یک‌چهارم محصولات کشاورزی فاسد می‌شود

با این حال، همچنان گروهی از مسئولان دولتی و صنفی، فاسد شدن و انهدام محصولات غذایی را طبیعی جلوه می‌دهند و گروهی دیگر نیز نداشتن آمار دقیق از میزان مصرف و تولید محصولات کشاورزی را در این زمینه عامل اصلی می‌دانند که هر سال باعث از بین رفتن حجم قابل توجهی از سرمایه و منابع کشور می‌شود.

جمیل علیزاده‌شایق، دبیر انجمن برنج ایران درباره آلودگی یا فساد برخی محصولات کشاورزی در ایران به جام‌جم گفت: بسیاری از این اقلام به خودی خود فاسد نمی‌شوند، بلکه عوامل انسانی باعث این مساله می‌شود.

شایق واردات را هم دارای نقص دانست و گفت: تاکنون مشکل واردات، بحث ثبت سفارش‌های بدون تاریخ انقضا بوده است.

به این صورت که واردکننده‌ای اقدام به ثبت سفارش برنج می‌کرد، اما این ثبت سفارش، تاریخ نداشت و هر زمانی می‌توانست از آن استفاده کند که این اتفاق نیز در تعادل بازار خلل ایجاد می‌کند. باید با محدود کردن تاریخ اعتبار ثبت‌سفارش‌ها، مانع ورود غیرضرور محصولات در بخش‌های مختلف شد که این روند در چند سال گذشته باعث بروز مشکلاتی شده است.

به عقیده این مقام صنفی، مشکل اصلی نداشتن آمارهای دقیق از میزان عرضه و تقاضاست. چون هنگامی که این موضوع رعایت نشود، امکان برقراری توازن در این زمینه نیست و شاهد مشکلاتی از جمله معدوم کردن یا فساد محصولات غذایی خواهیم بود. به عنوان مثال اگر مقدار نیاز کشور را بدانیم، بررسی می‌کنیم که آیا انبارهایی مناسب برای این حجم محصول داریم یا خیر؟

نقطه سفارش عامل پنهان

مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره فساد محصولات کشاورزی، از جمله برنج به جام‌جم گفت: به طور کلی در تجارت و واردات محصول، یک شاخصه‌ای به نام «نقطه سفارش» وجود دارد که در آن نقطه مدیر تصمیم به تامین محصول مورد نظر می‌گیرد که برنج و دیگر محصولات هم در این قالب می‌گنجند. به عنوان مثال درباره محصولات کشاورزی براساس اطلاعات این نقطه موجودی را بررسی می‌کنیم، چقدر باید خرید کنیم و از همه مهم‌تر چه مقدار باید فروش صورت گیرد تا دچار آلودگی و فساد نشود، در حالی که این روند به دلیل کمبود اطلاعات در کشور تقریبا انجام نمی‌شود.

کشاورز با تاکید بر این نکته بخش خصوصی درگیر این موضوع نیست، افزود: این معضل بیشتر مربوط به بخش‌های دولتی بوده و متاسفانه نتایج نگران‌کننده‌ای هم تاکنون دربرداشته است.

به گفته این مقام صنفی، بهترین راهکار برای کاهش این‌گونه مشکلات، مشارکت بخش خصوصی است که می‌توان با توافق‌نامه‌هایی این کار را عملی کرده و بدون هیچ نگرانی برای تامین ذخایر استراتژیک اقدام کنیم، در حالی که امروز بخش خصوصی جایگاهی در این چرخه ندارد.

صنایع تبدیلی و نبود سردخانه عامل ضایعات

محمدرحیم نیازی، رئیس هیات مدیره انجمن سیب‌زمینی درباره فساد محصولات مختلف کشاورزی به خبرنگارجام جم گفت: براساس آماری که در اختیار داریم، در مجموع 25 درصد از محصولات کشاورزی فاسد می‌شود که دلایل مختلفی در این زمینه وجود دارد. اولین و مهم‌ترین آن مربوط به نحوه نگهداری و جمع‌آوری محصول است، چون نه در موضوع برداشت و نه در موضوع حمل و نگهداری دقت نمی‌شود. به‌عنوان مثال هنگام جابه‌جایی سیب‌زمینی، گونی‌ها پرتاب می‌شود که دچار آسیب شده و در نتیجه تسریع در روند فساد را به همراه دارد.

این مقام صنفی درباره موضوع انبارداری مناسب افزود: متاسفانه به غیر از برخی استان‌ها مثل تهران یا دماوند که دارای تجهیزات انبارداری مدرنی هستند، بسیاری از استان‌های تولیدکننده امکانات انبارداری مناسبی ندارند و به همین دلیل روند فساد در آنها بسیار گسترده‌تر است.

