احیای زاینده‌رود به لطف دریا
پروژه انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، بدون شک یکی از پیچیده‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه‌های زیرساختی ایران در دهه‌های اخیر به‌شمار می‌آید. این پروژه در شرایطی که اصفهان و بسیاری از مناطق مرکزی ایران با بحران آب دست به گریبان است، نقش حیاتی در حفظ توسعه صنعتی و ثبات اجتماعی منطقه ایفا می‌کند.رسیدن آب دریا به اصفهان فقط برای سیراب کردن صنایع نیست، بلکه این پروژه می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم زاینده‌رود را پرآب و از فرونشست زمین در این منطقه جلوگیری کند.
ندی قبل و در یک رویداد تاریخی که می‌تواند چهره توسعه در فلات مرکزی ایران را دگرگون کند، پروژه عظیم انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان به بهره‌برداری رسید. این ابرپروژه ملی که با سرمایه‌گذاری صنایع بزرگ و حمایت دولت به مرحله اجرا درآمده، نویدبخش فصل تازه‌ای در تأمین آب پایدار برای یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی و فرهنگی کشور است.
اصفهان که به نگین فلات مرکزی ایران شهرت دارد، سال‌هاست با بحران کم‌آبی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. کاهش بارندگی، خشکی زاینده‌رود و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی، این منطقه را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. با توجه به بروز بحران آبی و نیاز این استان به حمایت‌های ملی، پروژه انتقال آب از دریای عمان به‌عنوان راهکاری بلندمدت و پایدار طراحی و به اجرا در آمد.این پروژه شامل شیرین‌سازی آب دریا در سواحل سیریک در استان هرمزگان و انتقال آن از طریق خط لوله به طول تقریبی ۸۰۰ تا ۱۰۸۰ کیلومتر به استان اصفهان بوده که در دو فاز اصلی تعریف شده است. در فاز اول انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب در سال در برنامه قرار گرفت و به مرحله بهره‌برداری هم رسید و فاز دوم، ظرفیت انتقال را به ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال افزایش می‌دهد. نکته حائزاهمیت این‌که این پروژه امکان توسعه تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال را دارد.
احیای زاینده‌رود
با این‌که صنایع بزرگ و مادر زیادی در استان اصفهان وجود دارد اما کاهش وابستگی آنها به آب زاینده‌رود و زنده نگه‌داشتن این رودخانه زیبا با شهرت جهانی، یکی از مهم‌ترین اهداف پروژه عظیم انتقال آب از هرمزگان به اصفهان تعریف شده است.
آن‌طور که کارشناسان اعلام کرده‌اند، در فاز اول و با انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب که معادل کل مصارف صنایع بزرگ اصفهان است، برداشت از این رودخانه تاریخی قطع می‌شود و این امر فرصتی بی‌بدیل برای احیای اکوسیستم زاینده‌رود و بازگشت حیات به این شریان آبی منطقه فراهم می‌کند.
در همین راستا استاندار اصفهان نیز تأکید می‌کند: «این پروژه نه فقط یک دستاورد بزرگ برای اصفهان، بلکه گامی مؤثر در راستای توسعه پایدار با رویکرد «آب صفر و کربن صفر» است و امیدواری‌ها برای احیای زاینده‌رود و رونق صنایع موجود اصفهان را افزایش داده است.»
پشتیبانی صنایع برای اشتغالزایی
صنایع بزرگ اصفهان شامل فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و پالایشگاه اصفهان که سال‌ها با محدودیت‌های آبی مواجه بوده، حالا با تأمین آب پایدار از سمت دریا، دوباره امکان برنامه‌ریزی برای توسعه و افزایش رقابت‌پذیری خود را به‌دست می‌آورد؛ اتفاقی که برای حفظ اشتغال موجود و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در منطقه نیز بسیار حیاتی است.انتقال آب به فلات مرکزی برکات زیادی به همراه دارد، زیرا با این‌که هدف اصلی این پروژه تأمین آب صنایع است اما به گفته مسئولان، بخشی از آب انتقالی به مصارف شرب و کشاورزی اختصاص خواهد یافت. این امر به بهبود پایداری منابع آبی شرب و توسعه کشاورزی پربازده هم کمک شایانی خواهد کرد.
ناگفته نماند اجرای این پروژه عظیم ملی، خود به ایجاد هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در مراحل مختلف طراحی، ساخت و بهره‌برداری منجر شده است. با تثبیت صنایع موجود و امکان توسعه آینده آنها، اقتصاد اصفهان دوباره جان گرفته و از مهاجرت‌های ناشی از کم‌آبی نیز جلوگیری می‌شود.
