به شهر هوشمند نزدیک می‌شوید!

ماهیت شبکه هوشمند، مجموعه‌ای از فناوری‌های مرتبط است که اکنون در موضوعات کلان مثل برق، آب و انرژی مطرح می‌شود. شبکه هوشمند انرژی با کمک فناوری دوطرفه انرژی را از تولیدکننده به مصرف‌کننده منتقل می‌کند. هم‌اندیشی در ایجاد شبکه‌های هوشمند در این حوزه‌ها در قالب پروژه‌های هدف‌دار ازجمله اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه نیرو است. مرکز توسعه فناوری‌های شبکه هوشمند، در پژوهشگاه نیرو به همین منظور و با هدف هوشمندسازی شبکه‌های بزرگ مثل آب، برق، انرژی، گاز و نفت ایجاد شده است. اواخر بهمن‌ماه نشست تخصصی این مرکز برگزار شد و در جریان آن، متخصصان به فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو در زمینه هوشمندسازی شبکه‌های بزرگ پرداختند. آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگوی جام‌جم با متخصصان هوشمندسازی دنیای آینده درباره فرصت‌ها، تهدیدها و ظرفیت‌های این فضای جدید است.

کشور در استفاده از اینترنت اشیا خودکفا می‌شود

نقش اینترنت اشیا در شبکه هوشمند و چگونگی تعامل با کنترهای هوشمند (AMI) از موضوعاتی بود که در این نشست به آن پرداخته شد. هنگامی که صحبت از شبکه هوشمند می‌شود، امنیت و حریم خصوصی در مفهوم شبکه هوشمندی از اینترنت اشیا یکی از چالش‌های توسعه فناوری‌های این حوزه است. همچنین مباحث مربوط به خانه هوشمند، خودروهای برقی و صفحه‌های خورشیدی که مردم در زندگی روزمره با آنها سر وکار دارند، از موضوعات مورد بحث این مرکز است.

دکتر داوود غرویان، رئیس مرکز توسعه فناوری شبکه هوشمند آب، برق و انرژی پژوهشگاه نیرو درباره اهداف پیش روی این مرکز به جام‌جم می‌گوید: وظیفه این مرکز حمایت از فناوری‌های هوشمند و همچنین حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای انتقال فناوری و خودکفایی در کشور با توجه به بحث اقتصاد مقاومتی است. هدف از برگزاری سلسله نشست‌های هم‌اندیشی متخصصان نیز رسیدن به هدفی یکپارچه در این حوزه است. بخش آموزش و فرهنگسازی و نوآوری در این مرکز با برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و همایش‌های مختلف، به‌دنبال جمع‌آوری نظرات متخصصان و کارشناسان مخابرات، صنعت برق و شرکت‌های خصوصی در حوزه شبکه‌های هوشمند است.

(برای نمایش بزرگتر روی عکس کلیک کنید)

مرکز توسعه فناوری شبکه هوشمند در نظر دارد سال آینده با همکاری دانشگاه‌ها، مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان، محصولات فناوری‌های هوشمند را برای عموم به نمایش بگذارد. به این ترتیب افراد از این توانمندی‌ها مطلع خواهند شد و از طرح‌های مولد و خلاق نیز در کشور بهره خواهیم برد. همچنین در زمینه تعامل با کشورهای دارای فناوری‌های هوشمندسازی نیز از انتقال دانش و فناوری به کشور حمایت می‌کنیم.

استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در شبکه هوشمند

افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و منابع محدود سوخت‌های فسیلی و آسیب‌هایی که به محیط‌زیست وارد می‌شود، از چالش‌های امروز توسعه فناوری است. شبکه‌های هوشمند توزیع انرژی الکتریکی، یکی از فناوری‌های جدید جایگزین فناوری‌های قبلی است که با مدیریت هوشمندانه به استفاده بهینه از انرژی‌های تجدیدپذیر منجر می‌شود.

