جنگ الگوریتم‌ها
هوش مصنوعی، پدیده نوظهور و انقلابی عصر دیجیتال، مانند هر ابزار قدرتمند دیگری، دارای کاربری‌های چندگانه است. این فناوری که می‌تواند در پزشکی، صنعت و آموزش تحول‌آفرین باشد، در سال‌های اخیر وجه دیگری از خود را در میدان‌های نبرد به نمایش گذاشته و به یک سلاح استراتژیک و بازیگر خاموش در جنگ‌های مدرن، از‌جمله جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بدل شده است.
آزمایشگاه‌های جنگ هوشمند
تصویر کلاسیک جنگ، با سربازان خسته در سنگرها و غرش تانک‌ها، به‌سرعت در حال جایگزینی با تصویری جدید و نامرئی‌تر است: وزوز پردازنده‌هایی که در کسری از ثانیه، حجم عظیمی از داده‌ها را برای اتخاذ تصمیمات مرگ و زندگی تحلیل می‌کنند. به میدان نبرد جدید خوش آمدید؛ میدانی که هوش مصنوعی (AI)نه یک ابزار جانبی، که یکی از ارکان اصلی آن است. این فناوری، مانند یک شمشیر دولبه، پتانسیل‌های خیر و شر را توأمان در خود دارد. همان الگوریتمی که می‌تواند با تحلیل تصاویر پزشکی به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کند، قادر است با پردازش تصاویر ماهواره‌ای، اهداف نظامی را با دقتی فرا انسانی شناسایی و برای انهدام، نشانه‌گذاری کند. درگیری‌های اخیر در سراسر جهان به آزمایشگاه‌هایی زنده برای نمایش قدرت و خطرات این تیغ تیز تبدیل شده است.
جنگ اوکراین به نخستین میدان آزمایش گسترده برای فناوری‌های AI در یک درگیری تمام‌عیار تبدیل شد. اوکراین از همان آغاز، هوش مصنوعی را در خط مقدم استراتژی دفاعی خود قرار داد. پهپادهای خودکاری که مواضع روسیه را شناسایی می‌کنند و مسلسل‌های هوشمندی که به‌صورت خودکار هدف‌گیری می‌کنند، واقعیت جدید نبرد هستند. رشد انفجاری صنعت پهپادی در این کشور، از شش شرکت در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۲۰۰ شرکت در سال ۲۰۲۴، گواهی بر این مدعاست.
در سوی دیگر، جنگ غزه پرده از سیستم‌های بسیار پیشرفته هوش مصنوعی رژیم صهیونی برداشت. سامانه‌هایی با اسامی «انجیل» (Gospel) و «لاوندر» (Lavender) برای سرعت بخشیدن به فرآیند شناسایی و تولید اهداف نظامی در جنایات اسرائیل به‌کار گرفته شدند. به گفته تال میمران، مشاور سابق ارتش رژیم‌صهیونیستی، کاری که پیشتر توسط ۲۰ افسر در ۲۵۰ روز انجام می‌شد، امروز هوش مصنوعی در یک هفته به سرانجام می‌رساند.
جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، جنگ روایت‌ها
جنگ تحمیلی ۱۲ روزه نیز فصل جدیدی از این «جنگ هوشمند» را به نمایش گذاشت. پیچیدگی عملیات «وعده صادق» در هماهنگی صدها پرتابه و عبور آنها از لایه‌های پدافندی، بدون بهره‌گیری از محاسبات پیشرفته و الگوریتم‌های بهینه‌سازی مسیر، اگر نگوییم غیرممکن اما بسیار دشوار بود. در مقابل سامانه‌های پدافندی رژیم صهیونی نیز برای تفکیک، اولویت‌بندی و مقابله با تهدیدات در کسری از ثانیه، به‌شدت به هوش مصنوعی متکی هستند. اما جنگ تنها در میدان فیزیکی جریان نداشت. یکی از خطرناک‌ترین کاربردهای AI در جنگ اطلاعاتی نمایان شد. در ادامه، ویدئوهای جعلی (Deepfake) و محتوای گمراه‌کننده که با هوش مصنوعی تولید شده بودند، میلیون‌ها بازدید گرفتند. شبکه‌ای از صدها حساب کاربری جعلی مرتبط با یک شرکت صهیونیستی شناسایی شد که برای تقلید از هویت‌های مختلف و انتشار پروپاگاندا طراحی شده بودند. در این نبرد، حقیقت خود به یکی از اولین قربانیان تبدیل می‌شود.
مسابقه تسلیحاتی و نگرانی‌های جهانی
این تحولات، مسابقه تسلیحاتی جدیدی را میان قدرت‌های جهانی، به‌ویژه آمریکا، چین و روسیه، شعله‌ور کرده است. هریک با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت، در تلاشند تا برتری تصمیم‌گیری را در میدان نبرد آینده از طریق AI به‌دست آورند. این رقابت، زنگ خطر را در سطح بین‌المللی به صدا درآورده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، هشدار داده که «هوش مصنوعی بدون نظارت انسانی، جهان را نابینا خواهد کرد.» مطالعات نشان می‌دهد مدل‌های AI در شبیه‌سازی‌های جنگی، تمایل بیشتری به تشدید درگیری‌ها، حتی تا سطح هسته‌ای از خود نشان می‌دهد. دلیل آن روشن است: برای انسان، جنگ ابزاری برای بقا‌ست اما برای یک الگوریتم، تنها یک محاسبه سرد از ریسک و پاداش است. احساساتی مانند همدلی و احتیاط را نمی‌توان کدنویسی کرد. جامعه جهانی اکنون بر سر یک دوراهی حساس قرار دارد: یا باید با تدوین چارچوب‌های نظارتی و اخلاقی، این فناوری قدرتمند را مهار کند، یا نظاره‌گر ظهور جنگ‌هایی باشد که توسط ارتش الگوریتم‌ها، با سرعتی فراتر از درک انسان، اداره و به فاجعه ختم می‌شود.
تصویر کلاسیک جنگ، با سربازان خسته در سنگرها و غرش تانک‌ها، به‌سرعت در حال جایگزینی با تصویری جدید و نامرئی‌تر است: وزوز پردازنده‌هایی که در کسری از ثانیه، حجم عظیمی از داده‌ها را برای اتخاذ تصمیمات مرگ و زندگی تحلیل می‌کنند. به میدان نبرد جدید خوش آمدید؛ میدانی که هوش مصنوعی (AI)نه یک ابزار جانبی، که یکی از ارکان اصلی آن است. این فناوری، مانند یک شمشیر دولبه، پتانسیل‌های خیر و شر را توأمان در خود دارد. همان الگوریتمی که می‌تواند با تحلیل تصاویر پزشکی به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کند، قادر است با پردازش تصاویر ماهواره‌ای، اهداف نظامی را با دقتی فرا انسانی شناسایی و برای انهدام، نشانه‌گذاری کند. درگیری‌های اخیر در سراسر جهان به آزمایشگاه‌هایی زنده برای نمایش قدرت و خطرات این تیغ تیز تبدیل شده است.
جنگ اوکراین به نخستین میدان آزمایش گسترده برای فناوری‌های AI در یک درگیری تمام‌عیار تبدیل شد. اوکراین از همان آغاز، هوش مصنوعی را در خط مقدم استراتژی دفاعی خود قرار داد. پهپادهای خودکاری که مواضع روسیه را شناسایی می‌کنند و مسلسل‌های هوشمندی که به‌صورت خودکار هدف‌گیری می‌کنند، واقعیت جدید نبرد هستند. رشد انفجاری صنعت پهپادی در این کشور، از شش شرکت در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۲۰۰ شرکت در سال ۲۰۲۴، گواهی بر این مدعاست.
در سوی دیگر، جنگ غزه پرده از سیستم‌های بسیار پیشرفته هوش مصنوعی رژیم صهیونی برداشت. سامانه‌هایی با اسامی «انجیل» (Gospel) و «لاوندر» (Lavender) برای سرعت بخشیدن به فرآیند شناسایی و تولید اهداف نظامی در جنایات اسرائیل به‌کار گرفته شدند. به گفته تال میمران، مشاور سابق ارتش رژیم‌صهیونیستی، کاری که پیشتر توسط ۲۰ افسر در ۲۵۰ روز انجام می‌شد، امروز هوش مصنوعی در یک هفته به سرانجام می‌رساند.
جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، جنگ روایت‌ها
جنگ تحمیلی ۱۲ روزه نیز فصل جدیدی از این «جنگ هوشمند» را به نمایش گذاشت. پیچیدگی عملیات «وعده صادق» در هماهنگی صدها پرتابه و عبور آنها از لایه‌های پدافندی، بدون بهره‌گیری از محاسبات پیشرفته و الگوریتم‌های بهینه‌سازی مسیر، اگر نگوییم غیرممکن اما بسیار دشوار بود. در مقابل سامانه‌های پدافندی رژیم صهیونی نیز برای تفکیک، اولویت‌بندی و مقابله با تهدیدات در کسری از ثانیه، به‌شدت به هوش مصنوعی متکی هستند. اما جنگ تنها در میدان فیزیکی جریان نداشت. یکی از خطرناک‌ترین کاربردهای AI در جنگ اطلاعاتی نمایان شد. در ادامه، ویدئوهای جعلی (Deepfake) و محتوای گمراه‌کننده که با هوش مصنوعی تولید شده بودند، میلیون‌ها بازدید گرفتند. شبکه‌ای از صدها حساب کاربری جعلی مرتبط با یک شرکت صهیونیستی شناسایی شد که برای تقلید از هویت‌های مختلف و انتشار پروپاگاندا طراحی شده بودند. در این نبرد، حقیقت خود به یکی از اولین قربانیان تبدیل می‌شود.
مسابقه تسلیحاتی و نگرانی‌های جهانی
این تحولات، مسابقه تسلیحاتی جدیدی را میان قدرت‌های جهانی، به‌ویژه آمریکا، چین و روسیه، شعله‌ور کرده است. هریک با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت، در تلاشند تا برتری تصمیم‌گیری را در میدان نبرد آینده از طریق AI به‌دست آورند. این رقابت، زنگ خطر را در سطح بین‌المللی به صدا درآورده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، هشدار داده که «هوش مصنوعی بدون نظارت انسانی، جهان را نابینا خواهد کرد.» مطالعات نشان می‌دهد مدل‌های AI در شبیه‌سازی‌های جنگی، تمایل بیشتری به تشدید درگیری‌ها، حتی تا سطح هسته‌ای از خود نشان می‌دهد. دلیل آن روشن است: برای انسان، جنگ ابزاری برای بقا‌ست اما برای یک الگوریتم، تنها یک محاسبه سرد از ریسک و پاداش است. احساساتی مانند همدلی و احتیاط را نمی‌توان کدنویسی کرد. جامعه جهانی اکنون بر سر یک دوراهی حساس قرار دارد: یا باید با تدوین چارچوب‌های نظارتی و اخلاقی، این فناوری قدرتمند را مهار کند، یا نظاره‌گر ظهور جنگ‌هایی باشد که توسط ارتش الگوریتم‌ها، با سرعتی فراتر از درک انسان، اداره و به فاجعه ختم می‌شود.