پروژه‌ای با مدل نوآورانه
برای مشخص شدن عظمت این پروژه نگاهی به ابعاد فنی و اجرایی آن می‌اندازیم. وقتی طرح آماده می‌شد، ساحل سیریک در استان هرمزگان که به دریای عمان متصل است به‌عنوان مبدأ تعیین و با یک مهندسی حساب شده و لوله‌گذاری ۱۰۸۰کیلومتری در فاز اول و ۹۲۰ کیلومتر در فاز دوم، مقصد، صنایع بزرگ استان اصفهان اعلام شد. در این پروژه، قطر لوله‌ها برای خط اصلی ۲۰۰۰ میلیمتر و برای انشعابات هم ۱۶۰۰میلیمتر تعریف شد و ۱۵باب ایستگاه پمپاژ هم برای انتقال آب تا ارتفاع ۳۴۰۰ متری در دستور ساخت قرار‌گرفت. این پروژه با مدل نوآورانه‌ای اجرا شده که در آن صنایع بزرگ مصرف‌کننده آب، سهامداران اصلی هستند. حضور و مشارکت شرکت‌های فولاد مبارکه، ذوب‌آهن اصفهان، پالایشگاه اصفهان و سایر صنایع بزرگ به‌عنوان سهامداران سرشناس، ضمینی برای تخصیص بهینه آب و مدیریت کارآمد پروژه به‌شمار می‌آید.
استفاده غیرضروری از آب ممنوع!
با وجود مزایای متعدد، این پروژه با چالش‌هایی همراه است که باید به‌دقت مورد توجه قرار گیرد به‌طوری‌که سیدمجتبی امیرانی، کارشناس حوزه انرژی و محیط‌زیست در گفت‌وگو با جام‌جم با تأیید ضرورت اجرای انتقال آب از دریا به اصفهان، هشدار می‌دهد: «اکوسیستم‌های منحصربه‌فردی در سواحل جنوبی کشور وجود دارد؛ از‌جمله جنگل‌های حرا، زیستگاه برخی موجودات دریایی، تپه‌های مرجانی و بسترهای علف دریایی که بسیار حساس هستند. باید توجه داشت که برداشت و تخلیه نامناسب آب می‌تواند آسیب‌هایی به همراه داشته باشد. بنابراین همه امور باید کارشناسانه و زیرنظر متخصصان پیش برود.»
به گفته این کارشناس، هزینه تمام شده هر مترمکعب آب انتقالی حدود ۲.۶یورو برآورد شده که نسبت به سایر منابع آبی بسیار گران‌تر است. به همین دلیل، استفاده از این آب برای مصارف کم‌بازده مانند کشاورزی سنتی غیراقتصادی است.
اصفهان که به نگین فلات مرکزی ایران شهرت دارد، سال‌هاست با بحران کم‌آبی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. کاهش بارندگی، خشکی زاینده‌رود و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی، این منطقه را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. با توجه به بروز بحران آبی و نیاز این استان به حمایت‌های ملی، پروژه انتقال آب از دریای عمان به‌عنوان راهکاری بلندمدت و پایدار طراحی و به اجرا در آمد.این پروژه شامل شیرین‌سازی آب دریا در سواحل سیریک در استان هرمزگان و انتقال آن از طریق خط لوله به طول تقریبی ۸۰۰ تا ۱۰۸۰ کیلومتر به استان اصفهان بوده که در دو فاز اصلی تعریف شده است. در فاز اول انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب در سال در برنامه قرار گرفت و به مرحله بهره‌برداری هم رسید و فاز دوم، ظرفیت انتقال را به ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال افزایش می‌دهد. نکته حائزاهمیت این‌که این پروژه امکان توسعه تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال را دارد.
احیای زاینده‌رود
با این‌که صنایع بزرگ و مادر زیادی در استان اصفهان وجود دارد اما کاهش وابستگی آنها به آب زاینده‌رود و زنده نگه‌داشتن این رودخانه زیبا با شهرت جهانی، یکی از مهم‌ترین اهداف پروژه عظیم انتقال آب از هرمزگان به اصفهان تعریف شده است.
آن‌طور که کارشناسان اعلام کرده‌اند، در فاز اول و با انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب که معادل کل مصارف صنایع بزرگ اصفهان است، برداشت از این رودخانه تاریخی قطع می‌شود و این امر فرصتی بی‌بدیل برای احیای اکوسیستم زاینده‌رود و بازگشت حیات به این شریان آبی منطقه فراهم می‌کند.
