8.5 میلیون جویای کار داریم

از این‌رو می‌توان گفت از آنجا که بسیاری از مشکلات اکنون در ایران نهادینه شده است، بیکاری نیز به مرز بحران رسیده و جویندگان کار از اجبار در این شرایط قرار گرفته‌اند، نه این‌که خودخواسته بیکار شده باشند.

دولت نرخ رشد جمعیت را در کشورمان 1.2 درصد یعنی سالانه حدود 950 هزار نفر اعلام کرده است، از سوی دیگر دولت نرخ رشد اقتصادی را 3 درصد و نرخ بیکاری را 11 درصد تعیین کرده است. حال اگر 11 درصد بیکاری را در نظر داشته باشیم، حدود 2.5 میلیون تا سه میلیون نفر بیکار داریم، این درحالی است که نباید فراموش کنیم در سال 88 حدود چهار میلیون و 700 هزار دانشجو در دانشگاه‌های دولتی و حدود یک میلیون و 700 هزار نفر هم در دانشگاه آزاد ثبت‌نام کردند که قاعدتا اکنون این افراد فارغ‌التحصیل شده و به بازار کار مراجعه کرده‌اند، بنابراین تعداد افراد بیکار در یک محاسبه ابتدایی نزدیک به هشت میلیون و 500 هزار نفر است.

براساس آمارهای اعلام شده، اکنون 24 میلیون نفر نیروی شاغل داریم. مفهوم این آمار این است که بخش اعظم جمعیت 80 میلیونی کشورمان، حدود 54‌ میلیون نفر آنها غیرفعال و مصرف‌کننده هستند.

اگر دولت و مسئولان اقدام عاجلی صورت ندهند و انگیزه تولید را در بخش خصوصی ایجاد نکنند، مشکلات بیکاری و اقتصادی حل نخواهد شد. یکی از اشتباهات دولت این بود که می‌خواست از طریق رشد اقتصادی، بیکاری را حل کند، اما رشد اقتصادی به دست آمده، حاصل از فروش نفت است و اشتغالی ایجاد نکرده است.

براساس تجارب موجود طی 10 سال گذشته به ازای هر یک درصد رشد اقتصادی نزدیک به 24 هزار فرصت شغلی در ایران ایجاد شده است، پس با فرض این‌که به تعداد بیکاران کشورمان افزوده نشود و همان تعداد هشت میلیون و 500 هزار نفر فعلی را در نظر داشته باشیم، تقریبا 64 سال زمان لازم داریم تا تعداد بیکاران فعلی سرکار حاضر شوند.

براساس اصول اقتصادی، مسئول تولید اشتغال، بخش خصوصی است و دولت در این زمینه باید سیاستگذاری کند، اما اگر دولت نمی‌تواند اشتغالی را به وجود آورد، بهتر است ایجاد بیکاری نکند. اکنون بخشی از کارخانجات تولیدی کشور با کمتر از 50 درصد ظرفیت، مشغول کار هستند و باعث بروز بیکاری پنهان شده‌اند. به بیان بهتر، امکان افزایش ظرفیت واحدهای تولیدی وجود ندارد و از سوی دیگر بخشی از نیروهایی که در اختیار کارخانه‌هاست، به دلیل کاهش ظرفیت در فهرست مازاد نیرو قرار دارند.

دکتر محمدقلی یوسفی - استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی