beidou چیست و چه کارایی‌ای دارد؟
سیستم موقعیت‌یابی «بیدو» یا «بایدو» یک سیستم ناوبری ماهواره‌ای جهانی است که توسط اداره ملی فضایی چین (CNSA) توسعه‌یافته و با GPS آمریکا، GLONASS روسیه و Galileo اروپا رقابت می‌کند. پروژه بیدو در سال ۲۰۰۰ کلید خورد. ابتدا، تمرکز آن بر ارائه خدمات منطقه‌ای در آسیا_اقیانوسیه بود.
این سیستم موقعیت‌یابی در سه‌فاز توسعه پیدا کرد و در حال حاضر شامل ۳۰ماهواره فعال (به‌طور کلی بیش از ۴۵ماهواره) است. تعداددستگاه‌های پشتیبانی شده توسط بیدو از۲میلیارددستگاه گذشته وتأثیراقتصادی آن درسال۲۰۲۳به بیش از ۵۳۰میلیارد یوان رسیده است. کشورهایی مثل عربستان سعودی، پاکستان، روسیه و در برخی موارد ایران از این سیستم موقعیت‌یابی استفاده می‌کنند و در این زمینه با چین قراردادهایی دارند. بیدو از ترکیبی از ماهواره‌ها در مدارهای زمین ثابت (GEO)، مدارهای شیبدار زمین ثابت (IGSO) و مدارهای میانی زمین (MEO) استفاده می‌کند. این ترکیب باعث بهبود پوشش و دقت می‌شود. بیدو خدمات خود را در سه سطح به کاربران ارائه می‌دهد. خدمات عمومی شامل موقعیت‌یابی، ناوبری و زمان‌سنجی با دقت چند متر، کاربردهای نظامی و تجاری که نسبت به کاربرد عمومی خدمات دقیق‌تری ارائه می‌دهد.
کارایی بیدوی چین
بررسی‌ها نشان می‌دهد از این موقعیت‌یاب می‌توان در زمینه‌هایی مانند کشاورزی، مدیریت منابع آب، مهمات هدایت‌شونده دقیق، جنگ الکترونیک، مأموریت‌های فضایی، عملیات جست‌و‌جو و نجات، رانندگی و نقشه‌برداری جغرافیایی استفاده کرد.
بخش فضایی شامل شبکه‌ای‌ازماهواره‌هاست که سیگنال‌های ناوبری را به زمین ارسال می‌کنند. تاسال۲۰۲۵،بیدو از ۴۵ماهواره عملیاتی تشکیل شده است (۱۵ماهواره از بیدو-۲ و ۳۰ماهواره از بیدو-۳). این ماهواره‌ها در سه نوع مدار قرار دارند:
مدار ژئوایستا (GEO): ماهواره‌ها در ارتفاع حدود ۳۵هزار و ۷۸۶کیلومتری قرار دارند و نسبت به زمین ثابت هستند. این ماهواره‌ها برای پوشش منطقه‌ای و خدمات پیام‌رسانی کوتاه استفاده می‌شوند.
مدار ژئوسنکرون مایل (IGSO):ماهواره‌ها در مدارهایی با زاویه ۵۵درجه نسبت به صفحه استوا قرار دارند و برای پوشش مناطق خاص (مانند آسیا_اقیانوسیه) مناسب هستند.
مدار متوسط زمین (MEO): ماهواره‌ها در ارتفاع حدود ۲۱هزار و ۵۰۰کیلومتری قرار دارند و برای پوشش جهانی استفاده می‌شوند. این ماهواره‌ها مشابه ماهواره‌های GPS هستند.
هر ماهواره مجهز به ساعت‌های اتمی بادقت بالا (مانند ساعت‌های روبیدیوم یا هیدروژن) است که برای زمان‌سنجی دقیق ضروری هستند.
بخش کنترل زمینی شامل شبکه‌ای ازایستگاه‌های نظارتی و کنترلی است که عملکرد ماهواره‌هارامدیریت می‌کنند وعبارتند از:
ایستگاه کنترل اصلی (MCS): در پکن واقع شده و عملیات کلی سیستم را هماهنگ می‌کند.
ایستگاه‌های نظارتی: بیش از۳۰ایستگاه درسراسر جهان(ازجمله درچین،آفریقا و آسیای جنوب شرقی) برای ردیابی سیگنال‌های ماهواره‌ای و محاسبه افمریس (داده‌های مداری) استفاده می‌شوند.
ایستگاه‌های آپ‌لینک: برای ارسال دستورات و به‌روزرسانی‌ها به ماهواره‌ها
ایستگاه‌های تقویت زمینی: برای ارائه خدمات نقطه‌یابی دقیق (PPP) و تقویت مبتنی بر ماهواره .(SBAS)
این ایستگاه‌ها داده‌های مداری و زمانی را به ماهواره‌ها ارسال می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که سیگنال‌ها دقیق باقی می‌مانند.
بخش کاربری (User Segment)
بخش کاربری شامل دستگاه‌هایی است که سیگنال‌های بیدو را دریافت و پردازش می‌کنند. گوشی‌های هوشمند (مانند هواوی، شیائومی و اپل)، گیرنده‌های ناوبری در خودروها، کشتی‌ها و هواپیماها، تجهیزات نظامی مانند موشک‌ها و پهپادها، حسگرهای اینترنت اشیا (IoT) برای کاربردهای صنعتی و کشاورزی از جمله این دستگاه‌ها هستند.
سیستم ناوبری ماهواره‌ای بیدو با بیش از ۳۰ماهواره فعال، پوشش قوی‌تری در منطقه آسیا_اقیانوسیه ارائه می‌دهد که می‌تواند برای ایران مفید باشد. اختلالات اخیر در GPS که به‌گفته مقامات ایرانی ناشی از تصمیمات سیاسی آمریکا یا پارازیت‌های داخلی برای مقابله با تهدیدات است، نیاز به یک سیستم جایگزین را تقویت کرده است.
کنترل GPS توسط وزارت دفاع آمریکا باعث نگرانی ایران درباره وابستگی به این سیستم شده است. بیدو به‌عنوان سیستمی مستقل از آمریکا، گزینه‌ای جذاب برای افزایش استقلال در ناوبری است. در حال حاضر، استفاده از بیدو در ایران محدود است و GPS همچنان سیستم اصلی ناوبری محسوب می‌شود. برنامه مهاجرت به بیدو در مرحله تدوین است و به‌صورت تدریجی اجرا خواهد شد. این برنامه شامل استفاده در بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل، کشاورزی و اینترنت اشیا می‌شود.
کارایی بیدوی چین
بررسی‌ها نشان می‌دهد از این موقعیت‌یاب می‌توان در زمینه‌هایی مانند کشاورزی، مدیریت منابع آب، مهمات هدایت‌شونده دقیق، جنگ الکترونیک، مأموریت‌های فضایی، عملیات جست‌و‌جو و نجات، رانندگی و نقشه‌برداری جغرافیایی استفاده کرد.
بخش فضایی شامل شبکه‌ای‌ازماهواره‌هاست که سیگنال‌های ناوبری را به زمین ارسال می‌کنند. تاسال۲۰۲۵،بیدو از ۴۵ماهواره عملیاتی تشکیل شده است (۱۵ماهواره از بیدو-۲ و ۳۰ماهواره از بیدو-۳). این ماهواره‌ها در سه نوع مدار قرار دارند:
مدار ژئوایستا (GEO): ماهواره‌ها در ارتفاع حدود ۳۵هزار و ۷۸۶کیلومتری قرار دارند و نسبت به زمین ثابت هستند. این ماهواره‌ها برای پوشش منطقه‌ای و خدمات پیام‌رسانی کوتاه استفاده می‌شوند.
مدار ژئوسنکرون مایل (IGSO):ماهواره‌ها در مدارهایی با زاویه ۵۵درجه نسبت به صفحه استوا قرار دارند و برای پوشش مناطق خاص (مانند آسیا_اقیانوسیه) مناسب هستند.
مدار متوسط زمین (MEO): ماهواره‌ها در ارتفاع حدود ۲۱هزار و ۵۰۰کیلومتری قرار دارند و برای پوشش جهانی استفاده می‌شوند. این ماهواره‌ها مشابه ماهواره‌های GPS هستند.
هر ماهواره مجهز به ساعت‌های اتمی بادقت بالا (مانند ساعت‌های روبیدیوم یا هیدروژن) است که برای زمان‌سنجی دقیق ضروری هستند.
بخش کنترل زمینی شامل شبکه‌ای ازایستگاه‌های نظارتی و کنترلی است که عملکرد ماهواره‌هارامدیریت می‌کنند وعبارتند از:
ایستگاه کنترل اصلی (MCS): در پکن واقع شده و عملیات کلی سیستم را هماهنگ می‌کند.
ایستگاه‌های نظارتی: بیش از۳۰ایستگاه درسراسر جهان(ازجمله درچین،آفریقا و آسیای جنوب شرقی) برای ردیابی سیگنال‌های ماهواره‌ای و محاسبه افمریس (داده‌های مداری) استفاده می‌شوند.
ایستگاه‌های آپ‌لینک: برای ارسال دستورات و به‌روزرسانی‌ها به ماهواره‌ها
ایستگاه‌های تقویت زمینی: برای ارائه خدمات نقطه‌یابی دقیق (PPP) و تقویت مبتنی بر ماهواره .(SBAS)
این ایستگاه‌ها داده‌های مداری و زمانی را به ماهواره‌ها ارسال می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که سیگنال‌ها دقیق باقی می‌مانند.
بخش کاربری (User Segment)
بخش کاربری شامل دستگاه‌هایی است که سیگنال‌های بیدو را دریافت و پردازش می‌کنند. گوشی‌های هوشمند (مانند هواوی، شیائومی و اپل)، گیرنده‌های ناوبری در خودروها، کشتی‌ها و هواپیماها، تجهیزات نظامی مانند موشک‌ها و پهپادها، حسگرهای اینترنت اشیا (IoT) برای کاربردهای صنعتی و کشاورزی از جمله این دستگاه‌ها هستند.
سیستم ناوبری ماهواره‌ای بیدو با بیش از ۳۰ماهواره فعال، پوشش قوی‌تری در منطقه آسیا_اقیانوسیه ارائه می‌دهد که می‌تواند برای ایران مفید باشد. اختلالات اخیر در GPS که به‌گفته مقامات ایرانی ناشی از تصمیمات سیاسی آمریکا یا پارازیت‌های داخلی برای مقابله با تهدیدات است، نیاز به یک سیستم جایگزین را تقویت کرده است.
کنترل GPS توسط وزارت دفاع آمریکا باعث نگرانی ایران درباره وابستگی به این سیستم شده است. بیدو به‌عنوان سیستمی مستقل از آمریکا، گزینه‌ای جذاب برای افزایش استقلال در ناوبری است. در حال حاضر، استفاده از بیدو در ایران محدود است و GPS همچنان سیستم اصلی ناوبری محسوب می‌شود. برنامه مهاجرت به بیدو در مرحله تدوین است و به‌صورت تدریجی اجرا خواهد شد. این برنامه شامل استفاده در بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل، کشاورزی و اینترنت اشیا می‌شود.