در همین راستا استاندار اصفهان نیز تأکید می‌کند: «این پروژه نه فقط یک دستاورد بزرگ برای اصفهان، بلکه گامی مؤثر در راستای توسعه پایدار با رویکرد «آب صفر و کربن صفر» است و امیدواری‌ها برای احیای زاینده‌رود و رونق صنایع موجود اصفهان را افزایش داده است.»
پشتیبانی صنایع برای اشتغالزایی
صنایع بزرگ اصفهان شامل فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و پالایشگاه اصفهان که سال‌ها با محدودیت‌های آبی مواجه بوده، حالا با تأمین آب پایدار از سمت دریا، دوباره امکان برنامه‌ریزی برای توسعه و افزایش رقابت‌پذیری خود را به‌دست می‌آورد؛ اتفاقی که برای حفظ اشتغال موجود و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در منطقه نیز بسیار حیاتی است.انتقال آب به فلات مرکزی برکات زیادی به همراه دارد، زیرا با این‌که هدف اصلی این پروژه تأمین آب صنایع است اما به گفته مسئولان، بخشی از آب انتقالی به مصارف شرب و کشاورزی اختصاص خواهد یافت. این امر به بهبود پایداری منابع آبی شرب و توسعه کشاورزی پربازده هم کمک شایانی خواهد کرد.
ناگفته نماند اجرای این پروژه عظیم ملی، خود به ایجاد هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در مراحل مختلف طراحی، ساخت و بهره‌برداری منجر شده است. با تثبیت صنایع موجود و امکان توسعه آینده آنها، اقتصاد اصفهان دوباره جان گرفته و از مهاجرت‌های ناشی از کم‌آبی نیز جلوگیری می‌شود.
پروژه‌ای با مدل نوآورانه
برای مشخص شدن عظمت این پروژه نگاهی به ابعاد فنی و اجرایی آن می‌اندازیم. وقتی طرح آماده می‌شد، ساحل سیریک در استان هرمزگان که به دریای عمان متصل است به‌عنوان مبدأ تعیین و با یک مهندسی حساب شده و لوله‌گذاری ۱۰۸۰کیلومتری در فاز اول و ۹۲۰ کیلومتر در فاز دوم، مقصد، صنایع بزرگ استان اصفهان اعلام شد. در این پروژه، قطر لوله‌ها برای خط اصلی ۲۰۰۰ میلیمتر و برای انشعابات هم ۱۶۰۰میلیمتر تعریف شد و ۱۵باب ایستگاه پمپاژ هم برای انتقال آب تا ارتفاع ۳۴۰۰ متری در دستور ساخت قرار‌گرفت. این پروژه با مدل نوآورانه‌ای اجرا شده که در آن صنایع بزرگ مصرف‌کننده آب، سهامداران اصلی هستند. حضور و مشارکت شرکت‌های فولاد مبارکه، ذوب‌آهن اصفهان، پالایشگاه اصفهان و سایر صنایع بزرگ به‌عنوان سهامداران سرشناس، ضمینی برای تخصیص بهینه آب و مدیریت کارآمد پروژه به‌شمار می‌آید.
استفاده غیرضروری از آب ممنوع!
با وجود مزایای متعدد، این پروژه با چالش‌هایی همراه است که باید به‌دقت مورد توجه قرار گیرد به‌طوری‌که سیدمجتبی امیرانی، کارشناس حوزه انرژی و محیط‌زیست در گفت‌وگو با جام‌جم با تأیید ضرورت اجرای انتقال آب از دریا به اصفهان، هشدار می‌دهد: «اکوسیستم‌های منحصربه‌فردی در سواحل جنوبی کشور وجود دارد؛ از‌جمله جنگل‌های حرا، زیستگاه برخی موجودات دریایی، تپه‌های مرجانی و بسترهای علف دریایی که بسیار حساس هستند. باید توجه داشت که برداشت و تخلیه نامناسب آب می‌تواند آسیب‌هایی به همراه داشته باشد. بنابراین همه امور باید کارشناسانه و زیرنظر متخصصان پیش برود.»
به گفته این کارشناس، هزینه تمام شده هر مترمکعب آب انتقالی حدود ۲.۶یورو برآورد شده که نسبت به سایر منابع آبی بسیار گران‌تر است. به همین دلیل، استفاده از این آب برای مصارف کم‌بازده مانند کشاورزی سنتی غیراقتصادی است.