غرویان با اشاره به روند توسعه شبکه هوشمند در کشور ادامه می‌دهد: در حال حاضر از لحاظ علمی سرعت مناسبی داریم و از لحاظ اجرا با توجه به مسائل مالی کمی عقب هستیم. با این وجود ساماندهی و استانداردسازی شبکه‌های هوشمند به مرور اعتماد افراد را جلب خواهد کرد. اکنون استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مثل انرژی خورشیدی، بادی و خودروهای برقی از اهداف شبکه هوشمند است. علاوه بر این با توجه به گرمایش جهانی و مصرف زیاد سوخت‌های فسیلی و فرهنگ ساختمان‌سازی رایج، بهینه‌سازی مصرف انرژی برای خانه هوشمند مزیت است. چالش بحث خانه‌های هوشمند، نوع ساخت و ساز در کشور است که باتوجه به ارزان بودن انرژی، هدر رفت آن خیلی بالاست و اگر قیمت انرژی به میزان واقعی نزدیک‌تر شود در رسیدن به هدف موفق‌تر خواهیم بود. خانه‌های هوشمند علاوه بر این که آسایش برای مصرف‌کننده به ارمغان می‌آورد، در کاهش مصرف انرژی هم موثر است. البته باید در نظر داشت هوشمندسازی مبتنی بر اینترنت اشیا در کنار توسعه فناوری مسائل امنیتی و امنیت کاربران اهمیت دارد. امنیت یکی از چالش‌های مهم توسعه خانه‌های هوشمند به شمار می‌رود.

مفهومی جدید، اما هوشمند

پلتفرم اینترنت اشیا در شهر هوشمند نیازمند بومی‌سازی این فناوری و همزمان تعامل با کشورهای هوشمند در زمینه توسعه فناوری‌های شبکه هوشمند آب، برق و انرژی است. اگر ابتکار عمل در طراحی بومی بزودی در دست گرفته شود، می‌توان در این زمینه مبتکر و تاثیرگذار بود و فناوری‌ها مطابق با نیازهای داخلی مهندسی شود. دکتر کیان جعفری، مشاور مرکز شبکه هوشمند پژوهشگاه نیرو و عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه شهید بهشتی، با اشاره به جدید بودن این مفهوم در دنیا به جام‌جم می‌گوید: اینترنت اشیا در دنیا مفهومی تازه و در حال توسعه بوده و هنوز به بلوغ کامل نرسیده است. در کشور ما هم این کار تازه آغاز شده و با این حال رشد خوبی داشته است. اینترنت اشیا اکنون در شهرهای هوشمند استفاده می‌شود و نمونه ساده آن ارتباط بین چراغ‌های هوشمند است که عبور و مرور خودروها را آسان می‌کند. نمونه دیگر حسگرهایی در جنگل‌ها هستند که در ارتباط با یکدیگر و رصد دائم منطقه، آتش‌سوزی و موارد غیرطبیعی دیگر را به سازمان مربوط برای مدیریت شرایط اطلاعات می‌دهند. جعفری درباره راهکارهای افزایش امنیت در شبکه هوشمند می‌افزاید: امنیت یکی از چالش‌های بزرگ توسعه فناوری اینترنت اشیاست. همان‌طور که در بانکداری الکترونیکی در دنیا مسائل امنیتی همزمان با رشد این سیستم توسعه پیدا کرده است، در این مبحث نیز همزمان با گسترش این فناوری، مباحث امنیتی در نظر گرفته شده و طرح‌های افزایش امنیت پیاده می‌شود.

کاربران با شبکه هوشمند ارتباط برقرار می‌کنند

موج هوشمند‌سازی در دنیای امروز جریان یافته است و دیگر کمتر فناوری را می‌توان یافت که از این فضا دور مانده باشد. در آینده نزدیک پریزهای هوشمند، قابلیت اتصال به شبکه هوشمند خانگی را خواهند داشت. از فواید این قابلیت سنجش مصرف برق وسیله‌های برقی، کنترل از راه دور آنها و تنظیم زمان خاموش و روشن شدن وسایل خانگی است. اما یکی از چالش‌های پیش رو بعد از رواج شبکه هوشمند شیوه تعامل کاربران است. مشاور مرکز شبکه هوشمند پژوهشگاه نیرو درباره نحوه ارتباط کاربران با شبکه هوشمند اشیا می‌گوید: رواج استفاده از گوشی‌های هوشمند نمونه موفقی بود که نشان داد ارتباط با اشیای هوشمند برای کاربران ساده است و از آن استقبال می‌شود. این استقبال نوید آن را می‌دهد که در استفاده از اینترنت اشیا هم موفق خواهیم بود و شهروندان هم با این موج همراه می‌شوند. پلتفرم انرژی، تجهیزاتی که در تولید تا مصرف انرژی وجود دارد را کنترل می‌کند. پلتفرم شهر هوشمند نیز تجهیزات موجود در شهر را کنترل می‌کند، از آنها فرمان می‌گیرد و به آنها اطلاعات می‌دهد. مصرف‌کننده شهری، نقطه تلاقی پلتفرم شهری و پلتفرم انرژی است.

سپیده شعرباف