سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
رویاهای تاثیرگذار در تاریخ
محدث گوشه گیری که خواب تعبیر می کرد
محمدبن سیرین یکی از مشهورترین کسانی است که تعبیر خواب او بین عامه معروف است. فقیه و محدث گوشه‌گیری که انزوا پیشه کرد و از دعواهای سیاسی آن روزگار دوری گزید.
نوشته‌اند او در 31 هجری و در دشت میسان به دنیا آمد. در نوجوانی هنگام فتح عین التمر به دست خالد بن ولید اسیر شد (اخبارالطول، دینوری، ص 118) و کمی بعد مولای انس بن مالک صحابی پیامبر شد، اما با پرداخت مبلغی خود را آزاد کرد. او ناشنوا بود. (طبقات کبری، ابن سعد، جلد هفتم، ص 143)
وی زندگی زاهدانه‌ای در پیش گرفت. در منابع او را در طبقه دوم فقها و محدثان و تابعین بصره آوردند. (واقدی همان) گزارش‌های موجود حاکی از آن است که وی به‌رغم این‌که شغل پارچه فروشی داشت، اما روزگار به او روی خوش نشان نداد و به سبب بدهی زیاد مدتی از عمر خود را در زندان گذراند. (تاریخ طبری، جلد 11، ص 610)
در انجام اعمال عبادی دقت تمام داشت و بسیار از مناهی رفتار و کردار پرهیز می‌کرد از این رو، به بهانه دوری از غیبت، از اظهار نظر در مورد بسیاری از رویدادهای زمانه خودداری می‌کرد.
دورانی که او در آن به سر می‌برد از مقاطع پرآشوب تاریخ اسلام است. واقعه خونین کربلا، آتش سوزی کعبه و جنایت‌های حجاج بن یوسف ثقفی در این دوره رخ داده است، اما هیچ سخن و اظهارنظری از ابن سیرین در این دوره وجود ندارد. با این که او از بزرگ‌ترین محدثان زمانه بود، اما ترجیح می‌‌داد در این‌گونه موارد اظهار نظری نکند. در عین حال به صورت محدود گزارش‌هایی از وی در دست است که جانبداری‌های کمرنگی از امام علی(ع)، امام حسن(ع)، ابوذر و حجربن عدی کرده است.
شهرت او میان مردم به خوابگزاری و تعبیر خواب است و داستان‌های گوناگون در این باره در کتاب‌ها آمده است. (الغارات، ثقفی کوفی، 352) با این وصف تمام آثاری که به اسم او وجود دارد، مکتوباتی است که به وی نسبت داده شده‌اند.
در منابع اولیه، گزارشی مستند در مورد این که ابن سیرین به علم تعبیر خواب آگاه بود وجود ندارد و تنها در برخی منابع متاخر روایت‌هایی از خوابگزاری‌های او آمده است.
کتاب‌ها و نسخه‌های خطی گوناگونی در فن خوابگزاری و با ترجمه به زبان‌های مختلف به نام ابن سیرین وجود دارد، ولی ملاحظات زیر نشان می‌دهد وی هیچ نوشته‌ای در این زمینه یا زمینه‌های دیگر نداشته و تنها روایت‌های انگشت‌‌شماری از خوابگزاری‌های وی، آن هم در منابع متأخر آمده است.
شافعی، ابن سعد، ابن معین و خلیفه بن خیاط درباره خوابگزاری ابن سیرین سخنی ندارند. پس از اینان احمد بن حنبل روایتی آورده که نشان می‌دهد وی چندان به خوابگزاری و آنچه در خواب دیده می‌شود، اهمیتی نمی‌داد.
در پی او جاحظ در این باره سه روایت از ابن سیرین نقل کرده که دو مورد آن توام با تردید است. سپس بخاری دو نکته و یک حدیث به واسطه او در مورد رویا نقل کرده است. ابن قتیبه (ص 450) روایتی از او آورده که نشان می‌دهد وی چندان علاقه‌ای به خوابگزاری نداشته است.، وکیع هم در این باره یک روایت آورده و ابن عبدربه نیز روایتی نقل کرده که شخصی در این باب با ابن سیرین شوخی کرده است.
همچنین ابن حبان به خوابگزاری وی اشاره‌ای کرده است. به رغم سکوت 30 منبع درباره شهرت ابن سیرین در خوابگزاری و انتساب نوشته‌ای در این فن به وی، ابن ندیم کتابی به نام تعبیر الرویا به او نسبت داده و ابونعیم نخستین کسی است که ده روایت از خوابگزاری‌های او آورده است که این روایات در هیچ‌یک از منابع پیش از او یافت نمی‌شود. حتی خطیب بغدادی که به خواب و خوابگزاری علاقه‌مند است، هیچ اشاره‌ای در این مورد ندارد. ابن عساکر (15/451-453) چند روایت از خوابگزاری‌هایش را آورده و ابن خلکان از مهارت زیاد وی در این فن سخن گفته است. مزی روایتی از عبدالله بن شوذب آورده که وی در واسط با ابن سیرین دیدار کرده و او مهارت زیادی در فن خوابگزاری داشته است.
ابن خلدون نیز ضمن معرفی وی به عنوان یکی از مشهورترین عالمان تعبیر رویا می‌نویسد: قوانین این فن از وی اخذ و تدوین شده است. ابن تغری بردی هم از او به عنوان «صاحب‌‌التعبیر» یاد می‌کند. (1/268) با این همه چگونه می‌توان پذیرفت که ابن سیرین کتابی نوشته باشد، خاصه آن‌که بشدت از نوشتن حدیث و هرگونه مطلبی پرهیز می‌کرده است. ( دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن سیرین»، ج۳، ص ۱۳۵۵)
آثاری منسوب به او وجود دارد از جمله تفسیر الاحلام الکبیر، که با این عنوان به طور مستقل و بار دیگر با عنوان منتخب الکلام فی تفسیر الاحلام در حاشیه جلد اول تعطیر الانام نابلسی به چاپ رسیده است. دوم کتاب تعبیر الرویا، است که بارها به چاپ رسیده است. سوم، کتاب تعبیر الرویاست که در نجف به چاپ رسیده و نام نویسنده شیخ عبدالله بن سیرین ذکر شده است.
شهاب سلیمی / جام‌جم
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد