بررسی معضل پرخاشگری در آستانه بلوغ نوجوانی

جام جم آنلاین- برای مقابله و حل این مشکل ابتدابه‌ساکن تمام والدین باید بدانند که سن نوجوانی با رفتارهای پرخاشگرانه درهم‌تنیده شده و این از نشانه‌های ورود به دوره نوجوانی است. پس پرخاشگری عملی غیرطبیعی فقط مختص فرزند شما نیست!

دلایل بروز پرخاشگری در نوجوانان:

1-تغییرات هورمونی: علائم جسمانی که در فرزندان ظاهر می‌شود و پیام شروع دوره نوجوانی را می‌دهد تماماً براثر تغییرات هورمونی است که این تغییرات سریع سبب بروز رفتاری پرخاشگرانه در نوجوانان می‌گردد.

2-نیاز به تائید: نوجوانان شدیداً نیازمند تائید و جلب‌توجه هستند و تغییرات ظاهری به وجود آمده در آنها براثر ترشح هورمون‌ها فرآیندی ناخوشایند از جانب آنها قلمداد شده که می‌تواند زمینه‌ساز رفتارهای پرخاشگرانه باشد.

3-نیاز به استقلال: آغاز دوره نوجوانی برای فرزندان پیام‌آور ورود به دنیای بزرگ‌سالی و خروج از دنیای کودکی است.استقلال، نیاز بدون شک هر نوجوانی است که می‌خواهد این عنصر را در تصمیم‌گیری‌ها، تفکر و سبک زندگی‌اش مشاهده کند. فرزندان به دنبال استقلال و عدم اطاعت هستند تا به شما این پیام را برسانند که من دیگر یک فرد بزرگ‌سال هستم! درحالی‌که از نگاه والدین او هنوز یک کودک است و همین عدم هماهنگی بین نگاه والد و فرزند زمینه‌ساز بروز رفتارهای پرخاشگرانه خواهد شد.

4- امرونهی کردن والدین: نوجوانی سن سردرگمی است. یک نوجوان نه دیگر کودک است و نه بزرگ‌سال و این بزرگ‌ترین معضل این دوران است. والدین تمایل دارند هنوز فرزندی فرمان‌بردار و تابع داشته باشند که به اوامر و نهی و برایش تعیین تکلیف کنند و این برای نوجوانی که خود را یک بزرگ‌سال می‌بیند رنج‌آور است. زمانی که نتواند برای خودش تصمیم‌گیری کند در برابر امرونهی شما ابزاری نخواهد داشت جز خشونت. ابزاری ناکارآمد که در درازمدت می‌تواند والدین را خسته و نوجوان را به اهدافش در برابر والدین برساند.

5-الگوهای نامناسب: پرخاشگری یک عمل یادگرفتنی است که در اثر استفاده مکرر و نتیجه‌بخش بودن به شکل یک عادت رفتاری درخواهد آمد! نوجوانان پرخاشگری را یا در سیستم خانواده و یا در رسانه‌ها و برنامه‌هایی که با آنها در ارتباط هستند یاد می‌گیرند و تکرار می‌کنند. الگوهای ارتباطی که در خانواده به‌خصوص در بین والدین وجود دارد می‌تواند زمینه‌ساز بروز پرخاشگری در نوجوانان گردد.

6-تنبیه در دوران کودکی: تنبیه کلامی و بدنی عملی پرخاشگرانه است که اگر در کودکی اعمال گردد، باعث ‌به وجود آمدن خشم پنهان در فرزندان می‌شود. زمانی که فرزندان به دوره نوجوانی می‌رسند و احساس می‌کنند که قدرت مبارزه با شما را به دست آورده‌اند خشم‌های پنهان به شکل رفتارهای پرخاشگرانه با منابع قدرت نمایان خواهد شد.

در برابر پرخاشگری نوجوانان چه باید کرد؟

1-آنها را به آرامش دعوت کنید: زمانی که فرزند شما در حال پرخاشگری است بهترین کار این است که شما آرامش خود را حفظ کنید و او را دعوت به آرامش کنید (هر زمان آرام شدی باهم صحبت خواهیم کرد). اگر شما هم پا به‌پای او شرع به مقابله کنید صحنه جنگی راه خواهد افتاد که درزمانی بسیار کوتاه تبدیل به الگوی ارتباطی شما با فرزندتان خواهد شد و همیشه ادامه‌دار خواهد بود. در دعوا همیشه یک نفر برنده و یک نفر بازنده خواهد بود. حتی اگر در این کار برنده شوید در فرزندتان خشمی به وجود آورده‌اید که در اولین فرصت آن را بروز خواهد داد و این چرخه معیوب تکرار خواهد شد.

2-علائم خشم را بشناسید: مرحله قبل رفتار پرخاشگرانه احساس خشم است که در هر فرد دارای علائم و نشانه‌هایی است. به‌محض دیدن علائم خشم در فرزندتان فضا را تغییر داده تا پرخاشگری بروز پیدا نکند.

3-همدلی کردن: نوجوانان اگر بدانند که از سمت والدین درک و پذیرش‌شده‌اند هیجانات منفی آنها بسیار کاهش پیدا خواهد کرد. در فرآیند گفتگو با نوجوانان قرار گیرید و اجازه دهید از مشکلات و دنیای نوجوانی خود با شما صحبت کنند و شما بدون قید و شرط و بدون انتقاد وامرو نهی و نصیحت پذیرای آنها باشید.

4-نوجوانان نیازمند تائید و توجه هستند : اگر این تائید و توجه را در کانون خانواده دریافت نکنند به سمت گروه همسالان حرکت خواهند کرد و با الگوها و رفتارهای نادرست به این نیاز پاسخ خواهند داد. تائید و توجه والدین پیام‌آور پذیرش نوجوانان است و زمانی که آنها بدانند که موردتوجه و پذیرش قرارگرفته‌اند بسیاری از رفتارهای پرخاشگرانه آنها کاهش پیدا خواهد کرد.

5-گفتگو کنید: پرخاشگری در نوجوانان ابزاری است برای رسیدن به اهداف و خواسته‌هایشان که در طول زمان از طریق ارتباط با والدین یادگیری شده است. این الگو را تغییر دهید، به این شکل که هر بار فرزندتان دست به رفتارهای پرخاشگرانه زد به هیچ نتیجه‌ای نباید برسد و تنها این پیام را دریافت کند که (هر زمان آرام شدی باهم صحبت خواهیم کرد) و زمانی که به آرامش رسید در یک فرآیند گفتگوی منطقی قرا گیرید و اجازه دهید خواسته‌اش را بیان کند. یادتان باشد در این راه نباید خسته شوید. نوجوانان بسیار هوشمندانه می‌دانند چگونه باید شمارا خسته و به اهدافشان برسند. زین پس هیچ رفتار پرخاشگرانه‌ای پاسخ نخواهد گرفت. هیچ رفتار پرخاشگرانه!

6- تکریم کنید : در انتها اگر به دنبال کلید جادویی کنترل خشم در نوجوانان هستید باید بگویم که آنها را تکریم کنید. هیچ‌چیز به‌اندازه احترام برای انسان‌ها خوشایند نیست. تکریم و احترام و تائید شما سبب ایجاد احساس ارزشمندی در نوجوان می‌شود و او دیگر نیاز نیست برای جلب تائید و احترام و نمایش خود دست به ابزارهای ناکارآمد بزند.

دکتر مینا دادگستر

روان‌شناس و درمانگر خانواده