش کلیدی را داشته و به امر استعدادیابی و پرورش نخبه‌های ورزش کمک کند. از یاد نبریم که پایگاه‌های ورزش قهرمانی در یک دوره‌ای (حدود ۲۰ سال پیش) به منظور استعدادیابی و علمی کردن ورزش با امکانات و آزمایشگاه‌های مجهز در تهران و شهرستان‌ها دایر شد، اما هم‌اکنون این پایگاه‌ها یا اصلا فعالیتی ندارند یا فاقد متخصص هستند و درواقع عملا تعطیل شده‌اند.