این مقام صنفی رابطه تولید و بهره‌برداران را غیرمنطقی اعلام کرد و گفت: چون برنامه‌ای برای ارائه الگوی کشت نداریم، هرگز نمی‌توانیم برای آن برنامه یا نسخه‌ای هم داشته باشیم، در حالی که اگر بخش خصوصی حضور داشته باشد، می‌تواند با استفاده از انجمن‌ها و تعاونی‌ها این روند را اصلاح کرده و درباره آن سیاستگذاری کند.

فاسد شدن پس از واردات

بهروز جنت، مدیرکل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی، آشامیدنی،‌ آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو درباره موضوع انبار مواد و اقلام خوراکی مثل برنج به خبرنگار جام‌جم گفت: طبیعتا ممکن است با توجه به نیازها و تقاضای داخلی برخی اقلام خوراکی به صورت ماده خام یا تکمیل شده وارد ایران شود که برنج هم یکی از آنهاست. این در حالی است که موضوع واردات به دو صورت غیرقانونی و قانونی صورت می‌گیرد و در بخش واردات قانونی، سازمان غذا و دارو نظارت کامل دارد، اما در موضوع غیرقانونی‌ها، موضوع در اختیار این سازمان نیست بنابراین در مبادی قانونی آن دسته از موادی که با رعایت ضوابط قانونی وارد می‌شود، رسیدگی کامل شده و پس از تائید سلامت ماده، اجازه واردات به آنها داده می‌شود. این در حالی است که آن بخش از محصولات قاچاق که کشف می‌شود، به دستور مقام‌های قضایی منهدم شده و از بین خواهد رفت.

این مقام مسئول در سازمان غذا و دارو درباره اخبار منتشر شده نسبت به توزیع برخی محصولات آلوده مثل برنج در بازار تصریح کرد: این اخبار صحت نداشته و با توجه به بررسی‌های انجام شده احتمال آلوده بودن محصولات وارداتی قانونی تقریبا به صفر نزدیک است.

جنت با تاکید به بازرسی‌های ادواری مسئولان سازمان غذا و دارو از مواد وارداتی اشاره کرد و افزود: کار سازمان غذا و دارو با واردات محصولات از گمرک پایان نمی‌یابد، بلکه مسئولان و بازرسان به صورت پیوسته محسوس یا نامحسوس اقلام وارد شده را از بازار تهیه می‌کنند و تحت بررسی قرار می‌دهند تا در صورت بروز هرگونه مشکل نسبت به ضبط و حذف آن اقدام کنند. چون ممکن است ماده‌ای هنگام واردات هیچ مشکلی نداشته، اما پس از واردات و انبار شدن به دلیل رعایت نکردن شرایط نگهداری، مشکل‌دار شده باشد. به‌عنوان مثال هر واردکننده محصولات غذایی چه دولتی یا خصوصی باید با استفاده از یک مهندس فنی اطلاعات را به صورت مرتب در اختیار سازمان‌های مربوطه قرار دهد که شامل نگهداری و امکانات انبار است. پس این اطلاعات به صورت قانونی دائم برای سازمان غذا و دارو ارسال می‌شود، در نتیجه هرگونه تغییر کیفیت کاملا رصد شده و در صورت مشکل‌دار بودن جلوی ورود محصول به بازار گرفته می‌شود.

وی موضوع توزیع محصولات آلوده در میان مصرف‌کنندگان بخصوص در ایام خاص را تکذیب کرد و گفت: با توجه به عرفی که در این زمینه وجود دارد، در برخی موارد که تاریخ محصول یا منقضی شده یا نزدیک به انقضا بوده، برای جلوگیری از زیان، بعد از بررسی کارشناسانه و انجام آزمایش‌های سلامت در صورت تائید، اجازه استفاده محصول داده می‌شود و مسئولان نسبت به توزیع آن اقدام می‌کنند، اما هرگز محصول یا ماده آلوده توزیع نخواهد شد.

مدیرکل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی، آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو درباره معدوم کردن محصولات آلوده نیز تصریح کرد: این کار با حضور مقام‌های مسئول دادستانی، سازمان غذا و دارو و نیروی انتظامی صورت می‌گیرد.

دلیل گرانی پیاز در روزهای اخیر

حسین مهاجران، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی درباره گرانی برخی محصولات از جمله پیاز در روزهای اخیر توضیح داد: معمولا کشاورزان هر سالی که محصول زیادی برداشت کنند و در بازار با فراوانی و به دنبال آن با کاهش قیمت روبه‌رو ‌شوند، در سال آینده آن محصول را کمتر کشت می‌کنند که در مورد پیاز نیز همین اتفاق افتاده است. این درحالی است که در دوره ارزانی محصول، گاهی کل تولید کشاورز به دلیل نبود خریدار یا باصرفه‌نبودن برداشت، منهدم خواهد شد.

رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی ادامه داد: در سال گذشته با فراوانی پیاز روبه‌رو بودیم و برخی کشاورزان امسال از کاشت این محصول خودداری کردند که همین موضوع منجر به کاهش عرضه و در پی آن افزایش قیمت شد.

عماد عزتی - اقتصاد